Onvoorwaardelijkheid

Het is nogal wat om te zeggen dat wat je doet onvoorwaardelijk is, want als je heel diep spit … komt er dan geen kleine voorwaarde boven drijven of reken je stiekem niet ergens op? Als het je intentie is, is dat een basis. Echter, hoe reëel is het te zeggen dat iets echt onvoorwaardelijk is? Uiteindelijk komen veel mensen er achter dat er altijd wel een dieperliggende vraag, verlangen, hoop etc. onder zit. De vraag is alleen hoe erg dat is?

Betekenis

Als we de verschillende woordenboeken er op naslaan komen we tot het volgende:

• ”Zonder bedenking of aarzeling”
• “Zonder voorwaarden of eisen te stellen”
• “Zonder enig gebrek of voorbehoud”
• “Ongeclausuleerd”
• “Zonder beperking”
• “Onbaatzuchtig”

Hoewel de uitleg wel nuanceverschillen heeft, komt het in grote lijnen op hetzelfde neer. Er ligt volgens de uitleg niets onder hetgeen je als onvoorwaardelijk hebt benoemd. Echter, als we enkele belangrijke kwesties bij de kop pakken, blijkt het in veel gevallen toch iets genuanceerder te liggen.

Is onvoorwaardelijk ook echt onvoorwaardelijk?

De uitkomsten van de gebruikte onderzoeken zijn afkomstig van uiteenlopende projecten, welke bewust vanuit verschillende invalshoeken zijn ingezet. De onderzoeken zijn in eerste instantie primair voor – voor ons onbekende - opdrachtgevers en met goedkeuring gebundeld. Soms opmerkelijk en soms voor de hand liggend.
Zo wordt er ingegaan op liefdesrelaties, vriendschap, werk, sociale activiteiten en dieren. Het zijn onderzoeken door het Canadese bureau Bainck & Co. uit 2010, 2011 en 2012. Onderzoekers hebben het betiteld als “Onvoorwaardelijkheid … niets is goed en niets is fout” en dat is dan ook de insteek geweest. Enkele opmerkelijke zaken.

Liefdesrelaties

Een relatie wordt primair door veruit de grootste groep respondenten betiteld als “onvoorwaardelijk”. Althans, dat is de primaire reactie. Toch blijkt uit onderliggende vragen wat het verwachtingspatroon van de partners is en daar blijken toch wel wat “kleine” aspecten, zoals men het zelf noemt, een rol te spelen. Wat opmerkelijk is dat de nagenoeg iedereen spreekt over “hopen dat…” waarbij het kan variëren van opruimen rotzooi, tot iets doen aan snurken of meer tijd voor het gezin. Als er dan gevraagd wordt wat er gaat gebeuren als er niets anders wordt, dan haakt een groep van ruim 40% af (meer vrouwen dan mannen) als het gaat om onvoorwaardelijkheid. Sommige aspecten zoals een volwaardige rol vervullen in het gezin, wetende dat dit vanaf dag één zo geweest is, lijken toch een voorwaarde te worden gedurende de relatie. Waarbij respondenten eerlijkheidshalve melden dat inzichten en uitgangspunten blijkbaar veranderen.

Vriendschap

Vriendschap moet iets opleveren, daar zijn de meningen gelijk en dus is een vriendschap nooit onvoorwaardelijk. Waarbij zo’n 55% van de vrouwen de balans in een relatie belangrijk vindt en er dan verder geen “voorwaarden” aan verbonden worden. Waarbij ook is aangegeven dat het niet erg is als er een tijdje op iemand geleund wordt, om wat voor reden dan ook, maar dit andersom ook moet kunnen. Tweerichtingsverkeer wordt als essentieel betiteld.
Dat impliceert dus ook dat 45% de balans minder belangrijk vindt en het kunnen “zorgen voor” een nadrukkelijke rol speelt, bij 18% is dit heel nadrukkelijk meegegeven. De verhoudingen zijn niet gelijk, maar levert geen scheefgroei op, omdat de ontvanger de verzorgende aspecten als prettig ervaart. Er zit niets onder, althans niet direct. Spreekt voor zich dat iemand die alleen maar geeft, uiteindelijk wel iets tekort komt. Jezelf alleen maar laven aan zorgen voor, kent uiteindelijk zijn grenzen. Tevens zou je je zelf af kunnen vragen of dit geen specifieke oorzaak heeft die opgelost kan worden (denk aan compensatiegedrag, geen aandacht op jezelf vestigen, weinig eigenliefde etc.). De vraag is dus wel dat wanneer de ontvangende partij (even) geen zorg wil/nodig heeft, de verzorgende partij dan nog steeds onbaatzuchtig te werk gaat of wordt het kunnen zorgen dan een voorwaarde voor vriendschap?

Bij mannen ligt het een stuk eenvoudiger. Concrete voorwaarden worden daar weinig tot niet gesteld. De balans is belangrijk en gelijkgestemdheid in bezigheden speelt hier een grote rol. Zo’n 85% van de mannen zal een vriendschap beëindigen als het niet meer als “prettig” ervaren wordt. Soms kan het heel simpel zijn.

Werk

In werk ligt het een stuk genuanceerder, want je krijgt betaald voor datgene wat je doet. Dus in hoeverre doe je iets zonder enige voorwaarden? Ruim 80% is resoluut in het zakelijke aspect van “doen wat je zegt”. Er worden afspraken gemaakt waar iets tegenover moet staan, salaris. Van de overige 20% is een kleine groep die iets toevoegt wat als onvoorwaardelijk betiteld kan worden.

Bijvoorbeeld het inwerken van een nieuwe collega of het coachen van iemand (niet zijnde vanuit de functie). Iemand coachen om die persoon zich te laten ontwikkelen en dat gewoon mooi vinden, wordt door zo’n 8% aangedragen, waarbij de rest in het achterhoofd heeft dat hij/zij daar zelf ook weer wijzer van wordt c.q. verwacht te worden. In dat laatste geval wel een voorwaarde dus.

Sociale activiteiten
De sociale activiteiten worden op het eerste gezicht vaak vanuit onvoorwaardelijkheid gedaan. Denk maar eens aan verenigingswerk. De meeste verenigingen hebben weinig geld en drijven op vrijwilligers. Daar zijn in principe geen voorwaarden aan verbonden, maar ook dat ligt toch iets genuanceerder. Er is een groep die actief is in het vrijwilligers leven en hun voorwaarden is toch wel dat ze “bedankt” worden. Maar liefst 73% van deze vrijwilligers zou het absoluut niet waarderen als er zo nu en dan geen bedankjes gegeven zouden worden. Hoewel je het een soort fatsoensnorm kunt noemen om vrijwilligers ook te bedanken voor hun inzet, is het niet geheel onbaatzuchtig. Immers, je rekent op dat bedankje.

Aan samen sporten worden heel nadrukkelijk voorwaarden gesteld. Afspraak is afspraak wordt als belangrijk ervaren en in team verband is onderlinge inzet ook erg belangrijk. Gegeven het feit dat het nadrukkelijk uitgesproken wordt, kan je hier dus niet spreken over enige vorm van onvoorwaardelijkheid.

Dieren

Misschien een vreemde eend in de bijt, maar ook tussen dieren zijn grote verschillen. Wel is het zo dat dieren veel dichter bij hun natuur staan en je dus eerder kunt zien wat onvoorwaardelijk is en wat niet. Zo zijn er een aantal katten en honden vergeleken. De kat is afwachtend “de kat uit de boom kijken” is niet voor niets een gezegde wat menigeen nogal een gebruikt. Op haar hoede en per saldo niet direct onvoorwaardelijk. Anders ligt dat met een hond. Een hond, uitgaande van een hond zonder “bijsluiter”, heeft eerder dat onvoorwaardelijke van jonge dieren die hun moeder volgen.

Bijvoorbeeld een klein hondje wat je in je armen wil laten springen, zal dit doen als de baas er om vraagt. Niet wetende of hij/zij wel opgevangen wordt of omlaag stort. Een kat die een heel goede verhouding heeft met de baas, zal je dit toch niet snel zien doen of ze kijkt eerst rond … schat in wat er kan gebeuren en springt dan of niet.
Dit alles heeft natuurlijk ook te maken met de oorspronkelijke basis van het dier. De onderzoekers stellen zich dan ook de vraag in hoeverre je het kunt betitelen als “(on)voorwaardelijk”. Ze hebben wel een groep van 80 mensen met katten en houden (dier moest minimaal 2 jaar zijn en in vanaf jonge leeftijd bij eigenaar) onder de loep genomen. Maar grappig zijn deze uitkomsten hoe dan ook.

Tot slot

Onvoorwaardelijk wordt volgens de onderzoekers soms te gemakkelijk gebruikt. In ruim 3/4 van alle gevallen zit er ergens toch minimaal een voorwaarde, ook al lijkt dit een te verwaarlozen aspect. Hoe erg is dus die onvoorwaardelijkheid die misschien niet onvoorwaardelijk is? Niet, is de uitkomst … zolang je je er maar bewust van bent.