Praktische hulp bij codependentie: de eerste stappen

Codependentie is een progressieve, psychische afhankelijkheid van bevestiging, liefde en goedkeuring van andere mensen. Codependentie is nog niet erkend in de DSM V. Wanneer jij lijdt onder codependentie kun je je eigenwaarde niet uit jezelf halen en heb je andere mensen nodig om je goed te voelen over jezelf. Hoewel deze afhankelijkheid meestal ontstaat als overlevingsstrategie in je jeugd en toen zeer nuttig was, is het hebben van codependentie een last in het volwassen leven. Wanneer je codependentie hebt, heb je vaak geen inzicht in je eigen behoeftes, grenzen en gevoelens en heb je de neiging te vervloeien met je vrienden, familie en partners. Hierbij wordt de grens van de ander jouw grens, de behoefte van de ander jouw behoefte en worden de gevoelens van de ander jouw gevoelens. Pas wanneer je een wake-up-call krijgt van je lichaam (meestal in de vorm van burn-out), besef je dat er iets moet veranderen.

Beginnen met veranderen

Wanneer jij als codependent beseft dat er iets moet veranderen in je leven om je levenskwaliteit te verbeteren en je besluit dat je wilt herstellen van codependentie, is dat de eerste en belangrijkste stap die je kunt zetten. Het is belangrijk dat je je beseft dat herstellen van codependentie, verandering, tijd, aandacht, commitment, doorzettingsvermogen en bewustzijn vereist. Omdat codependentie een vaak zeer diep ingeworteld probleem is, kunnen de oude overlevingsmechanismen het zo weer van je nieuwe aangeleerde vaardigheden overnemen wanneer je je er even niet op bedacht bent.

Focus op jezelf

Wanneer je besloten hebt aan je herstel van codependentie te werken, dien je er rekening mee te houden dat het een moeilijke weg is met enorm veel obstakels. Het belangrijkste is dat je je focus op jezelf gericht leert houden en dat je je er steeds bewust van bent dat dit jouw herstelproces is, ongeacht wat andere mensen ervan vinden en ongeacht wat er gebeurt. Alleen door voor jezelf dit herstelproces aan te gaan en daarmee voor jezelf te kiezen, leer je jezelf te kennen met al je goede en slechte eigenschappen, met al je grenzen, gevoelens en behoeftes. Dit zal je leven op de langere termijn veel leuker maken, omdat je dan gewoon kunt zijn wie je bent en je je niet anders voor hoeft te doen naar de buitenwereld om bevestiging en waardering te krijgen. Je leert tijdens je herstel aan jezelf waardering en bevestiging te geven en bent daarvoor dan minder afhankelijk van andere mensen.

Neem je verantwoordelijkheid

Bij het aangaan van het herstelproces hoort ook dat je zelf verantwoordelijkheid neemt voor jouw aandeel van je codependentie en voor de problemen die er daardoor in jouw leven zijn ontstaan. Vanaf nu zul je steeds moeten proberen om jezelf en je eigen herstelproces op de eerste plaats te zetten. Dat is in het begin erg moeilijk omdat je als codependent gewend bent de behoeftes van andere mensen boven je eigen behoeftes te plaatsen.

Bij het ontwikkelen van nieuwe vaardigheden en overtuigingen die goed zijn voor jou, is het belangrijk dat je ze steeds toepast en oefent, omdat je ze alleen dan echt onder de knie kunt krijgen. Alleen wanneer je jezelf leert koesteren, beschermen en liefhebben, ondanks de dingen die je aan jezelf zou willen veranderen, kun je ervaren dat jij het leven ten volle waard bent!

Eerste stappen naar herstel

Je kunt de volgende eerste stappen doorlopen om tot je herstel van codependentie te komen:

1. Erken dat je lijdt aan codependentie;
2. Krijg inzicht in hoe de codependentie jouw leven negatief beïnvloedt;
3. Verzamel en lees zoveel mogelijk over codependentie;
4. Neem verantwoordelijkheid voor de codependentie in jouw leven en besef je dat jij moet veranderen, wanneer je je leven wilt verbeteren;
5. Motiveer jezelf;
6. Maak plannen voor je herstel en bereid je voor op veranderingen;
7. Ga naar meetings, therapie, workshops en lezingen;
8. Wees gedisciplineerd en blijf op je eigen herstel gericht;
9. Herhaal de stappen om resultaten te bereiken en te behouden.

Hoe meer je je bewust wordt in je herstelproces, des te meer vooruitgang je zult boeken.

Hulp bij herstel

Omdat je als codependent vaak vast zit in destructieve relatiepatronen in combinatie met de mensen om je heen, is het uitermate belangrijk dat je hulp gaat zoeken buiten je huidige relaties, zodat je los kunt komen uit destructieve patronen, maar ook van buitenaf naar deze patronen kunt kijken. Hierdoor krijg je zicht op je op je eigen aandeel in de destructieve patronen en kun je beginnen met deze stap voor stap te veranderen.

Ondersteuning

Je kunt als herstellende codependent heel goed hulp en ondersteuning gebruiken bij je herstelproces. Hulp en ondersteuning geeft je inzicht, informatie, aanmoediging, steun, kracht, vriendschap en hoop. Echter is het niet altijd aan te raden om de hulp en ondersteuning binnen je eigen familie, vriendschappen en relaties te zoeken. Dit omdat codependentie een dynamisch probleem is, dat vaak niet aan een persoon is gekoppeld. Wanneer een persoon lijdt aan codependentie, dan is de kans uitermate groot dat partners, familie en vrienden ook aan deze ziekte lijden, bewust of onbewust. Wanneer je hulp en ondersteuning vraagt bij mensen die met jouw in een codependente dynamiek verkeren, kan dit voor veel frustratie van je eigen proces zorgen. Omdat verandering in jouw gedrag ook meteen van invloed is op het verslavende gedrag van de andere codependent, die misschien nog niet toe is aan verandering, of zich nog niet bewust is van zijn eigen codependentie of er niets aan wilt doen. Om ingewikkelde zaken te vermijden, is het dus aan te raden om hulp en ondersteuning te zoeken buiten je huidige vriendschappen, relaties en familie. Pas wanneer je een tijdje bent gevorderd met je herstel, kun je de huidige vriendschappen, relaties en familiebanden eens onderzoeken en bekijken wat je daarmee wilt en kunt in jouw leven en op welke manier het voor jou zou kunnen werken zonder weer in codependentiegewoontes te worden getrokken.

Reacties en gevoelens

De grootste uitdaging is om tijdens je herstelproces op jezelf gefocust te blijven. Verandering zorgt voor onrust en ongemakkelijkheid. Bij jou, maar ook bij jouw omgeving. Dit kan komen door je nieuwe kijk op de wereld of op jezelf, angst voor het onbekende, angst voor de reacties van je omgeving op jouw verandering. Ook kun je zelf verward zijn en je afvragen of je iets wel kunt wanneer je het voor de eerste keer doet. Onzekerheid is een vreselijk gevoel voor een codependent, maar dit is - helaas - onderdeel van het herstelproces. Je kunt je schuldig, bang en vervelend voelen. Op deze momenten is het makkelijk om terug te vallen in je oude, codependente gedrag, omdat je weet wat je daaraan had, als was het misschien niet functioneel en eerder destructief, je wist wel waar je aan toe was. Om terugval op deze manier te voorkomen zul je continu gefocust moeten zijn op wat er zich binnen in jou afspeelt.

De beste hulp en steun kun je krijgen van ervaringsdeskundigen, mensen die weten wat codependentie is en wat codependentie inhoudt.

Twaalf stappen-programma’s en meetings

Als herstellende codependent is gaan deelnemen aan een Twaalf Stappen-programma een mooie eerste stap. In een Twaalf Stappen-programma wordt er over diverse onderwerpen gesproken. Er wordt literatuur gelezen over de ziekte en er wordt door lotgenoten gedeeld in de vorderingen en valkuilen van hun herstel.

Voordelen van deelname aan een Twaalf Stappen-programma zijn:

• Je doet informatie op;
• Je ervaart steun en aanmoediging van de andere deelnemers van de groep, die in hetzelfde schuitje als jij zitten of hebben gezeten;
• Je wordt gespiegeld;
• Je maakt vrienden, die weten waar je doorheen gaat en op wie je kunt steunen in moeilijke tijden;
• Je motiveert elkaar;
• Je neemt anoniem deel aan een Twaal Stappen Groep, waardoor de privacy gewaarborgd blijft;
• Deelname aan een Twaalf Stappen Groep is gratis;
• Er wordt spiritualiteit aangereikt;
• Je kunt meerdere keren per week aan een Twaalf Stappen Groep deelnemen.

In Nederland zijn er voor mensen die lijden onder codependentie twee verschillende Twaalf Stappen-programma's: de Codependents Anonymous en de Norwoodgroep. Bij de Norwoodgroep draait het met name om relatieverslaving, omdat dit een veel voorkomend gevolg is van codependentie. Meer informatie over de meetings en tijden vind je op de website van Codependents Anynymous en op de website van de Norwoodgroep.

Psychotherapie

Een andere manier van ondersteuning bij je codependentie herstelproces is het in de arm nemen van een psychotherapeut. Het liefst iemand die kennis heeft van codependentie en van verslavingen. De voordelen van het in therapie gaan in je herstelproces zijn:

• Je hebt individuele gesprekken, gericht op jouw specifieke situatie en behoeftes. In individuele gesprekken kan er vaak ook een reconstructie worden gemaakt van je jeugd en hoe deze verlopen is;
• Je hebt objectieve ondersteuning en begeleiding bij jouw proces;
• Je ontwikkelt een vertrouwensband met de therapeut. Dit bevordert je vaardigheden in de toekomst ook wanneer je met mensen een vertrouwensband aangaat op een nieuwe, niet-codependentie-manier;
• Je deelt je ervaringen met je therapeut, die een beroepsgeheim heeft. Alles blijft dus binnenskamers. Privacy gegarandeerd;
• Individuele therapie geeft je de kans om je problemen op een diepere laag aan te pakken.

Bij het zoeken naar een geschikte therapeut is het belangrijk dat je op je lichamelijke en intuïtieve sensaties let om zo te kunnen bepalen of iemand echt iets voor jou kan betekenen in jouw herstelproces. Wanneer het niet goed voelt, zoek dan een therapeut bij wie je je wel goed voelt.

Wees lief en geduldig voor en met jezelf

Wanneer je besloten hebt dat je wilt herstellen van jouw codependentie, begin je langzaam inzicht te krijgen in wat er speelt en heeft gespeeld in jouw leven. Dit is vaak een uitermate zwaar besef, dat veel verdriet, woede, frustratie, maar ook hulpeloosheid op kan roepen. Geef jezelf de tijd om deze emoties te doorvoelen. Dat heb je waarschijnlijk nooit eerder gedaan. Eerder was je er wellicht voor gevlucht. De oude pijnen en verdriet mogen er zijn en het doorvoelen ervan is onderdeel van het herstelproces.

Het liefst wil je alles in een keer oplossen en alle benodigde veranderingen meteen doorvoeren, zodat je codependentie exit is.. Probeer in plaats van jezelf te veroordelen en te pushen, jezelf op een vriendelijke wijze te coachen. Probeer inzicht te krijgen in jouw gedrag, in jouw grenzen, in jouw behoeftes, in jouw gevoelens op een nieuwsgierige manier in plaats van een veroordelende manier. Je bewustzijn groeit en daarmee zet je je herstelproces in gang. Probeer te kijken naar de goede stappen die je zet, ongeacht of je soms even omvalt of niet. Ook dat hoort erbij. De volgende keer doe je het weer een stapje beter. Herstellen is een lang proces. Het heeft heel wat jaren gekost om zover verstrikt te raken in jouw codependentie. Bedenk dat het afleren van niet functionerende gewoontes en gedachtes tijd en geduld kost.

Lees verder

• Codependentie: symptomen & ontstaan van mede-afhankelijkheid
• Codependentie en relaties
• Codependentie: het herstel
• De vier fases van herstel van codependentie
• Codependentie en narcisme