Codependentie en de patronen van een narcistische partner

Het hebben van een narcistische partner is geen ideaal liefdesplaatje. Vaak voelt een relatie met een narcist als een emotionele achtbaan, waarin de (vaak) codependente partner alle kanten op wordt geslingerd. Meestal is er sprake van diverse manipulatietechnieken en laat de narcist niets zien van zijn eigen innerlijke wereld. Hierdoor heeft de codependent het gevoel continu op glad ijs te lopen en niet te weten waar hij aan toe is. Omdat er vaak geen vinger op het gedrag van de narcistische partner is te leggen, is het belangrijk om meer inzicht in de handelswijze van een narcistische partner te krijgen. Er blijkt namelijk een vast patroon te zijn waarop narcisten te werk gaan in het aangaan van liefdesrelaties.

Hoe het werkt bij codependents

Veel mensen die lijden aan codependentie krijgen te maken met narcistische partners. Een codependent maakt zijn eigenwaarde afhankelijk van zijn naasten, met name van zijn partner en zal alles doen om zijn partner tevreden te houden. Een tevreden partner betekent voor een codependent dat hij of zij het waard is om van te houden. Het waard zijn om van te houden is voor een codependent enorm belangrijk omdat deze een hechtingswond heeft van een jeugd waarin ervaren is dat hij (of zij) het niet waard was om van te houden. Dit kan komen doordat de ouders niet beschikbaar waren, doordat de ouders narcistisch waren, doordat de ouders verslaafd waren of doordat er sprake is van mishandeling of misbruik. Liefde krijgen en ervaren is voor een codependent een manier om de pijn van het jeugdtrauma op afstand te houden en te verzachten. Een codependent is geneigd tot grenzeloos liefhebben en alles te doen om de partner te pleasen om zichzelf te verzekeren van liefde. Hij zal alles in het werk stellen om goed voor iedereen te zorgen in de hoop dat er daarna goed voor hem gezorgd wordt. Codependents zijn erg empathisch en voelen feilloos aan wat hun partner nodig heeft.

Hoe het werkt bij narcisten

Een narcist heeft ook een hechtingswond en maakt zijn eigenwaarde op een andere manier afhankelijk van zijn naasten, vaak (meerdere) partners. Waar een codependent veel empathisch vermogen heeft, heeft een narcist dat niet. Waar een codependent vaak (te)veel zelfbewustzijn heeft, heeft een narcist dat totaal niet. Waar een codependent geneigd is tot zelfopoffering, is een narcist dat totaal niet. Een narcist kan zich niet inleven in anderen. Iets dat een codependent te veel doet. Een narcist handelt vanuit een oerdrift om mensen aan zich te binden. Echte verbinding aangaan, kan een narcist niet. Omdat een codependent en een narcist elkaars tegenpolen zijn, zullen ze vaak feilloos tot elkaar aangetrokken worden. Ross Rosenberg, expert op het gebied van codependentie en narcisme noemt dit fenomeen het "Human Magnet Syndrome". Een codependent is kwetsbaar, heeft veel aanpassingsvermogen en kan grenzeloos liefhebben, met als gevolg dat de narcist in relatie met een codependent ook grenzeloos te werk kan gaan. En een codependent volledig kan laten handelen naar zijn behoeftes.

Narcistische voeding

Een narcist houdt ervan om controle over mensen te hebben. En gaat hierbij erg ver. Met name in partnerrelaties. Hoe meer optionele partners hij aan zich weet te binden, hoe beter het is voor zijn ego. Echt alleen zijn kan een narcist vaak niet. Hij zal daarom alles in het werk stellen om dit te voorkomen. Partners zijn voor een narcist vaak inwisselbaar. Het gaat een narcist vaak enkel om het krijgen van een goed gevoel over zichzelf. Ook als dit gevoel ten koste gaat van de partner(s) in kwestie. Dit wordt ook wel narcistische voeding genoemd.

Handelswijze van een narcist

Voor codependents is het belangrijk om te beseffen dat een narcistische partner handelt volgens een bepaalde methode. Hierin kunnen drie fases worden onderscheiden:

• De liefdesbombardementfase (idealisering);
• De devaluatie fase;
• De negeerfase.

Meestal betreft de narcist een man en de codependent een vrouw binnen dit soort relaties. Echter kunnen de rollen ook zijn omgedraaid.

De liefdesbombardementfase

In deze fase zal de narcist zijn optionele partner op een voetstuk plaatsen. Hij zal de optionele partner overladen met kadootjes, etentjes, aandacht en liefde. Het zal aanvoelen als de ideale relatie en de optionele partner zal zich enorm geliefd, gewaardeerd en speciaal voelen. Vaak zal een narcist niet schromen om te zeggen dat zijn optionele partner de ideale vrouw voor hem is, dat hij zo lang naar haar heeft gezocht, dat hij zijn leven met haar wil delen en dat hij nog nooit van iemand zo heeft gehouden als van haar. Tijdens deze fase zal de optionele partner zich langzaam gaan hechten aan de narcist en geloven dat hij de ideale partner voor haar is. Ze weet vaak niet dat ze niet de enige vrouw is voor de narcist en hij er meerdere vriendinnen op nahoudt, die zich in verschillende fases bevinden van het narcistische relatiepatroon.

De devaluatiefase

Tijdens deze fase heeft de narcist zijn potentiële partner in zijn zak. De dame in kwestie is verkocht en gehecht geraakt aan de narcist. Voor de narcist betekent dit dat hij geen moeite meer voor haar hoeft te doen en langzaam zijn respect voor haar verliest. Zijn zogenaamde partner is als een 'puppet on a string' voor hem en zij voorziet hem van narcistische voeding en voorkomt dat hij alleen is, terwijl hij op zoek is naar een nieuwe uitdaging. Voor de partner van de narcist beginnen er nu wat intuïtieve alarmbellen te rinkelen. Vaak heeft ze gevraagd om meer verbinding in de vorm van grenzen, empathie, duidelijkheid en bevestiging en is de narcist daardoor afstand gaan nemen omdat het ideaalbeeld dat hij van haar heeft hierdoor deukjes is gaan vertonen. De narcist geeft haar minder liefde, aandacht en tijd en zal zich sneller aan haar irriteren.

Ze weet vaak niet dat de devaluatiefase voor haar betekent dat hij met een andere vrouw in de liefdesbombardementfase is beland en gaat vaak de schuld bij zichzelf zoeken en harder werken voor de narcist, ofwel de narcist pleasen, in de hoop weer de partner terug te krijgen waar ze zo op verliefd is geworden. Wanneer ze haar twijfels bespreekbaar maakt of haar onzekerheden uit, zal de narcist deze wegwuiven en niet schromen om haar te zeggen dat het aan haar ligt en dat ze op hem moet vertrouwen. De narcist zal niet schromen om te liegen, te bedriegen, te manipuleren of zijn partner te straffen wanneer zij op haar strepen gaat staan. Langzaam maar zeker zal de dame in kwestie het vertrouwen in zichzelf verliezen en de controle kwijtraken. Daarnaast verliest ze langzaam haar realiteitsbesef. De narcist zal af en toe nog een uiting van liefde doen, waardoor ze aan hem gebonden blijft en er nog meer verwarring ontstaat.

De negeerfase

In deze fase heeft de narcist vaak een vervanging gevonden voor zijn zogenaamde partner en zal hij zijn zogenaamde partner negeren en meestal verlaten, mits hij de zekerheid heeft van deze nieuwe partner. Een narcist doet nooit zijn oude schoenen weg, voor hij nieuwe heeft. Tot die tijd zal hij zijn 'oude' partner aan het lijntje houden en af en toe pappen en nathouden, ter voorkoming dat hij alleen is. Het zal voor de zogenaamde partner voelen en lijken alsof de relatie niets heeft voorgesteld en alsof alles een en al poppenkast is geweest. Vaak blijft de partner radeloos en wanhopig achter, niet wetende wat haar overkomen is of wat zij verkeerd heeft gedaan. De negeerfase kan dagen tot maanden aanhouden. Vaak totdat de narcist weer op zoek is naar een goede bron van narcistische voeding. Hij zal dan niet schromen om de eerdere partner weer te bombarderen met liefde en vaak valt de dame in kwestie hier weer voor en herhaalt ditzelfde proces zich weer.

Voor de achtergebleven codependente partner is het goed te beseffen dat haar narcistische partner haar nooit zal kunnen geven waar zij behoefte aan heeft: veiligheid, stabiliteit en grenzen. En dat de narcist, mits hij zelf tot inzicht komt, bovenstaand patroon zal blijven herhalen tot in lengte van dagen. Daarnaast is het goed te realiseren dat een narcist afhankelijk is van narcistische voeding en daarvoor niet schroomt er meerdere vrouwen op na te houden en tegen elke vrouw afzonderlijk de schijn op te houden dat zij de enige voor hem is. Een narcist heeft weinig tot geen empathisch vermogen en zal alles in het werk stellen om zichzelf te blijven voorzien van narcistische voeding. Wanneer je als codependent ontdekt dat je te maken hebt met een narcistische partner is het aan te raden de relatie te stoppen, voordat je er zelf aan onderdoor gaat.

Lees verder

• Codependentie en narcisme
• Codependentie en narcistische ouders
• Codependentie en relaties
• De verborgen narcistische persoonlijkheidsstoornis
• Codependentie: het herstel