De verwerkingsfases van een jeugd bij narcistische ouders
Vaak ontdekken mensen die zijn opgegroeid bij narcistische ouders pas op volwassen leeftijd echt wat er met hen is gebeurd. Tijdens hun jeugd hebben ze veelal het gevoel gehad dat er iets niet helemaal pluis was binnen het gezin waarin ze opgroeiden, zonder te beseffen wat. Pas nadat ze als volwassene herhaaldelijk zijn vastgelopen in bijvoorbeeld een burn-out of in het contact met hun ouders zal het kwartje langzaam vallen. En komt er inzicht in wat er zich afgespeeld heeft. Dan kan gestart worden met de verwerking van het opgroeien bij narcistische ouders.
De eerste stappen
Vaak is de eerste stap in het verwerken van een jeugd bij narcistische ouders beseffen dat de ouders een psychische aandoening hebben. Vaak heeft een kind van narcistische ouders zijn leven lang gehoord dat hij verantwoordelijk is voor al het negatieve dat er gebeurt in het leven van zijn ouders en dat hij de verantwoordelijkheid draagt voor de emoties van de ouders. Een kind dat in deze situatie is opgegroeid, is opgegroeid op een mijnenveld omdat het nooit wist waar het aan toe was door een gebrek aan voorspelbaarheid, veiligheid en geborgenheid. Daarnaast heeft het kind veel liefde en bevestiging gemist. Iets waar elk kind behoefte aan heeft. Vaak heeft dit geleid tot diverse psychische problemen bij het volwassen kind en de oorzaak daarvan wordt door de ouders vaak ook gelegd bij het kind zelf, zonder dat er naar het eigen aandeel wordt gekeken. Wanneer het volwassen kind inziet dat hij zelf niet het probleem was, maar dat het probleem ligt bij de onkunde en beperkingen van de ouders, zal het verwerkingsproces in gang gezet worden. Dat is niet gemakkelijk, aangezien een volwassen kind dat is opgegroeid bij narcistische ouders zijn hele leven verkeerd geprogrammeerd is. Het heeft zijn hele leven geloofd dat hijzelf het probleem was. Om dit zelfbeeld te veranderen, zijn vaak jaren van hard werken en therapie nodig.Er zijn drie stappen die genomen moeten worden om een jeugd bij narcistische ouders te verwerken:
- Het begrijpen van de oorzaak, de achtergronden en de effecten van het opgroeien bij narcistische ouders;
- Leren omgaan met de gevoelens die hieraan gekoppeld zijn;
- Het zelfbeeld en de kijk op en de omgang met het leven veranderen.
Hierbij moet worden vermeld dat positieve affirmaties en cognitieve gedragstherapie pas kunnen helpen wanneer er begonnen is met de verwerking en acceptatie van de jeugd bij narcistische ouders.
De fases van verwerking
Het verwerken van een jeugd bij narcistische ouders heeft veel weg van een een proces van rouwverwerking. Rouwverwerking vindt plaats aan de hand van de fases benoemd door dr. Elisabeth Kubler-Ross: ontkenning, woede, onderhandelen, depressie en acceptatie. Tijdens het verwerken van een narcistische jeugd zullen deze fases ook doorlopen worden, maar zal de eerste stap altijd acceptatie moeten zijn.De fases van verwerking in het kader van een jeugd bij narcistische ouders zijn volgens dr. Karyl Mc Bride, schrijfster van het boek "Will I ever be good enough", als volgt:
Acceptatie
Het volwassen kind van narcistische ouders zal moeten accepteren dat zijn ouders een beperkte capaciteit hebben om liefde en empathie te geven. En dat ze niet in staat zijn om veiligheid en betrouwbaarheid te bieden. Nu niet. Nooit niet. Zonder dit te accepteren kan de jeugd bij narcistische ouders niet verwerkt worden en zal het volwassen kind geneigd zijn hoop te houden dat het uiteindelijk toch goed komt met de ouders, mits hij maar hard genoeg zijn best doet.Ontkenning
Als kind dat opgroeit bij narcistische ouders, was ontkenning van het feit dat de ouders niet in staat waren om liefde, empathie, veiligheid en betrouwbaarheid te geven een kwestie van overleving. Zonder de ontkenning, had het kind zich niet kunnen ontwikkelen tot volwassene tijdens zijn onveilige jeugd.Onderhandeling
Een kind dat is opgegroeid bij narcistische ouders heeft vaak zijn hele leven onderhandeld met zijn ouders in de hoop dat de ouders zouden veranderen of op een andere manier zouden reageren wanneer het kind een beroep op hen zou doen. Vaak hebben kinderen van narcistische ouders tevergeefs alles uit de kast gehaald om liefde en bevestiging te krijgen van hun ouders.Woede
Een kind dat is opgegroeid bij narcistische ouders voelt vaak een intense woede wanneer het beseft dat er niet in zijn emotionele behoeftes is voorzien en dat dit gevolgen heeft gehad voor vele, zo niet alle, aspecten van het leven van het volwassen kind. Er is woede richting de ouders en woede richting zichzelf voor het steeds vastlopen in hoop en verwachting.Verdriet
Wanneer een volwassen kind van narcistische ouders inziet dat zijn ouders nooit zullen veranderen in de ouders waar hij zo naar verlangt, ongeacht zijn inzet, komt er een intens verdriet naar boven. Verdriet om wat nooit is geweest en om wat nooit zal zijn. Om het gemis van de ouders die het kind nooit heeft gehad en om het feit dat het kind hierdoor geen kind heeft kunnen zijn. Tijdens dit verdriet worden alle hoop en verwachtingen losgelaten en wordt hierom intens gerouwd.Tijdens het verwerkingsproces
Tijdens het verwerkingsproces zal het volwassen kind dat is opgegroeid bij narcistische ouders heen en weer geslingerd worden tussen de verschillende fases. Het is echter belangrijk om de fase van acceptatie als uitgangspunt te houden. Wanneer er hoop of verwachtingen ontstaan jegens de ouders, moet er weer terug worden gegaan naar de acceptatiefase: de ouders zullen niet veranderen, de ouders hebben een beperkte capaciteit in het geven van liefde, empathie, betrouwbaarheid en veiligheid. Aan deze situatie kan niks veranderd worden. Dit besef zal in het begin enorm veel moeite kosten, omdat er geen hoop en verwachtingen meer zijn op verbetering of verandering wat het gedrag van de ouders betreft. Het leven met hoop en positieve verwachtingen is nu eenmaal menselijker, dan het de kop indrukken ervan. Echter is het de enige weg om verder te komen in de verwerking.Wanneer een volwassen kind van narcistische ouders bovenstaand proces aangaat en zijn jeugd gaat verwerken en de beperkingen en gebreken van de ouders gaat accepteren, zal er langzaam ruimte komen om het jeugdtrauma een plekje te geven en zichzelf verder te ontwikkelen.
Lees verder
Gerelateerde artikelen
Omgaan met narcistische oudersIemand die opgroeit met één of twee narcistische ouders, groeit op in een mijnenveld. Er is totaal geen voorspelbaarheid…
Boodschappen die je krijgt van een narcistische ouderWanneer je opgroeit bij één of twee narcistische ouders, groei je op in een oorlogsveld. Je leert als kind te overleven…
Passie voor knuffelen versterkt relaties, maar niet altijdVrijwel iedereen knuffelt wel eens, maar niet iedereen is een gepassioneerde knuffelaar. Gepassioneerde knuffelaars hebb…
Hervalpreventie na psychische decompensatieNa een periode van psychische decompensatie en tijdens het verwerkingsproces, zeker wanneer er een toevlucht is gezocht…Bronnen en referenties
- https://www.psychologytoday.com/blog/the-legacy-distorted-love/201205/it-s-all-about-me-recovery-adult-children-narcissist, geraadpleegd op 19 december 2016.
Reacties
Susanne, 24-10-2020
Wat een mooi artikel. Spijker op ze kop een mijnenveld dat was het zeker.
Je wist nooit waar je aan toe was. Liefde heb ik nooit gekend. Toxic was het.
En niet een van de ouders maar allebei.
Soort zoekt soort toch? Op mijn achttiende weggelopen van huis omdat ik het niet meer aankon en bijna het leven ook niet meer.
Contact gezocht nadat ik dacht misschien zijn het geen goeie ouders maar misschien kunnen ze wel opa en oma zijn.
Maar helaas zelfs dat niet. Nu 8 jaar geen contact meer, en wat een rust.
Maar de woede zit er nog steeds en de nachtmerries ook. Alleen heb ik een goed voorbeeld gehad hoe ik niet mijn kinderen moet opvoeden.
De rest draag ik levenslang bij me.
Reactie infoteur, 03-11-2020
Dank voor je reactie! Herkenbaar!
Lieve groet,
Denise
Marijke, 02-08-2020
Een heel waardevol artikel. Dank daarvoor. Ik voel mij daardoor wat minder alleen. En ook door de reacties hieronder. En ik wil Alien ook heel graag bedanken voor de tips. Heel fijn dat je deze deelt. Ik heb hier veel aan. Ik heb ook geen contact meer met mijn moeder. Het schuldgevoel herken ik ook. Ik blijf maar de schuld bij mijzelf zoeken. Ik ervaar veel ongeduld maar besef mede door het advies wat jij nu geeft dat het een langdurig proces is en dat altijd onderdeel van mIjn leven blijft. Ik wens iedereen veel sterkte in hun proces.
Reactie infoteur, 07-08-2020
Mooie reactie! Dank daarvoor!
Veel liefde en kracht toegewenst!
Denise
Alien, 17-07-2020
Wat een ontzettend goed artikel, ik herken mijn eigen situatie hier volledig in. Vooral de realistische woorden "Nu niet. Nooit niet." doen veel met mij, als hardnekkige vastloper in mijn valse hoop (als ik maar…, zou het dan misschien toch mogelijk zijn?) en in mijn schuldgevoelens (met mijn hoofd weet ik dat deze misplaatst zijn, maar toch duikt het knagende schuldgevoel telkens weer op en voedt het mijn valse hoop).
Ondanks het feit dat ik tot mijn grote verdriet al vele jaren geen persoonlijk contact meer heb met mijn ouders, vind ik het nog steeds hartverscheurend moeilijk om mijn diepe verlangen naar een gezonde band met hen op te geven.
Ik wens iedereen die met deze problematiek worstelt veel kracht en liefde toe want ik weet hoe bijzonder moeilijk dit is. Misschien zijn deze adviezen van mijn psycholoog voor anderen ook bruikbaar:
- verzet je niet tegen jouw negatieve emoties, druk ze niet weg maar laat ze er zijn (besteed er op dezelfde wijze aandacht aan als aan een jengelend kind door je te concentreren op waar je wat precies voelt in jouw lichaam tijdens deze emoties en te ervaren dat dit altijd tijdelijk is);
- aanvaard het wanneer jouw rouwproces langdurig en moeizaam verloopt (babysteps);
- richt je aandacht op jouw eigen leven (creëer jouw eigen planeet en concentreer je daarop);
- aanvaard het wanneer jouw negatieve emoties nooit helemaal zullen verdwijnen, maar dat dit een deel van jouw leven vormt dat onderdeel uitmaakt van jou en wat je zult moeten verdragen.
Reactie infoteur, 25-07-2020
Dank je wel voor je bericht en mooie tips!
Lieve groet,
Denise Hagmeijer
Els Brouwer, 30-06-2020
Leerzame artikelen, herkenbaar. Er mee aan het werk gaan is gewoon hartstikke moeilijk. Aan het werk met je blinde vlekken, zoiets…
En… vanuit dat toxische gezin is de ordening (het buikgevoel) zo lijkt het, in de aanleg diep verstoord. Pre embryonaal trauma ook in mijn geval.
Dus zoals het in het leven nou eenmaal kan gaan, komen er vaak angsten om de hoek die mee gaan doen en maken dat je (ik) weer dezelfde fouten maak. Fouten die in verbinding met anderen (partner) langdurig consequenties hebben. Niet nog een keer opnieuw beginnen. Ik ben 65 en ga vasthoudend door met zelfrealisatie. Die grenzen stellen kan ik goed oefenen op mijn huidige partner.
Reactie infoteur, 11-07-2020
Dank je wel voor je reactie! Ik wens je veel liefde en kracht toe! Je kunt het!
Warme groet,
Denise
Viviane Caes, 04-12-2019
Na mijn narcistische, gewelddadige vader, had ik als volwassen vrouw nog 5 narcistische liefdesrelaties… en 25 jaar lang een narcistische beste vriendin. Ik ken de naam' narcisme' en wat dat inhoudt pas een paar jaar, dus ik was me nergens van bewust. Komt die herhaling door het niet verwerkt hebben van die vader-dochter relatie?
Ik heb mijn kindtrauma's a 25 jaar lang 1 voor 1 geheeld… Ik heb geleerd van mezelf te houden en mijn grenzen te stellen… Toch was de laatste partner die ik aantrok (1,5 jaar geleden) weer een narcist. Ondertussen ben ik 68 en heb nog nooit een liefdevolle relatie gehad. Toch is dat nog steeds mijn diepste hartewens. Hebt u goede raad voor mij?
Reactie infoteur, 08-12-2019
Wat heftig voor je en verdrietig. Dank voor je openheid. Ik heb helaas geen advies voor je. Alleen dat je goed bij jezelf moet blijven en je gevoelens. Ik begrijp je hartewens heel goed.
Veel liefde en kracht gewenst!
Liefs!
Supereef, 03-11-2019
Ik heb moeite met de verschillende verwerkingsstadia. Ik denk dat ik inmiddels geaccepteerd heb dat ik nooit de onvoorwaardelijke ouderliefde zal krijgen die ik nodig heb. Ik heb wel een beetje frustratie eruit gegooid en ben kort boos geweest. Maar toch vooral verdrietig om het gemis aan ouders. Mijn partner twijfelt sterk of ik wel boos genoeg ben geweest om me verder te ontwikkelen in de stadia, en heeft het idee dat ik blijf hangen en ik niet verder kom. Ik worstel zelf met acceptatie van mijzelf zoals ik ben, dat ik niet iets moet presteren om recht te hebben om gewoon te leven, en vind het nadenken over de liefde die er niet onvoorwaardelijk was daarom misschien wel extra pijnlijk. Hoe kan ik hier nu toch doorheen werken?
Reactie infoteur, 05-11-2019
Ik denk dat iedereen een onveilige jeugd bij narcistische ouders verwerkt op zijn of haar eigen manier. De stadia in verwerking zijn er niet omdat het zo zou moeten gaan, maar om inzicht te geven hoe het in de meeste gevallen gaat.
Uit eigen ervaring kan ik je vertellen dat ook ik nog steeds bij vlagen rouw en vaak de pijn voel van mijn jeugd. En weet je: daar is helemaal niks mis mee. Jij verwerkt het op jouw manier. Als je daar hulp bij kunt gebruiken van een professional is dat goed. Hoeft dat niet, dan is dat ook goed.
Liefs en veel sterkte en kracht toegewenst.
Denise
Liz, 12-07-2019
Ik wil er aan toevoegen dat het kind ook heen en weer geslingerd kan worden, uit eigen ervaring weet ik dat de narcistische ouder de andere ouder ook langzaam in het leven kan meenemen in hun narcistische spel, omdat het langzaam is, kreeg ik van moeder soms een billijk van knuffels en steun, maar kon het in bijzijn van de narcistische vader in dat geval weer afgebroken worden. Ook staat mijn moeder naast mijn vader, ze staat nooit helemaal naast jou om te helpen omdat vader erg dominant is en (ik denk) mijn moeder bang is, ze komt op voor mijn vader, en zegt dat ik bijvoorbeeld diegene maar moet zijn die tot 10 moet tellen. Nu, blijkt dat mijn moeder zelf narcistische gedragingen van vaders overneemt, waar ik eerst de relatie nog wou doorzetten voor mijn moeder, moet ik met veel verdriet het contact verbreken. Ik heb wel aantal dingen geprobeerd (ook als tiener) maar altijd ben ik als kind loyaal geweest, smoesjes verzint als"mijn vader zal het wel niet menen", ik wil hieraan toevoegen dat mijn vader mij sloeg en bij de keel gegrepen heeft. Ja ik ben als kind angstig en ben er vaak weggestuurd als dat er wat mis met mij is, dat ik moeilijk ben en daarnaast ben ik ook een hooggevoelig kind en ben als volwassene nog steeds bang voor mijn vader, ik kan me echt weer voelen dat ik weer in mijn schulpje terugtrek, ik voel me dan ook echt weer kind.
Ik kan nog steeds als volwassene genegeerd worden als ik grenzen aangeef, maar nu niet alleen van mijn vader, nu ook mijn moeder, ze geven beiden de stiltebehandeling, en mijn broer en zus staan standaard bij mijn ouders. Juist na de ontkenning, is mijn woede opengebarsten, is stress ontstaan (burn-out) en nu hard op zoek naar de juiste hulp. Helaas weten veel professionele hulpverleners ook nog te weinig van narcisme, evenmin, politie (want ja die zijn ook in het spel geweest).
Reactie infoteur, 21-07-2019
Wat heftig voor je, Liz. Het is zeker zo dat wanneer een van de ouders narcist is, het hele gezin zich als een web daarop aanpast. Ook de gezinsleden die geen narcist zijn. Ik ben het met je eens dat er nog te weinig over bekend is. Dat is mede de reden dat ik deze artikelen schrijf.
Veel sterkte, steun en liefs!
September, 28-04-2019
In dit waardevolle artikel wordt over ouders gesproken. Hoe ziet de situatie eruit als één van de ouders narcistisch gedrag vertoont?
Ik ken een situatie waarin de narcistische ouder de kinderen manipuleerde betreft de andere ouder en er uiteindelijk sprake was van ouderverstoting naar de niet narcistische ouder. Het leidt tot enorm ondoorgrondelijk web met veel verdriet en onmacht.
Reactie infoteur, 30-04-2019
Dank je wel voor je reactie. Dit artikel richt zich voornamelijk op volwassen kinderen van een gezin waarin een narcistische ouder de scepter zwaait. Wat jij omschrijft is zeer heftig. Zeker wanneer het leidt tot ouderverstoting. Bewustwording van de schade die narcisme kan aanrichten is zo belangrijk!
Veel sterkte!
Judith, 16-08-2018
Ik vind het een heel waardevol en helpend artikel, dankjewel.
Ik zou bij de fases van verwerking de term depressie willen vervangen door de term verdriet of rouw. Het gaat hier namelijk om het kunnen en durven toelaten en voelen van de ware, oude pijn.
Depressie is een misleidende term in dit geval, naar mijn idee. Depressie is namelijk een afweermechanisme. Een beschermingsmechanisme van je lichaam om je bij de oude pijn weg te houden. Bij verwerken is het de kunst om bij de onderliggende pijn uit te komen, die onder de depressie verstopt ligt. Als je de ware pijn kunt toelaten en verdriet kunt hebben om dat wat je hebt moeten missen en daarover kunt rouwen, dan is dat een waardevolle verwerkingsfase.
Daarom zou ik die fase de fase van verdriet of rouw noemen.
Reactie infoteur, 23-08-2018
Dank je wel voor je compliment. En je waardevolle tip!
Laatste update: 23-08-2018
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Psychologie
Bronnen en referenties: 1