Doordrammers, kenmerken en hoe ermee om te gaan

Doordrammers zijn er in veel situaties zoals op het werk, in relaties, religie, politiek, sport. Een kenmerk is dat ze vaak met krachtige taal hun eigen standpunt, opvatting of mening verkondigen. Mensen met een bepaalde persoonlijkheid blijken vooral kenmerken van doordrammen te hebben. Er zijn situaties waarin doordrammen zinvol kan zijn zoals feministen in de vorige eeuw lieten zien. Inzicht in de werking van doordrammen kan helpen om te leren omgaan met ongewenst doordrammen.

Doordrammen

• Wat is doordrammen?
• Verschil doordrammen en zeuren
• Kenmerken van doordrammen
• Persoonlijkheden met kenmerken van doordrammen
• Doordrammen en hersenspoeling
• Hoe te handelen bij doordrammers?
• Wat kan gebeuren als men het gesprek (discussie) aangaat met een doordrammer?
• Is doordrammen altijd slecht?
• Slot

Wat is doordrammen?

Van doordrammen wordt gesproken als mensen hun eigen beeld van de werkelijkheid aan anderen willen opleggen. Ze kunnen met allerlei relevante en niet-relevante argumenten komen om hun gelijk te halen om de ander te overtuigen van hun standpunt. Vaak zijn ze zichzelf aan het overtuigen van hun eigen standpunt, opvatting of mening. Zij vereenzelvigen zich hiermee en zijn hun standpunt, opvatting of mening. Iemand die een ander standpunt huldigt, voelen ze als een bedreiging.

Verschil doordrammen en zeuren

Hoewel doordrammen en zeuren niet altijd worden onderscheiden (1) is er toch een verschil aan te geven. Doordrammen heeft vooral te maken met een beeld van de werkelijkheid dat men aan een ander wil opleggen. Bijvoorbeeld de doordrammer wil dat de ander zijn politieke mening overneemt. Dikwijls onderstreept de doordrammer dit met krachtige, gespierde taal.

Zeuren is het op een vervelende manier telkens over iets praten of om iets vragen. Het kenmerkt zich vooral door herhaling.(2) Zeuren kan wel overgaan in doordrammen. Dat komt bijvoorbeeld voor bij kinderen (maar ook bij sommige volwassenen) die gaan huilen, schreeuwen of kwetsende opmerkingen maken als ze hun zin niet krijgen.

Kenmerken van doordrammen

Doordrammen komt nogal voor bij mensen die hun beeld van de werkelijkheid willen vasthouden. Sommigen zijn bang om de basis van waaruit ze de wereld tegemoet treden te verliezen, angst kan dan de grondslag zijn. Er zijn echter ook mensen, dikwijls professionals, zoals verkopers, religieuze leiders, leraren die anderen hun standpunt, opvatting of mening willen opdringen om op een of andere wijze er financieel, moreel of statusgericht voordeel mee te behalen.
Van doordrammers zijn enkele algemene kenmerken te noemen zoals:

• een absoluut (vaak zwart-wit) weergegeven standpunt, opvatting of mening waarbij naar dat van de ander niet of nauwelijks wordt geluisterd
• het spreken met stemverheffing waarbij het standpunt, de opvatting of de mening van de ander met al dan niet juiste argumenten wordt tegengesproken of wordt afgedaan als onjuist
• het gebruiken van stevige goed en snel geformuleerde taal waarbij op verschillende momenten het eigen standpunt, de opvatting of de mening wordt herhaald
• dwingend kunnen worden, wat kan samengaan met emotioneel gedrag als boos worden, weglopen, schreeuwen, huilen etc.

Persoonlijkheden met kenmerken van doordrammen

Persoonlijkheden met kenmerken van doordrammen (3) zien we onder andere bij mensen met narcistische kenmerken, waandenkbeelden, obsessieve-compulsieve kenmerken en borderlinekenmerken.

Narcistische kenmerken

Zij zijn dominant en vinden zichzelf en hun eigen kijk belangrijk. Ze aarzelen niet om uit eigen belang de ander iets op te dringen. Ze vinden bijvoorbeeld dat een ander dezelfde politieke opvatting moet hebben.

Waandenkbeelden

Zij hebben een eigen waan gecreëerd waar ze niet of moeilijk van af te brengen zijn. Het komt voor bij mensen met psychotische kenmerken. Zij hebben bijvoorbeeld het idee dat iemand hen wil doden of verliefd op hen is. Van dit idee zijn ze niet of nauwelijks af te brengen.

Obsessieve-compulsieve kenmerken

Zij hebben bepaalde dwangmatige, rigide, denkbeelden en daarbij behorende handelingen. Zij vinden bijvoorbeeld dat alles herhaaldelijk moet worden schoongemaakt en eisen dat ook van de ander.

Borderlinekenmerken

Zij kunnen een standpunt op een rustige zelfs lieflijke toon inbrengen, maar bij tegenstand deze plotseling doen omslaan in een heftige toon, waarbij ze kunnen gaan dreigen, huilen, weglopen, depri worden en/of schelden

Doordrammen en hersenspoeling

Mensen met uitgesproken gedachten over bijvoorbeeld politiek, religie, opvoeding, seks, relatie, wetenschap kunnen deze als de enige waarheid naar voren brengen en zo op de ander blijven inpraten dat deze erin gaat geloven. Hierdoor kan de ander zijn eigen opvattingen, waarden en normen vervangen door die van de doordrammer. Er kan dan gesproken worden van hersenspoeling.(4) Dat komt vooral voor als de doordrammer in een positie is waar hij of zij invloed kan uitoefenen op een zwakkere of afhankelijke. Denk hierbij aan de relatie opvoeder-kind, religieuze of politieke leider-volgeling, coach-speler, verkoper-klant, partners etc.:

• een ouder eist van zijn kind, door er steeds met stemverheffing op te wijzen, dat het hoge cijfers moet halen om later een goede baan te krijgen,
• de religieuze leider zegt keer op keer krachtig tegen zijn volgelingen dat men ongelovigen mag doden,
• de politiek leider houdt zijn volk met stevige uitspraken via verschillende media herhaaldelijk voor dat een bepaald volk of ras de vijand is,
• de coach hamert er voortdurend bij zijn sporter op dat hij/zij bepaalde voeding tot zich neemt en drie keer per dag traint,
• een verkoper die als een spraakwaterval met kracht (vaak dezelfde) argumenten blijft herhalen om de klant te overtuigen waarom hij juist dit product moet kopen.
• de partner die op rustige wijze bij de andere partner een voorstel doet, maar bij tegenspraak overgaat in dreigen en huilen om zo toch gelijk te krijgen

Hoe te handelen bij doordrammers?

Allereerst zal men moeten nagaan of iemand aan het doordrammen is. Als dat het geval is zijn de volgende stappen mogelijk:

1. Ga na waarom iemand doordramt. Er ontstaat dan Inzicht in welke kenmerken van doordrammen er worden gehanteerd, van welke persoonlijkheid er sprake is en met welk doel wordt doorgedramd. Men kan dan komen tot een stellingname, Als de stellingname inhoudt dat het doordrammen moet worden beëindigd dan kan de volgende stap worden genomen:
2. Zeg duidelijk, niet aarzelend, dat je wilt dat de ander ermee stopt. Om de ander met het doordrammen te laten stoppen kan gebruik worden gemaakt van verschillende zinnen. Een aantal geschikte zinnen kunnen zijn:
• “Jammer dat je er zo over denkt”
• “Jouw mening is de mijne niet”
• “Misschien heb je gelijk, maar het is niet mijn standpunt”
• “We komen toch niet tot elkaar, laten we het over iets anders hebben”
• “Laten we het even rusten en er later nog eens op terug komen"

Als men dit blijft herhalen is de kans groot dat de drammer het opgeeft. Een status quo periode wil wel eens werken om de doordrammer tot bezinning te laten komen.

Bij doordrammende verkopers (vaak via de telefoon) kan men – als men niet verder wil – het beste kortaf zijn en zeggen: “sorry maar ik heb geen belangstelling, veel succes verder” en dan het gesprek beëindigen. Wil men de argumenten wel aanhoren dan kan men – na de argumenten gehoord te hebben – zeggen: “ik wil er nog eens even over nadenken” en vervolgens het gesprek stoppen.
Doordrammende liefde die van een kant komt kan leiden tot stalking. In ernstige gevallen is dit moeilijk te stoppen. Als een gesprek met de stalker niets oplevert dan is het inschakelen van de politie een mogelijke uitweg. Op grond van verzamelde bewijzen (sms’jes, opname telefoongesprekken, brieven etc.) kan actie worden ondernomen.(5)

Wat kan gebeuren als men het gesprek (discussie) aangaat met een doordrammer?

Gaat men het gesprek (discussie) aan met een doordrammer en men gaat zich verdedigen dan is de kans groot dat de doordrammer nog sterker doordramt. Een doordrammer is moeilijk op andere gedachten te brengen. Een discussie met een doordrammer kan leiden tot toegeven, een relatieprobleem of een conflict. Vooral jongeren en geestelijk zwakkeren kunnen een gemakkelijke prooi zijn voor doordrammers. Het kan zich op allerlei gebieden voordoen zoals religie, kopen, sport of school.

Is doordrammen altijd slecht?

Er zijn voorbeelden dat doordrammen leidt tot succes. Zo hebben feministen als Wilhelmina Drucker (1847-1925) en Aletta Jacobs (1854-1929) met doordrammende acties in de vorige eeuw een andere kijk op de positie van de vrouw veroorzaakt. (6,7). Ook de opkomst en het doordrammen van socialistische voormannen heeft de positie van de arbeider veranderd. In sommige situaties, bijvoorbeeld als mensen in een vergadering teveel tegengestelde meningen hebben kan het doordrammen door de voorzitter of een ander lid een vastgelopen zaak weer lostrekken. Doordrammers, in welke situatie ook, zullen echter vaak ‘vijanden’ hebben.

Slot

Doordrammen kom in veel situaties voor. Sommige doordrammers hebben de posities van bepaalde groepen mensen kunnen veranderen zoals feministen, arbeiders. In relaties, werk, verenigingen etc. kan doordrammen negatief werken. Enkele handreikingen, gebaseerd op inzicht in de werking van doordrammen kunnen helpen om zich tegen een doordrammer te verweren.