De verwerkingsfases van een jeugd bij narcistische ouders

Vaak ontdekken mensen die zijn opgegroeid bij narcistische ouders pas op volwassen leeftijd echt wat er met hen is gebeurd. Tijdens hun jeugd hebben ze veelal het gevoel gehad dat er iets niet helemaal pluis was binnen het gezin waarin ze opgroeiden, zonder te beseffen wat. Pas nadat ze als volwassene herhaaldelijk zijn vastgelopen in bijvoorbeeld een burn-out of in het contact met hun ouders zal het kwartje langzaam vallen. En komt er inzicht in wat er zich afgespeeld heeft. Dan kan gestart worden met de verwerking van het opgroeien bij narcistische ouders.

De eerste stappen

Vaak is de eerste stap in het verwerken van een jeugd bij narcistische ouders beseffen dat de ouders een psychische aandoening hebben. Vaak heeft een kind van narcistische ouders zijn leven lang gehoord dat hij verantwoordelijk is voor al het negatieve dat er gebeurt in het leven van zijn ouders en dat hij de verantwoordelijkheid draagt voor de emoties van de ouders. Een kind dat in deze situatie is opgegroeid, is opgegroeid op een mijnenveld omdat het nooit wist waar het aan toe was door een gebrek aan voorspelbaarheid, veiligheid en geborgenheid. Daarnaast heeft het kind veel liefde en bevestiging gemist. Iets waar elk kind behoefte aan heeft. Vaak heeft dit geleid tot diverse psychische problemen bij het volwassen kind en de oorzaak daarvan wordt door de ouders vaak ook gelegd bij het kind zelf, zonder dat er naar het eigen aandeel wordt gekeken. Wanneer het volwassen kind inziet dat hij zelf niet het probleem was, maar dat het probleem ligt bij de onkunde en beperkingen van de ouders, zal het verwerkingsproces in gang gezet worden. Dat is niet gemakkelijk, aangezien een volwassen kind dat is opgegroeid bij narcistische ouders zijn hele leven verkeerd geprogrammeerd is. Het heeft zijn hele leven geloofd dat hijzelf het probleem was. Om dit zelfbeeld te veranderen, zijn vaak jaren van hard werken en therapie nodig.

Er zijn drie stappen die genomen moeten worden om een jeugd bij narcistische ouders te verwerken:

1. Het begrijpen van de oorzaak, de achtergronden en de effecten van het opgroeien bij narcistische ouders;
2. Leren omgaan met de gevoelens die hieraan gekoppeld zijn;
3. Het zelfbeeld en de kijk op en de omgang met het leven veranderen.

Hierbij moet worden vermeld dat positieve affirmaties en cognitieve gedragstherapie pas kunnen helpen wanneer er begonnen is met de verwerking en acceptatie van de jeugd bij narcistische ouders.

De fases van verwerking

Het verwerken van een jeugd bij narcistische ouders heeft veel weg van een een proces van rouwverwerking. Rouwverwerking vindt plaats aan de hand van de fases benoemd door dr. Elisabeth Kubler-Ross: ontkenning, woede, onderhandelen, depressie en acceptatie. Tijdens het verwerken van een narcistische jeugd zullen deze fases ook doorlopen worden, maar zal de eerste stap altijd acceptatie moeten zijn.

De fases van verwerking in het kader van een jeugd bij narcistische ouders zijn volgens dr. Karyl Mc Bride, schrijfster van het boek "Will I ever be good enough", als volgt:

Acceptatie

Het volwassen kind van narcistische ouders zal moeten accepteren dat zijn ouders een beperkte capaciteit hebben om liefde en empathie te geven. En dat ze niet in staat zijn om veiligheid en betrouwbaarheid te bieden. Nu niet. Nooit niet. Zonder dit te accepteren kan de jeugd bij narcistische ouders niet verwerkt worden en zal het volwassen kind geneigd zijn hoop te houden dat het uiteindelijk toch goed komt met de ouders, mits hij maar hard genoeg zijn best doet.

Ontkenning

Als kind dat opgroeit bij narcistische ouders, was ontkenning van het feit dat de ouders niet in staat waren om liefde, empathie, veiligheid en betrouwbaarheid te geven een kwestie van overleving. Zonder de ontkenning, had het kind zich niet kunnen ontwikkelen tot volwassene tijdens zijn onveilige jeugd.

Onderhandeling

Een kind dat is opgegroeid bij narcistische ouders heeft vaak zijn hele leven onderhandeld met zijn ouders in de hoop dat de ouders zouden veranderen of op een andere manier zouden reageren wanneer het kind een beroep op hen zou doen. Vaak hebben kinderen van narcistische ouders tevergeefs alles uit de kast gehaald om liefde en bevestiging te krijgen van hun ouders.

Woede

Een kind dat is opgegroeid bij narcistische ouders voelt vaak een intense woede wanneer het beseft dat er niet in zijn emotionele behoeftes is voorzien en dat dit gevolgen heeft gehad voor vele, zo niet alle, aspecten van het leven van het volwassen kind. Er is woede richting de ouders en woede richting zichzelf voor het steeds vastlopen in hoop en verwachting.

Verdriet

Wanneer een volwassen kind van narcistische ouders inziet dat zijn ouders nooit zullen veranderen in de ouders waar hij zo naar verlangt, ongeacht zijn inzet, komt er een intens verdriet naar boven. Verdriet om wat nooit is geweest en om wat nooit zal zijn. Om het gemis van de ouders die het kind nooit heeft gehad en om het feit dat het kind hierdoor geen kind heeft kunnen zijn. Tijdens dit verdriet worden alle hoop en verwachtingen losgelaten en wordt hierom intens gerouwd.

Tijdens het verwerkingsproces

Tijdens het verwerkingsproces zal het volwassen kind dat is opgegroeid bij narcistische ouders heen en weer geslingerd worden tussen de verschillende fases. Het is echter belangrijk om de fase van acceptatie als uitgangspunt te houden. Wanneer er hoop of verwachtingen ontstaan jegens de ouders, moet er weer terug worden gegaan naar de acceptatiefase: de ouders zullen niet veranderen, de ouders hebben een beperkte capaciteit in het geven van liefde, empathie, betrouwbaarheid en veiligheid. Aan deze situatie kan niks veranderd worden. Dit besef zal in het begin enorm veel moeite kosten, omdat er geen hoop en verwachtingen meer zijn op verbetering of verandering wat het gedrag van de ouders betreft. Het leven met hoop en positieve verwachtingen is nu eenmaal menselijker, dan het de kop indrukken ervan. Echter is het de enige weg om verder te komen in de verwerking.

Wanneer een volwassen kind van narcistische ouders bovenstaand proces aangaat en zijn jeugd gaat verwerken en de beperkingen en gebreken van de ouders gaat accepteren, zal er langzaam ruimte komen om het jeugdtrauma een plekje te geven en zichzelf verder te ontwikkelen.

Lees verder

• Codependentie en narcisme
• Codependentie en narcistische ouders
• Codependentie en relatieverslaving
• Co-verslaafde relatie: relatie- en vermijdingsverslaving
• Co-verslaafde relatie: het herstel