Probleem van het lijden: een probleem voor het christendom?
Het probleem van het lijden wordt vaak als belangrijk argument gegeven tegen het bestaand van God. En dan vooral de God zoals beschreven en beleden wordt in het christendom. En de redenering lijkt lastig te weerleggen en is voor veel mensen erg overtuigend. Maar wat is dit probleem nu eigenlijk precies en is vormt het inderdaad een probleem voor het christelijk geloof?
Waar komt het probleem vandaan?
Epicurus was de eerste persoon waarvan bekend is dat deze het probleem van het lijden heeft geformuleerd. Epicurus leefde van 371 v.Chr. tot 342 v.Chr en was een Griekse filosoof. De Australische filosoof John Leslie Mackie heeft in 1955 het probleem kort en krachtig geherformuleerd tot een drietal stellingen, die elkaar tegen lijken spreken.De drie stellingen
De volgende drie stellingen geven het probleem van het lijden vorm in de compacte vorm van Mackie:- God is almachtig (omnipotent)
- God is goed
- Er bestaat kwaad en dus lijden
Het probleem van het lijden is dus dat deze drie stellingen nooit alle drie tegelijkertijd waar zouden kunnen zijn. En dat lijkt voor de hand te liggen. Een God die alles kan en geheel goed en liefdevol is, zou toch nooit al het kwaad toelaten dat wij in de wereld zien.
Mackie stelt dat dit één van de volgende drie zaken betekent:
- God bestaat en kan kwaad voorkomen, maar doet dat niet, en is dus zeker niet volkomen goed.
- God bestaat en wil het kwaad voorkomen, maar kan het niet. God is dus wel volkomen goed, maar niet almachtig.
- God bestaat niet.
Is het probleem van het lijden ook het probleem van het christendom
Volgens de christelijke traditie is God goed en almachtig. En er bestaat zeker zoiets als kwaad en zonde. Daarover zullen de christenen het snel eens zijn. Wanneer er over het probleem van het lijden wordt nagedacht is het goed om het idee van een God scherper in het vizier te krijgen. Dit gaat verder dan slechts te zeggen dat Hij goed en almachtig is.Terug naar het begin
Een erg interessante vraag die je kunt stellen is de volgende: "Waarom heeft God het universum gemaakt?". Dat is namelijk wat een christen gelooft. Daarmee zou je kunnen stellen dat God dus ook de mogelijkheid tot kwaad en lijden in dit universum heeft gemaakt. God had er ook voor kunnen kiezen om niet een universum te maken, waardoor al die ellende en lijden nooit zou hebben bestaan.God is goed en God is liefde
God is volgens het christelijk denken niet alleen maar goed. God wordt liefde genoemd. En liefde is een ander concept dan goed. De ultieme vorm van liefde tussen personen is wanneer de liefde wederzijds is. En dat is precies wat de christelijke God wil. Die God wil een liefdevolle relatie met mensen. Zoals de meeste mensen in een relatie weten, moet echte wederzijdse liefde vrijwillig zijn. Beide personen moeten zelf een relatie met elkaar willen. Onder dwang kun je niet spreken van ware liefde. Dit impliceert dat er sprake moet zijn van keuzevrijheid. Een man die verliefd is op een vrouw kan die vrouw kidnappen en gevangen houden. Hij kan met haar een schijnrelatie onderhouden, maar zo lang zij niet hetzelfde voor hem voelt, is het allemaal nep en ver verwijderd van echte liefde.Vrije wil
Als we dat principe toepassen op God en de mens, betekent dit dat God de mens met vrije wil geschapen heeft, om tot de ultieme vorm van liefde te kunnen komen. Dit betekent dus ook dat een mens vrij is een andere keuze te maken. Een mens kan er dus voor kiezen om andere mensen kwaad aan te doen. En daarmee komt het kwaad in beeld. In principe kan God voorkomen dat iemand vermoord of verkracht wordt. Maar dan moet God op dat moment de vrije wil van de dader overrulen. Dat lijkt in sommige situaties misschien wel terecht, maar de vraag die dat oproept is: "waar ligt de grens?". Want als er niemand meer wordt vermoord, is er wel een andere daad die het ergst is, bijvoorbeeld een verkrachting. Worden ook verkrachtingen voorkomen, dan is er weer een andere daad die we het ergst vinden. Als je eenmaal de stap zet om kwaad onmogelijk te maken is er geen ontkomen meer aan, en zal de vrije wil moeten verdwijnen. En daarmee de ultieme vorm van liefde.Doel van het bestaan
Dit onderwerp is ook verwant aan de vraag: "Wat is het doel van ons bestaan?". Binnen het christelijk denken is het doel uitdrukkelijk niet, om gedurende een leven van pakweg tachtig jaar een zo leuk en plezierig mogelijke tijd te hebben, voorzien van zo min mogelijk kwaad en lijden. Het doel is om een betekenisvolle relatie met God op te bouwen. En daarmee ook met de mensen om ons heen. En dit is erg belangrijk te realiseren wanneer je over het probleem van het lijden binnen de context van het christendom nadenkt.Conclusie
Kijken we terug naar de drie stellingen, dan zien we dat daarmee het hele plaatje niet compleet is. Er wordt gesteld dat God goed en almachtig is. Wat hier buiten beschouwing wordt gelaten is de vrije wil die een mens heeft. En daarmee de verantwoording en consequenties die dat met zich mee brengt. Dit alles maakt het probleem van het lijden niet ineens volstrekt onbetekenend, maar geeft wel aan dat er meer meespeelt. En het wordt op deze manier duidelijk dat het probleem niet zonder meer een bedreiging is voor het christelijk geloof. Wel is er de nodige mentale inspanning en overdenking nodig om dit soort zaken helder te krijgen. Maar een dergelijk lastig onderwerp past zonder meer in een christelijk wereldbeeld.Lees verder
Gerelateerde artikelen
Het probleem van het lijdenFilosofische en logische gedachtengang over het bestaan van God en het kwade in de wereld volgens Epicurus (371 - 342 v.…
Gelukkig zijn volgens EpicurusEpicurus was een Griekse filosoof uit de vierde eeuw voor Christus. Volgens hem was gelukkig worden heel simpel, maar zo…
Levenskunst: Epicurus over genot, pijn en hedonismeWat is de beste manier van leven? Epicurus was een filosoof die daarop antwoord wilde geven. Moet ik 'ja' zeggen tegen d…
Heeft ethisch handelen een goddelijke of menselijke bron?Is juist ethisch handelen het product van een goddelijke bron of is het door mensen zelf geïnspireerd? Voor een antwoord…
Positief in het leven staanIedere dag zijn er obstakels waar men mee te maken krijgt. Dat is zeer normaal in de samenleving van de dag van vandaag.…
OnvoorwaardelijkheidHet is nogal wat om te zeggen dat wat je doet onvoorwaardelijk is, want als je heel diep spit … komt er dan geen kleine…Bronnen en referenties
- Inleidingsfoto: Falco, Pixabay
- http://nl.wikipedia.org/wiki/Probleem_van_het_lijden
Reactie
Peter Mol, 21-11-2014
Als niet gelovige wil ik een ander voorbeeld geven. In dit scenario stapt een persoon dronken in zijn og haar auto. Op dezelfde weg rijd ook een echtpaar die jonge kinderen hebben en onzettend veel van elkaar houden, een voorbeeld van de ware vrije liefde. De persoon die dronken is verliest hierdoor de macht over het stuur, maar probeert weer kontrolle over de auto te krijgen. De auto onwijkt net een grote boom die aan de kant van de weg staat, komt weer op de weg terecht en rijd vol op de auto van het echtpaar. De man van het echtpaar wordt hierbij gedood, de vrouw, doch zwaargewond, overleefd, maar verliest het vermogen om te kunne lopen. Het kan erger ook, maar ik zal het hier bij laten.
De politie kan aan de hand van de sporen zien hoe het ongeval moet zijn verlopen, de vrouw die overleefd kan nadat ze daartoe weer in staat is het gebeuren bevestigen. Hier is dus geen twijfel, het is de dronken persoon zijn of haar schuld.
Bij het gevoel dat mensen hebben dat het erg onrechtvaarig is, stellen mensen de vraag, waarom? Waarom kon die dronken persoon nou net niet tegen die boom aanrijden? Prima dat deze persoon zou overleven, zelfs zonder verwondingen er van af komt, maar de auto is vernield zodanig dat deze persoon er van leert. Het echtpaar wordt er niet eens bij betrokken, of zien het gebeuren en helpen uit een daad van naasteliefde deze persoon. Waarom kan een almachtige liefdevolle god dat nou niet zo af laten lopen? Dan zou er veel geleerd worden van alle betrokkenen, wat je niet moet doen, en wat wel. Als god liefde is, wat met de liefde die er was tussen deze man en vrouw? Waarom het leven van deze man offeren en de vrouw en natuurlijk ook de kinderen door een hel laten gaan?
Ik kan zien dat de regel van de vrije wil toegepast kan worden op de persoon die dronken was, maar wat met de vrije wil van het echtpaar? Die hebben hier niet om gevraagd, het tegendeel zal waar zijn. Waarom moeten onschuldige mensen er bij betrokken raken?
Op soort gelijke voorbeelden heb ik de de teist William Laine Graig op Youtube horen zeggen dat god dan mischien een plan heeft. Mischien vinden mensen op deze manier de weg naar god, werd er gezegd. Nou, dat zie ik op deze manier nog niet gebeuren, en wat als deze vrouw al in god geloofd, zelfs aanbid? Ja, ja dan kun jeg zeggen dat deze vrouw getest wordt in haar geloof. Zo zijn er altijd redenen te bedenken waarom god iets toelaat.
We kunnen dan stellen dat in dit geval en soortgelijke gevallen god moet voorkomen dat er in elk geval niemand komt te overlijden. Dat zou rechtvaardiger zijn, maar het zou ook betekenen dat de natuurwetten doorbroken worden. Het is nu eenmaal zo dat als er een auto in volle vaart tegen een andre auto aanrijd met onschuldige mensen er in, dat je kunt verwachten dat ook onschuldige mensen daarbij gedood worden. Het zou merkwaardig zijn als dat niet kon, en mensen zouden zich dan afvragen hoe dat kan. Je kunt dus konkluderen dat god niet kan of wil ingrijpen in de natuurwetten die volgens gelovigen door god geschaapt zijn. God is dus niet goed, of niet kompetent, of beide, of god bestaat niet.
Als de realiteiten in het leven van de mens of wat er gebeurt in de wereld verklaart moeten worden met de gedachte dat er een god bestaat, werpt dat veel vragen op. Het wordt door gelovigen vaak genoeg gezien als een aanval op het geloof. Dat kan zo opgevat worden, maar het zijn hele legitime vragen waar elk denkend mens mee bezig is. Verklaar je de realiteit zonder god, dan klopt het met wat je kunt verwachten in een wereld zonder god. Slechte dingen gebeuren met goede mensen, goede dingen met mensen die het absolutt niet verdienen.
Reactie infoteur, 23-11-2014
Hallo Peter,
Een lange reactie, dus het is lastig met een kort en bondig antwoord te komen.
Een paar punten:
- De vrije wil van het echtpaar is op zichzelf niet relevant. Vrije wil betekent onherroepelijk dat er consequenties aan acties zitten. En niet alleen voor jezelf, maar ook voor je medemens. Hoe verschrikkelijk ook.
- Dat God moet voorkomen dat er iemand komt te overlijden, is een door jouw voorgesteld idee. Als je dat principe hard door trekt, zul je af moeten van de vrije wil.
- Je stelt dat niet ingrijpen gelijk staat aan dat God niet (voldoende) liefdevol zou zijn. Dat is een misvatting en wederom strijdig met vrije wil. Het is gebaseerd op het idee dat het menselijk leven hier en nu, het meest belangrijke is dat op het spel staat. Ook dat is niet het geval volgens het christelijk denken.
Manniel
Laatste update: 28-05-2015
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Levensvisie
Bronnen en referenties: 2