Codependentie en relatieverslaving

Veel mensen die lijden onder codependentie, lijden ook vaak onder relatieverslaving. Iemand die codependent is, maakt zijn eigenwaarde afhankelijk van de bevestiging van anderen. Een relatieverslaafde maakt zijn eigenwaarde afhankelijk van zijn partner. Beiden hebben niet geleerd hoe zij hun eigenwaarde uit zichzelf kunnen halen. Wanneer een codependent in een relatie terecht komt met een emotioneel onbeschikbare partner, kan de codependentie een geheel eigen leven gaan leiden in de vorm van relatieverslaving.

Codependentie

Iemand met codependentie, ook wel mede-afhankelijkheid genoemd, maakt zijn eigenwaarde afhankelijk van de bevestiging die hij krijgt van andere mensen. De codependent maakt hierbij zichzelf ondergeschikt aan de oordelen van andere mensen, waarmee hij eigenlijk de ander boven zichzelf plaatst. Wat de ander wil, moet gebeuren. Wat de ander zegt, is de waarheid. Zonder dit te toetsen aan zijn eigen waarnemingen.

Iemand met codependentie heeft problemen met het van zichzelf houden, kan zichzelf niet goed beschermen, weet niet goed wie hij zelf is, kan niet goed voor zichzelf zorgen, in contact met andere mensen en heeft moeite de realiteit onder ogen te zien. Een codependent laat zijn werkelijkheid afhangen van de werkelijkheid van anderen. Codependentie uit zich voornamelijk in het pleasen van anderen ten koste van de eigen behoeftes en grenzen, om maar positieve bevestiging te krijgen, om de eigenwaarde mee te voeden.

Onderliggende angsten bij codependentie

De onderliggende angst bij codependentie is de angst om het niet waard te zijn om van te houden, wanneer de codependent zichzelf is en niets doet ten gunste van andere mensen. Daarnaast heeft de codependent vaak zijn hele leven al een gevoel van enorme eenzaamheid en verlating ervaren doordat zijn ouders niet in zijn behoeften konden voorzien. Vaak moest hij juist in de behoeftes van zijn ouders voorzien, zonder dat hij daar als kind de skills voor had. Alleen wanneer hij zijn ouders pleaste, was er een kans om liefde, zorg en aandacht te krijgen. Die gevoelens van eenzaamheid en verlating hebben zich omgezet in een intense chronische pijn, waar de codependent dagelijks mee leeft.

Wanneer een codependent te veel heftige emoties en pijn ervaart, zal hij geneigd zijn verlossing te zoeken. Vaak doet hij dit in een verslaving, omdat hij geen andere manier kent om met de pijn om te gaan. Wanneer een beginnende verslaving lijkt te werken, zal de codependent de verslaving doorzetten. Dit leidt tot steeds meer pijnlijke en schadelijke gevolgen voor de codependent, maar zorgt er ook voor dat de codependent zijn onverdraaglijke en pijnlijke gevoelens op afstand kan houden.

Relatieverslaving

Een relatieverslaving is in feite het onvermogen van een persoon om een emotioneel of fysiek schadelijke relatie te verbreken. Relatieverslaafden zijn meestal vrouwen. Iemand die relatieverslaafd is, is iemand die haar (/zijn) eigenwaarde afhankelijk maakt van de bevestiging en het gedrag van haar partner. Hierin doet de relatieverslaafde hetzelfde als de codependent. En plaatst de relatieverslaafde de partner boven zichzelf.
Een relatieverslaafde besteedt een groot deel van haar tijd aan het waarderen van, en aandacht geven aan de persoon waar zij verslaafd aan. Vaak op een obsessieve manier. Een relatieverslaafde verwacht in ruil voor het grenzeloos pleasen van haar partner, onvoorwaardelijke aandacht, zorg, liefde en bevestiging van haar partner, ook op momenten dat dit niet kan. Daarnaast verwaarloost een relatieverslaafde de zorg voor zichzelf en haar eigenwaarde op het moment dat zij een relatie heeft. Haar grenzen en behoeftes verdwijnen als het ware uit haar bewustzijn. In zijn algemeenheid kun je zeggen dat iemand die codependent is, ook relatieverslaafd is. Maar iemand die relatieverslaafd is, is niet altijd codependent.

Onderliggende angsten bij relatieverslaving

Onder relatieverslaving liggen twee fundamentele angsten ten grondslag, waarvan er één bewust is en één op onbewust niveau.
Een relatieverslaafde heeft extreem veel last van verlatingsangst door jeugdtrauma’s en zal bijna alles doen en verdragen om verlating te vermijden. De verlatingsangst vindt op een bewust niveau plaats. En is praktisch elke dag aanwezig. Het is de drijfveer voor het gedrag van de relatieverslaafde.

Daarnaast speelt op onbewust niveau de angst voor echte intimiteit, wat tevens te maken heeft met jeugdtrauma’s. Vaak heeft een relatieverslaafde in haar jeugd niet geleerd hoe je op een gezonde manier intiem kunt zijn. Zij is zich hier niet van bewust. Omdat er in haar jeugd niet in haar behoeftes konden worden voorzien en zij hierin verlaten is door haar ouders, kon een deel van haar persoonlijkheid niet tot ontwikkeling komen. Het kind voelt zich hierdoor al heel jong verlaten en krijgt onbewust de boodschap dat zij het niet waard is om van te houden. Ze leert niet voor zichzelf te zorgen en zichzelf bevestiging te geven, omdat zij niet heeft geleerd wat ‘gezonde zorg’ is. Een relatieverslaafde gaat een relatie aan met een intern gevoel van tekortschieten, waardeloos zijn en het gevoel niet zelf in staat te zijn de zorg voor haar eigen behoeftes en grenzen te kunnen dragen.

Vaak heeft een relatieverslaafde wel een ervaring opgedaan met een ander persoon (eerste vriendje, vriend en of vriendin, opa of oma) in haar jeugd waardoor zij tijdelijk verlichting ervoer van haar pijn, verdriet en eenzaamheid. Hierdoor is zij gaan geloven dat zij voor verlichting van haar emotionele bagage afhankelijk is van een ander, in de vorm van een partner. Het meest schrijnende is dat een relatieverslaafde in werkelijkheid doodsbang is voor gezonde intimiteit, omdat zij niet weet hoe zij met intimiteit om moet gaan. Vaak raakt een relatieverslaafde in paniek wanneer er echte intimiteit dreigt en doet zij iets waarmee er afstand wordt gecreëerd tussen haar en de partner. Op bewust niveau verlangt een relatieverslaafde naar intimiteit, terwijl zij dit op onbewust niveau niet kan verdragen. Hierdoor kiest de relatieverslaafde vaak onbewust een partner die niet intiem kan zijn op een gezonde manier, vaak is dit een vermijdingsverslaafde (man).

Zowel codependentie als relatieverslaving zijn complexe problemen met veel overeenkomsten en gelijkenissen. Het belangrijkste verschil is dat een relatieverslaafde zijn eigenwaarde afhankelijk maakt van één persoon, namelijk de partner, terwijl de codependent zijn eigenwaarde afhankelijk maakt van meerdere mensen. Beiden maken hun eigen grenzen, behoeftes en belangen ondergeschikt aan die van een ander.

Relatieverslaving en nu?

Wanneer je ontdekt dat je relatieverslaafd en vaak ook codependent bent, is het zeer raadzaam om hulp te zoeken. Het is belangrijk je te realiseren dat zowel een relatieverslaving als codependentie niet vanzelf overgaan. Hoewel beide aandoeningen nog geen diagnose zijn in de DSM V, zijn er diverse hulpmethoden in opkomst. Voor hulp bij relatieverslaving als codependentie kun je je wenden tot de norwoodgroep. Dit is een twaalf stappen-programma voor relatieverslaafden vrouwen. Meer informatie vind je op www.norwoodgroep.nl. Daarnaast vind je ook begeleiding bij het afkicken van een relatieverslaving bij verslavingshulpverleners als Trubendorffer.

Lees verder

• Codependentie en narcisme
• Codependentie en relaties
• Codependentie: het herstel
• Codependentie: symptomen & ontstaan van mede-afhankelijkheid
• De vier fases van herstel van codependentie