Ds. W.J.J. Glashouwer: de wortel van het antisemitisme

Ds. Willem J.J. Glashouwer is predikant binnen de PKN. Ds. Glashouwer is als voorzitter van de 'European Coalition for Israël' en president van 'Christians for Israël International' actief betrokken bij het werk van Christenen voor Israël. In zijn boek 'Waarom Israël?' is één hoofdstuk gewijd aan haat tegen de Joden en specifiek de wortel van het antisemitisme. Hier volgt een korte samenvatting van dat hoofdstuk.

De wortel van het antisemitisme

• Ds. Glashouwer: Waarom Israël?
• Het oude verbondsvolk
• Toegevoegd aan het nieuwe verbond
• Ds. Glashouwer: Haat tegen de Joden is haat tegen de God van de Joden
• 'Christelijke' haat jegens de Joden
• Godsmoordenaars
• Vervangingstheologie
• Haat tegen Israël is haat tegen God

Ds. Glashouwer: Waarom Israël?

Het oude verbondsvolk

In het boek Waarom Israël? behandelt ds. Glashouwer in elf heldere Bijbelstudies onderwerpen als de verbonden, de Bijbelse betekenis van het land Israël en de positie van Jeruzalem. Eén hoofdstuk is gewijd aan de wortel van het antisemitisme.

Het antwoord op de vraag in de titel van het boek wordt duidelijk beantwoord door Glashouwer: Israël is al duizenden jaren het volk van God. Het oude verbondsvolk is nog steeds Gods oogappel en heeft een universele roeping. God koos Israël als Zijn uitverkoren volk om de volkeren op aarde te zegenen en Zichzelf door dit volk aan de wereld te openbaren. God koos Israël als het volk waaruit Jezus Christus (Jezus de Messias, Jesjoea haMasjiach) geboren zou worden.

Toegevoegd aan het nieuwe verbond

De Kerk is niet in de plaats gekomen van Israël. De Kerk is niet het nieuwe Israël! Het wordt tijd om af te rekenen met de vervangingstheologie. Israël is Israël en de Kerk is de Kerk. God zal alle beloften aan Israël vervullen, net zoals de beloften aan de Kerk. De gelovigen uit de heidenen zijn geënt op het nieuwe verbond van God met Israël (Romeinen 11:17-18,24). De gelovigen uit de heidenen zijn toegevoegd aan het nieuwe verbond met Israël en niet in de plaats gekomen van Israël!

Ds. Glashouwer: Haat tegen de Joden is haat tegen de God van de Joden

Wat is de oorzaak van het telkens weer opvlammende virulente antisemitisme en Jodenhaat? Ds. Glashouwer maakt duidelijk dat haat tegen de Joden ten diepste haat tegen de God van de Joden is. Dit komt tot uitdrukking in Psalm 83:

God, houd u niet stil,
zwijg niet, God, zie niet onbewogen toe,
uw vijanden roeren zich,
trots heffen uw haters het hoofd.
Tegen uw volk smeden zij een complot,
ze spannen tegen uw lieveling samen,
en zeggen: ‘Kom, wij verdelgen dit volk,
Israëls naam zal nooit meer worden genoemd.’
Zij hebben samen plannen gesmeed
en zich tegen u verenigd...

Tegen Israël sluiten zich de gelederen. De psalmist somt de vijanden op die samen plannen hebben gesmeed en zich tegen Gods volk hebben verenigd:

De tenten van Edom en de Ismaëlieten,
Moab en de zonen van Hagar,
Gebal en Ammon en Amalek,
Filistea en de bewoners van Tyrus.
Zelfs Assyrië heeft zich aangesloten
en de hand gereikt aan de zonen van Lot.

Tegen Israël worden de grootste vijanden ineens vrienden. Dit zien we bij Jezus:

Op die dag werden Herodes en Pilatus vrienden, terwijl ze altijd elkaars vijanden waren geweest (Lucas 23:12).

Die haat tegen Israël is er al vanaf het vroegste begin. Denk aan de situatie van het volk in Egypte, of aan Jodenhaters zoals Haman. Maar de grootste Jodenhater tot dusver was Hitler, die overging op de systematische uitroeiing van de Europese Joden.

'Christelijke' haat jegens de Joden

Godsmoordenaars

Ds. Glashouwer staat in het hoofdstuk stil bij de 'christelijke' haat jegens Gods volk. Het (schijn)christendom hield de Joden (collectief) verantwoordelijk voor de dood van Jezus. Het predikte haat tegen de – in hun ogen – 'Godsmoordenaars'. In dit artikel ga ik nader in op deze valse beschuldiging. De Kerk heeft zich eeuwenlang op een schandelijke wijze misdragen ten opzichte van het Joodse volk. Men leze het aangrijpende boek 'Bloed aan onze handen' van Michael L. Brown over de schuld die christenen hebben ten opzichte van de Joden en het antisemitisme in de kerkgeschiedenis. Ds. Glashouwer schrijft: "Het kan niet vaak genoeg herhaald worden: kruistochten, inquisitie, pogroms en Holocaust zijn vormen van christelijk antisemitisme of vonden in de christelijke wereld plaats" (p.149).

Vervangingstheologie

Volgens ds. Glashouwer is de eeuwenlang verkondigde vervangingstheologie – de (valse en antichristelijke) leer dat Israël heeft afgedaan als Gods uitverkoren volk en dat de Kerk in haar plaats is getreden – diep in het 'bloed' van de Kerk gaan zitten. Zowel in de rooms-katholieke theologie, als in de protestantse en oosters-orthodoxe kerken. Vooral onder Arabische en Palestijnse christenen is deze leer nog wijd verbreid, "zodat ze vaak weinig moeite hebben in te stemmen met de haat en de veroordelingen die hun islamitische Arabische broeders in de richting van Israël ventileren" (p.150).

Haat tegen Israël is haat tegen God

Glashouwer benadrukt dat ook christelijke haat tegen Israël haat tegen God is. In het denkklimaat in de christelijke wereld jegens Israël lijkt er een kentering gaande. Glashouwer is er sceptisch over: "Hoe diep dat gaat, moet nog blijken. De beste jaren van dat theologisch denken hebben we zelfs alweer achter de rug" (p.150). Het theologisch denken lijkt volgens Glashouwer te wijzigen ten gunste van een Palestijnse 'bevrijdingstheologie'. Over het algemeen lijkt in de christelijke theologie geen bijzondere plaats te zijn voor Israël. Theologie is mensenwerk, want gelukkig denkt God daar geheel anders over! De Bijbel getuigt keer op keer dat Hij trouw is aan Zijn verbonden met Israël.

Lees verder

• Ds. Willem J.J. Glashouwer: Waarom Israël? - Boekrecensie
• Maarten Luther en de Joden en zijn 7 anti-Joodse maatregelen
• Antisemitisme Nieuwe Testament: Johannes e.a. anti-Joods?
• Jezus-belijdende Joden ingelijfd in christendom en Kerk?
• Bijbelse profetieën Israël: diaspora, terugkeer van de Joden