Uitstelgedrag, verschillende typen en hoe er mee om te gaan

Er zijn nogal wat mensen die te pas en te onpas van alles uitstellen. Om uitlopende redenen worden zaken uitgesteld en niet zelden gaat het richting afstellen. Het type mens dat met enige regelmaat uitstelt, kan vastlopen in allerlei zaken. Zowel privé als ook zakelijk, waarbij een bijkomend nadeel is dat je er andere mensen soms ook mee kunt benadelen. Er zijn ook verschillende typen uitstellers, maar wat kenmerkt dit type mens?

Uitstelgedrag, wat is het?

Met uitstelgedrag hebben we het over taken die gedaan moeten worden (zowel in werk als privé) en waarvan bekend is dat het niet goed is om het uit te stellen. Dit heeft dan vaak weer tot consequentie dat het stressverhogend werkt en zo ontstaat mogelijk een vicieuze cirkel. Het wordt dan ook vaak ‘irrationeel uitstel’ genoemd.

Uitstellen, dodelijk voor allerlei relaties

Relatie

Hoewel uitstellen voor jezelf uiteindelijk stress verhogend kan zijn, dupeer je er mogelijk ook andere mensen mee en dat kan weer consequenties hebben voor de relatie. Het kan om eenvoudige zaken gaan als een afspraak plannen om samen iets te gaan doen en, om wat voor reden dan ook, schuif je de afspraak weer voor je uit. Maar ook het uitzoeken of bestellen van iets voor een bekende wat alsmaar vooruitgeschoven wordt.

Kortom, iemand die op je rekent kan feitelijk niet op je rekenen. Immers, men kan er niet vanuit gaan dat je, wanneer je zegt iets te doen, dit ook daadwerkelijk doet. Je wordt in dat kader een onbetrouwbare partner en afhankelijk van de mate waarin het zich voordoet, kan het verstrekkende gevolgen hebben.

Werk

Het spreekt voor zich dat uitstelgedrag ook in de werksfeer verstrekkende consequenties kan hebben. Behalve dat je door het regelmatig uitstellen als onbetrouwbaar wordt gezien, kan je functioneren eronder gaan lijden en doorwerken in hetgeen je doet. Dit kan weer gevolgen hebben voor je functie binnen een bedrijf.

Type uitstellers

De redenen dat men, meer dan eens een keer, bezig is met uitstellen van taken die gedaan moeten worden, kan verschillende oorzaken hebben. Er zijn dan ook verschillende typen uitstellers, te weten:

• Angst om beoordeeld te worden, de perfectionist en de overwerker.
• Gebrek aan zelfdiscipline en daadkracht, de dromer
• Strijd om de macht (de uitsteller in gevecht), de uitdager en de adrenalinezoeker
• Scheidingsangst, de piekeraar

Angst om beoordeeld te worden, de perfectionist en de overwerker

De perfectionist

Als je perfectionistisch bent, hebt je oog voor detail. Dat kan je goed gebruiken, zeker in een samenwerking. Een nadeel hierbij is dat de perfectionist de eigen norm vaak veel hoger heeft staan en is de kans dat de gezamenlijke eindstreep wordt behaald relatief klein. Hij of zij zal de beslissing om tot dat eind te komen, uitstellen. Hij of zij wil niet falen en met dat oog voor detail valt iedere keer weer iets op wat nog beter kan en dus wordt het einddoel telkens vooruitgeschoven.

De perfectionist kan weleens als vermoeiend gezien worden, omdat deze alsmaar doorgaat met perfectioneren en je nauwelijks nog denkt tot een einde te komen. Bovendien het is nooit goed en dat valt bij veel mensen niet in goede aarde.

Een mogelijke oplossing voor de perfectionist zelf of de man of vrouw die ermee samenwerkt is het met elkaar afspreken dat je na een bepaalde tijd bij elkaar komt om hetgeen er op stapel stond samen af te ronden. Afstemmen en samen oplopen tot de deadline. Door samen te werken, neem je elkaar als het ware mee.

De overwerker
De overwerker is een sociaal mens, maar ook iemand die op gaat in de technologie-ontwikkelingen. Hij of zij gebruikt de hedendaagse technologie om zoveel mogelijk tijdwinst te boeken en dus meer in minder tijd te doen. Die aspecten maken dat de overwerker veel voor andere mensen wil doen en dat binnen de beschikbare tijd moet proppen. Dat gaat ergens ten koste van en dat is veelal de persoon in kwestie zelf. Eigen zaken raken nogal eens ondergesneeuwd.

De overwerker is een harde werker en een toegevoegde waarde voor andere mensen. Om de man of vrouw mogelijk tegen zichzelf te beschermen is het goed om concrete afspraken te maken over wat te doen en wat niet, gewoon een overzicht maken. Dat kan de overwerker overigens ook met zichzelf doen. Afspreken wat er gedaan wordt, deze afspraken moeten uiteraard binnen de grenzen van een gemiddelde persoon liggen. Kortom, wat is realistisch in deze.

Gebrek aan zelfdiscipline en daadkracht, de dromer

Dromer

Regelmatig dromen over wat we allemaal kunnen doen, kunnen bereiken, is helemaal niet verkeerd. Het kan inspireren, je creativiteit kan zomaar losgaan en je kunt uitdagingen aangaan. De valkuil van de dromer is dat hij of zij de uitdagingen niet daadwerkelijk oppakt, maar blijft hangen in dagdromerij. De lijn tussen fantasie en werkelijkheid kan soms dun zijn en dan kom je als dromer niet concreet tot een plan van aanpak, specifieke taken oppakken en uitvoeren etc.

De dromer kan geholpen worden of helpt zichzelf door de inspiratie ‘uit te werken’ of simpelweg een lijst op papier te zetten. Dan maak je het al wat concreter en dat kan je dan stap voor stap opschrijven. De volgende stap is dan ook die lijst uit te werken naar iets concreets en bij sommige zaken tot de conclusie komen dat het toch niet de moeite is en andere zaken wel. Op datgene wat wel in goede aarde valt, kan je dan voortborduren.

Strijd om de macht (de uitsteller in gevecht), de uitdager of de adrenalinezoeker

De uitdager

De uitdager in beeld krijgen kan lastig zijn. Dit heeft te maken met het gegeven dat de uitdager zich niet snel in de kaarten laat kijken. Vaak gaat het echter om iemand die de gemaakte afspraken niet wil nakomen. Hij of zij wil bij voorkeur autonoom functioneren en eigen beslissingen kunnen nemen. Echter, door onvermogen (waar hij of zij eigenwaarde aan koppelt) komt dit niet uit de verf. Redenen kunnen legio zijn, zo kan het zijn dat iemand bij het na moeten komen van afspraken weerstand in zichzelf oproept en iemand kan vervolgens met de hakken in het zand gaan. Met als gevolg dat er geen voortgang is. Een dergelijk proces kan heel transparant plaatsvinden, maar ook heel subtiel en in dat laatste geval is het moeilijk te achterhalen.

Het geboden verzet geeft de uitdager een soort kracht. Die kracht kan in positieve zin leiden tot het alsnog realiseren van de eigen doelen, maar in negatieve zin tot eindeloos getouwtrek omdat de uitdager met de hakken in het zand blijft gaan. Dit werkt energieverslindend, zeker voor degene die met dit type te maken heeft.

Er is niet een eenvoudige manier om deze problematiek snel op te lossen. Immers, het gaat om inzicht verschaffen in het gedrag, zodat het gedrag herkenbaar wordt en erop geanticipeerd kan worden. Anticiperen doe je door te handelen en concrete afspraken te maken met de uitdager. Een voorbeeld: voordat je ziet dat men in de weerstand-modus gaat, vragen of er iets op een bepaalde manier kan gebeuren en of de persoon in kwestie een suggestie heeft. Vraag of iemand hulp kan gebruiken en probeer jezelf hierbij ietwat kwetsbaar op te stellen (zeker niet belerend!).

De adrenalinezoeker
De man of vrouw die wars is van saaiheid en altijd op zoek is naar uitdaging. Vaak zijn het vermakelijke mensen. Hij of zij is over het algemeen moedig, gaat voorop en laat zich niet eenvoudig afschrikken.

Als alles naar wens verloopt kan het prima gaan, maar er hoeft ook maar iets op het pad te komen en de adrenalinezoeker valt van het ene uiterste in het andere. De spanning wordt vervolgens opgedreven, omdat deze man of vrouw vooruit blijft schuiven. Om tenslotte tot een moment te komen dat het alleen nog gedaan kan worden met bijna bovenmenselijke eigenschappen (ofwel hemel en aarde moet bewogen worden om het nog te realiseren). Maar door op deze manier te werken, haalt de man of vrouw in kwestie zijn of haar 'spotlightmoment'. Zeer waarschijnlijk worden er dan complimenten uitgedeeld. Dit wordt gebruikt om eigen identiteit te beschermen.

Inzicht krijgen of geven in gedrag kan vragen oproepen en dan is het de kunst om te komen tot het gegeven dat de eigen identiteit niet gekoppeld is aan deze manier van werken. De man of vrouw in kwestie is goed zoals deze is, dat totaalplaatje is de identiteit. Dat adrenalinegevoel waar zo’n behoefte aan is, kan dan ook op een andere (gezonde) manier gerealiseerd worden.

Scheidingsangst, de piekeraar

Uitstellen kan de nabijheid van anderen reguleren, dit om de uitsteller maar een veilig en comfortabel gevoel te geven. Er zit een vorm van angst achter, want het onbekende is vreemd en eng en het bekende is veilig. De piekeraar stelt de beslissingen uit angst dus uit.

Hij of zij is zeker sterk in het verzamelen van informatie, alleen maar ook met andere mensen samen. Hij of zij durft om hulp te vragen, maar daar staat tegenover dat de piekeraar vaak niet blaakt van het zelfvertrouwen. De piekeraar moet je, wil je het oplossen, laten zien dat die ene onbekende stap niet eng is. De kans dat hij of zij daar zelf direct om vraagt is niet groot. Echter, als je goed naar de persoon in kwestie luistert, dan kan een hulpvraag ook verborgen liggen in een zin. Wees hier alert op. Door in een situatie voor te gaan laat je zien hoe het werkelijk is. Dit is geen eenvoudige weg en kost veel tijd, maar zo ontstaat het gevoel dat iets wel kan. In het verlengde ligt wat dan die angst is en zo verschaf je langzaam maar zeker inzicht in de situatie.

Tot slot

De uitsteller is voor sommige mensen erg vermoeiend, maar er ligt altijd iets aan ten grondslag. Als je vanuit samenwerking dit kunt achterhalen of de uitsteller vraagt zelf om hulp, dan kan je verder komen. Inzicht in de situatie en de eerste stappen zetten, kunnen dan essentiële momenten zijn in dit proces.