Codependentie en woede

Wanneer iemand voor zijn eigenwaarde afhankelijk is van de bevestiging van andere mensen, is er een grote kans dat de betreffende persoon lijdt aan codependentie. Codependentie komt voor bij 10 tot 15% van de bevolking in onze westerse maatschappij. Echter staat de aandoening nog niet vermeld in de DSM V. Codependentie ontstaat als een reactie op een onveilige jeugd waarin er niet in de emotionele behoeftes van het kind is voorzien. Het kind leert vervolgens dat liefde voorwaardelijk is en probeert aan iedereens verwachtingen te voldoen in de hoop zo liefde te krijgen. Vaak leidt het inspelen op de verwachtingen en behoeftes van anderen echter niet tot de zo gewenste liefde, tot grote frustratie van het (volwassen) kind. Als gevolg hiervan kunnen boosheid, woede en wrokgevoelens optreden.

Codependentie en woede

Woede is een reactie op het niet vervuld krijgen van een behoefte. In het geval van codependentie gaat het vaak om een niet vervulde behoefte aan liefde, geborgenheid, veiligheid en steun, die al tijdens de jeugd is ontstaan. Codependents geven vaak veel liefde, geborgenheid en steun aan anderen in de hoop dat anderen dit ook aan hen zullen geven. Dit is hoe zij in hun jeugd geleerd hebben hoe liefde werkt. Echter wanneer de codependent veel heeft gegeven en de eigen behoefte aan liefde, steun, veiligheid en geborgenheid niet wordt vervuld, leidt dit vaak tot frustratie, woede en wrokgevoelens. Codependents weten vaak niet met deze woede om te gaan. Woede kan zich op verschillende manieren uiten. Mensen kunnen exploderen, anderen afbranden, anderen de schuld geven, anderen pijn doen, niks zeggen of de woede inhouden en onderdrukken.

De meeste mensen die lijden aan codependentie hebben last van opgekropte woede. Vaak is de woede al vroeg ontstaan tijdens de jeugd omdat er niet in de emotionele behoeftes van het kind werd voorzien. Echter kunnen codependents de woede vaak niet reguleren, omdat zij daar de skills niet voor hebben aangeleerd tijdens hun jeugd.

Oorzaken van woede en wrok

Er zijn meerdere redenen waarom codependents te lijden hebben onder woede en wrok. In het algemeen gaat het - zoals eerder vermeld - om basisbehoeftes zoals liefde, geborgenheid, veiligheid en steun, waar niet aan voldaan is tijdens de kindertijd. Daarnaast spelen de onderstaande zaken ook een rol.

Codependents:

• hebben de verwachting dat alleen andere mensen hen gelukkig zullen maken en het gat uit hun jeugd kunnen opvullen;
• proberen - vaak tegen hun eigen zin in - aan de behoeftes en verwachtingen van anderen te voldoen, in de hoop dat anderen ook aan hun verwachtingen en behoeftes zullen voldoen;
• vinden confrontaties moeilijk;
• zijn geneigd hun eigen behoeftes en grenzen niet serieus te nemen;
• zijn geneigd hun behoeftes kenbaar te maken door middel van indirecte en niet effectieve communicatie zoals hinten of in de aanval gaan, zonder de daadwerkelijke behoeftes en verwachtingen te uiten en te communiceren;
• stellen geen grenzen om ongewenst gedrag van de ander te stoppen;
• ontkennen de werkelijkheid door te blijven vertrouwen op mensen die niet in hun behoeftes kunnen voorzien.

De oorsprong van woede en wrok

Vaak ligt de oorsprong van woede en wrok, zoals eerder vermeld, in de jeugd van een codependent. Naast het feit dat de ouders niet in de emotionele behoeftes van het kind konden voorzien, konden de ouders vaak zelf ook niet omgaan met woede en wrokgevoelens. Hierdoor heeft het kind geen goede rolmodellen gehad om te leren omgaan met woede, boosheid en wrok. Vaak heeft een codependent in zijn jeugd twee manieren geleerd om om te gaan met gevoelens van boosheid:

• een passieve manier;
• een agressieve manier.

Bij de passieve manier van omgaan met woede worden de gevoelens van boosheid ontkent, weggemaakt en mogen de gevoelens er niet zijn. Wanneer de gevoelens van woede bij een kind opspelen, krijgt het van de ouders straf of wordt het kind op de gevoelens van woede afgerekend, genegeerd of afgewezen. Het kind leert vervolgens dat het gevoelens van woede en boosheid moet onderdrukken. Echter blijft de woede vaak aanwezig in het kind, wanneer het niet op een constructieve manier wordt gereguleerd. Vaak blijft woede dan dagen, weken of soms zelfs jaren in de codependent aanwezig en kan veranderen in wrok. Elke keer wanneer er weer boosheid of woede wordt beleefd, komt het boven op de eerdere onderdrukte ervaringen en worden de gevoelens van wrok groter.

Bij de agressieve manier van omgaan met woede gaat het vaak om het uiten van woede in de vorm van fysiek of verbaal geweld door de ouders. Dit kan tegen zich tussen de ouders zelf afspelen maar kan ook gericht zijn op het kind. Het kind is in deze situatie hulpeloos en kan zich niet tegen de woede beschermen. Dit kan zo bedreigend zijn voor een kind dat het woede leert associëren met gevaar. Woede wordt dan een gevaarlijke emotie voor het kind, in plaats van een constructieve emotie die helpt bij het ervaren van de eigen grenzen.

Wanneer woede niet wordt geuit, kan het naar binnen slaan en zich uiten in de vorm van wrok, schuldgevoelens, toxische schaamte, eenzaamheid en depressie.

Het nut van boosheid

Boosheid is in de basis een zeer nuttige emotie. Vaak begint boosheid met een gevoel van irritatie. Irritatie geeft aan dat er een grens bereikt is. Dit kan een fysieke, mentale of abstracte grens zijn. Irritatie en boosheid geven een kans om grenzen te voelen en ernaar te handelen. Voor het leren omgaan met boosheid en woede is de belangrijkste eerste stap dat de codependent woede en boosheid leert voelen. Hoe uit woede zich bij de codependent? Waar in zijn lichaam voelt het hij het? Waar heeft de boosheid betrekking op? Wat was de trigger? Bewustwording is een belangrijke eerste stap om woede te erkennen en biedt een mogelijkheid om er op een constructieve manier mee om te gaan. Wanneer er bewustwording is over de reden van boosheid, kan er over gecommuniceerd worden. Door te communiceren over boosheid met partners en vrienden, leert een codependent stap voor stap te vertrouwen op het feit dat boosheid er mag zijn en dat het juist een nuttige emotie is.

Een valkuil bij codependents is dat ze geneigd zijn hun eigen woede te veroordelen. Dit komt omdat woede gevoelens van onveiligheid oproept of omdat de woede van het kind werd veroordeeld of bestraft. Het is zaak om bij het ervaren van boosheid te leren dat boosheid er mag zijn. Door er op een objectieve manier naar te kijken, in plaats van op een veroordelende manier, kan er ruimte komen voor mildheid naar de emotie zelf.

Vaak is piekeren over een voorval een manier om de gevoelens van boosheid weg te maken. Wanneer de codependent dit bij zichzelf opmerkt, kan hij zich bewustworden van zijn boosheid en deze accepteren en laten zijn. Dit zal in het begin erg moeilijk zijn.

Het leren omgaan met boosheid is een proces dat zich stap voor stap zal ontwikkelen. Bedenk dat boosheid vaak jarenlang niet is gevoeld, is onderdrukt of is weggemaakt en dat het ook echt tijd, liefdevolle aandacht en bewustwording kost om hiermee te leren omgaan. Daarnaast is het belangrijk om zowel boosheid als behoeftes te leren communiceren in vriendschappen en relaties, om zo tot betere verbindingen te komen met vrienden en partners. Boosheid zal langzaam transformeren van een onveilige emotie in een emotie die erbij hoort en die helpt bij het ontwikkelen en behouden van de eigen grenzen. Hierbij kan therapie een goede ondersteuning zijn.

Lees verder

• Codependentie en emoties
• Codependentie en enabling
• Codependentie en grenzen
• Codependentie en eenzaamheid
• Codependentie en toxische schaamte