Codependentie en zelfliefde

Codependentie en zelfliefde Codependentie is een psychische aandoening gekenmerkt door een gebrek aan zelfliefde. Het hoofdkenmerk van codependentie is dat een codependent zijn eigenwaarde afhankelijk maakt van de bevestiging en aandacht die hij krijgt van andere mensen. Codependentie wordt nog niet vermeld in de DSM V. Derhalve is er nog weinig specifieke hulp gericht op de aandoening. Een codependent heeft in zijn vaak moeilijke jeugd niet geleerd om zichzelf waardevol en met respect te behandelen en zelfvertrouwen uit zichzelf te halen. Er ontbreekt als het ware een bodem van zelfvertrouwen die aangelegd had moeten worden gedurende het opgroeien. Herstellen van codependentie begint met het erkennen van de codependentie en met het stapsgewijs gaan toepassen van zelfliefde, ook als deze nog niet ervaren wordt. De eerste stap is gedrag, later zal gevoel volgen.

De achtergrond

Codependentie wordt door Ross Rosenberg - Amerikaans expert op het gebied van codependentie en narcisme - ook wel Self Love Deficit Disorder genoemd. Iemand met codependentie heeft niet geleerd van zichzelf te houden en zichzelf waardevol te behandelen. Een codependent heeft een gebrek aan zelfliefde en weet niet hoe vanuit liefde voor zichzelf te zorgen. Vaak is het tegendeel van toepassing: een codependent behandelt zichzelf respectloos, waardoor anderen dit ook kunnen doen. Door hechtingstrauma, ontstaan in de jeugd, is een codependent gaan geloven dat hij onwaardig is, geen liefde verdient, omdat hij dit ook niet in zijn jeugd heeft gekregen en ervaren. Vaak waren de ouders van een codependent tijdens de jeugd emotioneel onbeschikbaar en konden daardoor niet in de behoeftes van hun kind voorzien. Gevoelens, behoeftes en grenzen van het kind werden niet gezien, waardoor het kind er ook niet mee heeft leren omgaan en juist heeft geleerd dat zijn eigen gevoelens, grenzen en behoeftes er niet toe doen. Dit uit zich op volwassen leeftijd vaak zelfdestructief gedrag zoals bijvoorbeeld het aangaan van disfunctionele relaties, drank- en drugsgebruik, veel werken, relatieverslaving, seksverslaving, gebrek aan grenzen, emotionele of psychische mishandeling, etc.

Vaak ervaart een codependent een intens gevoel van eenzaamheid, innerlijke schaamte en leegte vanbinnen als gevolg van dit hechtingstrauma en het repeterende destructieve gedrag. Herstellen van codependentie begint met het stapsgewijs aanleren van zelfliefde: leren houden van jezelf. Houden van jezelf is niet iets dat je zomaar even doet. Of een gevoel dat er zomaar is. Houden van jezelf doe je door acties die laten zien dat je van jezelf houdt. Houden van jezelf begint bij verbinden met je innerlijke zelf (je innerlijke kind) en van daaruit je gedrag te bepalen. Door verbinding met zijn innerlijke zelf, leert de codependent zijn eigen grenzen, gevoelens en behoeftes te bepalen en daarop zijn gedrag te baseren.

Stappen naar zelfliefde

Om tot zelfliefde te komen zijn er een aantal concrete stappen die genomen kunnen worden. Deze stappen zijn:
  1. Wees bereid te voelen wat je voelt en draag liefdevol zorg voor je eigen gevoelens;
  2. Wees bereid te leren en krijg zicht op disfunctionele innerlijke overtuigingen;
  3. Leer je grenzen kennen en handel er liefdevol naar;
  4. Leer je behoeftes kennen en handel er liefdevol naar;
  5. Ga relaties aan met mensen die van je houden om wie je bent en niet om wat je doet;
  6. Evalueer je acties en gevoelens.

1. Wees bereid te voelen wat je voelt en draag liefdevol zorg voor je eigen gevoelens

Gevoelens zijn als het ware boodschappers. Ze geven aan hoe het met je gaat, waar je behoefte aan hebt, of je veilig bent, of er iemand over je grenzen gaat en of je liefdevol naar jezelf bent of niet. Veel codependents zijn geneigd weg te gaan bij hun gevoelens, met name de moeilijkere gevoelens als boosheid, pijn, verdriet, teleurstelling en schaamte en deze te dempen met destructief gedrag (seks, drank, drugs, piekeren, anderen verantwoordelijk maken voor de eigen gevoelens). Hoewel het destructieve gedrag in eerste instantie leidt tot verlichting, zal het op de lange termijn zorgen voor meer leegte, eenzaamheid en pijn omdat de codependent daarmee zijn innerlijke zelf heeft verlaten en zijn ware aard negeert. Stap 1 is dan ook om te leren voelen wat je echt voelt en deze gevoelens er te laten zijn en liefdevol te omarmen, zonder deze te dempen of weg te maken. Dit is in het begin een pittige stap omdat het weggaan bij de moeilijke gevoelens een vrijwel automatische reactie is van een codependent. Wanneer je blijft oefenen, kun je steeds meer bij jezelf en je eigen gevoelens blijven en daarvoor zorgen en ontstaat er verbinding met jezelf.

2. Wees bereid te leren en krijg zicht op disfunctionele innerlijke overtuigingen

Wanneer er sprake is van gevoelens, zijn er twee mogelijke reacties:
  1. Voelen wat je voelt, erover te leren en bewust te worden wat er speelt en waardoor dit speelt;
  2. Jezelf beschermen tegen moeilijke gevoelens en deze gaan dempen op allerlei mogelijke manieren met destructief gedrag.

Mogelijkheid 1 is de moeilijkste reactie voor een codependent. Het gaat erom dat alle gevoelens die gevoeld worden liefdevol aanwezig mogen zijn en dat er wordt onderzocht wat er precies speelt. Wat is er gebeurd waardoor de gevoelens opspelen? Welke gedachten en overtuigingen zijn van invloed op de gevoelens? Zijn deze gebaseerd op de realiteit? Of zijn dit oude overtuigingen die nuttig waren in de jeugd om te overleven, maar nu geen doel meer hebben? Hoe kun je liefdevol voor jezelf zorgen op het moment van moeilijke gevoelens? Waar heb je behoefte aan? Met welk gedrag ben je geneigd de gevoelens uit te schakelen? Dit zijn stuk voor stuk vragen die jezelf goed kunt stellen om jezelf beter te leren kennen en te leren wat je nodig hebt en ook wat je niet nodig hebt.

Mogelijkheid 2 is de automatische reactie van iedere codependent. Heftige gevoelens waren onveilig in de jeugd en brachten grote risico's met zich mee. Risico op afwijzing, risico op mishandeling en risico op pijn. Een overtuiging waar veel codependents mee te kampen hebben is de overtuiging dat ze heftige emoties niet aankunnen en kapot zullen gaan aan deze emoties. Deze overtuiging klopt niet, maar is sterk aanwezig in het systeem van codependents. En dus ook vaak de reden om gevoelens te dempen en er niet voor te zorgen. Door deze overtuiging is goed te begrijpen dat heftige emoties als bedreiging worden ervaren voor codependents. De overtuiging was waar in de kindertijd. Een opgroeiend kind heeft hulp en begeleiding nodig bij het ervaren van heftige emoties en bij het leren omgaan met heftige emoties. Zonder deze begeleiding zijn heftige emoties overweldigend en bedreigend voor het welzijn van een opgroeiend kind. Omdat er een gebrek was aan goede begeleiding bij heftige emoties is de overtuiging ontstaan en loopt iedere volwassen codependent hier nog mee rond. Het leren omgaan met heftige emoties is een eerste stap naar echte verbinding met zichzelf. Al is dat tegelijkertijd ook een flinke klus zonder juiste rolmodellen, omdat heftige emoties lichamelijk voor heftige sensaties zorgen. Hulp van een coach of therapeut is vaak een goede hulpbron.

3. Leer je grenzen kennen en handel er liefdevol naar

Zelfliefde staat gelijk aan het bewust worden van de eigen grenzen en deze liefdevol te hanteren. Grenzen geven aan wanneer de eigen normen en waarden worden geraakt en aangetast en zetten aan tot actie. Door grenzen te uiten en te verdedigen geeft iemand als het ware een handleiding af over hoe mensen met hem/haar om mogen en kunnen gaan. Een persoon zet zichzelf neer door zijn grenzen. Grenzen zorgen voor duidelijkheid en veiligheid in contact. Mensen weten wat kan en wat niet kan bij een persoon. Dat geeft veiligheid, stabiliteit en vertrouwen.

Vaak heeft een opgroeiende codependent niet geleerd dat zijn grenzen en gevoelens er mogen zijn en dat deze gerespecteerd worden. De grenzen werden eerder continu overschreden, waardoor een opgroeiende codependent hulpeloos en machteloos was en geen andere keus had dan dit te accepteren. Wanneer een codependent voor zijn eigen grenzen gaat staan, geef hij zichzelf de boodschap dat hij het waard is, dat hij er mag zijn en dat zijn grenzen er toe doen, net als die van ieder ander. Wanneer je als codependent echter nooit contact hebt gehad met je eigen grenzen en gevoelens, is het een aardige klus om dat nu wel te doen. Een goede tip is: luisteren naar je gevoel. Wanneer er iets tussen jou en een ander gebeurt en je voelt je misselijk, boos of onprettig, dan is dat het signaal dat er een grens wordt overschreden. Maak verbinding met jezelf en ga na wat er gebeurt. Wat tolereer je? Wat draagt bij aan jouw eigenwaarde? Wanneer voel je je onderuit gehaald? En wat kun je doen om jouw grens liefdevol te communiceren naar de buitenwereld? Door meer voor je grenzen te gaan staan, zul je meer verbinding met jezelf krijgen en zal je eigenwaarde gaan groeien. Daarnaast zullen de relaties en contacten met anderen verbeteren.

4. Leer je behoeftes kennen en handel er liefdevol naar

Bij het ontwikkelen van zelfliefde is het voor de codependent ook zaak om contact te krijgen met zijn/haar behoeftes. Vaak zijn de behoeftes en gevoelens van een opgroeiende codependent teniet gedaan en genegeerd. Een codependent is niet gewend dat er in zijn behoeftes voorzien zal worden en zal deze daarom niet snel tot uiting brengen. Vaak ook omdat het contact met de eigen behoeftes verloren is gegaan tijdens de jeugd. De overtuiging is ontstaan dat de behoeftes van de codependent er niet toe doen. In eerste instantie is het belangrijk om weer in contact te komen met de eigen behoeftes. Als codependent kunt je een lijstje maken met waar je behoefte aan hebt. Dit kan bijvoorbeeld zijn: bevestiging krijgen wanneer je goede stappen maakt binnen je ontwikkeling, gehoord worden wanneer je het moeilijk hebt, serieus genomen worden, iemand hebben op wie je mag leunen. Wanneer duidelijk is waar je behoefte aan hebt, kun je er ook naar gaan handelen. Welke behoeftes kun je bij jezelf leren halen? Voor welke behoeftes heb je andere mensen nodig en op welke manier? Handelen naar je eigen behoeftes en er voor zorgdragen zal voor de codependent in het begin raar voelen. Maar stapje bij beetje zal het contact met zichzelf verbeteren en zal er meer zelfliefde gegenereerd worden.

5. Ga relaties aan met mensen die van je houden om wie je bent en niet om wat je doet

Om tot gelijkwaardige relaties te komen en echt ervaren dat mensen van je houden om wie je bent, is het als codependent belangrijk om jezelf de volgende vragen te stellen: welke delen van je authentieke zelf heb je tijdens je jeugd moeten verbergen of negeren? Welke delen van je authentieke zelf mochten er niet zijn? Welke delen van je authentieke zelf laat je nu ook niet zien in je relaties met anderen en waarom niet? Wanneer je als codependent in relatie tot andere mensen je kwetsbaarheid durft te omarmen en durft te laten zien en mensen gaan daar liefdevol mee om, is dat een enorm fijne ervaring. Een ervaring waardoor het herstel sneller zal verlopen, omdat je kunt zijn wie je bent. En niet wordt afgerekend op de delen die niet gezien zijn. Wanneer dit eerst in vriendschappen gebeurt en daar veiligheid in ontstaat om te kunnen zijn wie je werkelijk bent, zal de overstap naar een liefdesrelatie op dezelfde voet makkelijker zijn. Het tegenovergestelde is echter ook waar.

Het komt vaak voor dat codependents in hun vriendschapsrelaties echter hetzelfde deel van hun authentieke zelf verbergen. Vaak om dezelfde reden als in hun jeugd het geval was: mensen wijzen de codependent af op essentiële onderdelen van zijn ware zelf. Door deze relaties zal de codependent steeds weer dezelfde afwijzing ervaren zoals in zijn jeugd het geval was. Het is belangrijk om voor jezelf op een rijtje te zetten in welke relaties je jezelf kunt zijn en in welke niet. In welke relaties herhaal je de destructieve patronen uit je jeugd en welke niet? En waarom is dat zo? Als dat duidelijk is, kan ernaar gekeken worden hoe dit te veranderen.

6. Evalueer je acties en gevoelens

De laatste tip om tot meer zelfliefde te komen is om de gedane acties te evalueren. Wat werkt goed? Wat niet? Wat kun er hierin veranderd worden? Op welke manier? Het praktiseren van meer zelfliefde is een continu trail- en error-proces. Wat in de relatie tot de ene persoon werkt, werkt niet in relatie tot de andere persoon. Grenzen van de ene persoon zijn de grenzen van de andere persoon niet. Enzovoorts.

Zelfliefde is geen gevoel dat er ineens is. Zelfliefde is een combinatie van handelen naar de eigen grenzen, gevoelens en behoeftes en daardoor meer zelfvertrouwen te krijgen. Dat is de essentie. Bedenk wel dat het werken aan jezelf en het opbouwen van zelfliefde veel kracht, geduld, tijd en doorzettingsvermogen kost. Het meest belangrijk is om eerlijk naar jezelf te zijn en wat er in jou gebeurt en van daaruit te handelen. Handelen vanuit verbinding met jezelf. Dat is de basis voor zelfliefde en zelfvertrouwen. Omdat jij de enige bent die weet wat goed is voor jou.

Lees verder

© 2017 - 2024 Denisehagmeijer, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Codependentie en narcismeCodependentie en narcismeHet komt vaak voor dat een narcist een relatie krijgt met een codependent. Dit komt omdat beide partijen elkaar feilloos…
Codependentie en relatiesCodependentie en relatiesMensen met codependentie, ook wel mede-afhankelijkheid genoemd, maken hun eigenwaarde vaak volledig afhankelijk van ande…
De vier fases van herstel van codependentieDe vier fases van herstel van codependentieCodependentie, ook al wel mede-afhankelijkheid genoemd, is een psychische aandoening die volgens de statistieken speelt…
Codependentie en eenzaamheidCodependentie en eenzaamheidCodependentie is een psychische aandoening waarbij iemand zijn eigenwaarde compleet heeft overgeleverd aan de bevestigin…

Rationeel redeneren en irrationaliteitRationeel redeneren en irrationaliteitRationeel redeneren is een manier van denken waarbij niet enkel het nadenken over iets op de voorgrond staat, maar ook d…
Stoplichtmethode: zelfcontrole en grenzen stellenStoplichtmethode: zelfcontrole en grenzen stellenDe stoplichtmethode is een vaak gebruikte methode om de zelfcontrole te vergroten. Met oranje kan je bijvoorbeeld aandui…
Bronnen en referenties
  • https://www.mindbodygreen.com/0-15295/how-do-you-actually-learn-to-love-yourself.html
  • https://www.psychologytoday.com/blog/sense-and-sensitivity/201401/3-ways-learn-love-yourself
  • https://www.psychologytoday.com/blog/finding-love/201105/how-love-yourself-first
  • https://www.huffingtonpost.com/entry/love-yourself-unconditionally-deepak-chopra_n_5120399.html?section=us_own
Denisehagmeijer (62 artikelen)
Laatste update: 26-02-2018
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Psychologie
Bronnen en referenties: 4
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.