Opvoedingsstijlen - Stijl van Opvoeden & Kenmerken Ouders

Vier opvoedingsstijlen: laissez-faire, de niet-ontvankelijke, afkeurende en de emotioneel coachende stijl, kwamen naar voren uit Amerikaans follow-up onderzoek onder ouders, gezinnen met kinderen. De stijl van opvoeden van de ouders en het omgaan met emoties en gevoelens -woede, angst en verdriet- van hun kind, heeft ook effecten op het gedrag op langere termijn. Een beschrijving van de kenmerken van de 4 opvoedingsstijlen van ouders en de latere effecten op kinderen, kun je lezen in dit artikel

Vier Opvoedingsstijlen van Gottman - Soorten Ouders en Diverse Stijlen van Opvoeden

Vier Opvoedingsstijlen. Uit Amerikaans onderzoek, uitgebreid met een follow-up studie (Gottman & Declaire, 1986) en effectmeting onder een groep ouders met kinderen, kwamen vier verschillende opvoedingsstijlen naar voren die in dit artikel besproken zullen worden.

Uitkomsten Oudertest. Indien je de Oudertest hebt gedaan, kun je aan de hand van jouw scores hieronder de kenmerken van de vier verschillende opvoedingsstijlen bekijken en zien welk type ouder je bent. Heb je de test nog niet gedaan en wil je alsnog weten wat voor soort ouder jij zelf bent, welke opvoedingsstijl jij hanteert of prefereert, ga dan naar:

• Test - Wat voor Ouder ben je? Welke Opvoedingsstijl heb je?

De Vier Opvoedingsstijlen (Gottman)

De vier opvoedingsstijlen zijn:

• Niet-ontvankelijke Ouder
• Afkeurende Ouder
• Laissez-faire Ouder
• Emotioneel Coachende Ouder

Opvoedingsstijl - De Niet-ontvankelijke Ouder - Kenmerken Eigenschappen en Effecten

De Niet-ontvankelijke Ouder:

• Beschouwt gevoelens en emoties van kinderen als onbelangrijk en triviaal
• Neemt afstand van de gevoelens van een kind en besteedt er geen aandacht aan
• Wil dat negatieve emoties van het kind snel overgaan
• Is zich vaak niet bewust van gevoelens bij zichzelf en anderen
• Toont weinig belangstelling voor wat het kind probeert mee te delen
• Gebruikt vaak afleiding om niet op de gevoelens van het kind te hoeven ingaan
• Maakt de gevoelens van het kind belachelijk of bagatelliseert deze
• Gelooft dat gevoelens van kinderen irrationeel zijn en daarom niet meetellen
• Voelt zich ongemakkelijk, angstig, bezorgd, verveeld, gekwetst of overweldigd door emoties van het kind
• Is er bang voor om zich emotioneel niet te kunnen beheersen
• Is meer geinteresseerd in hoe je over emoties heen kunt komen dan in de betekenis van de emotie zelf
• Kleineert de gevoelens van het kind en doet luchtig over de gebeurtenissen die tot de emotie hebben geleid
• Gelooft dat aandacht voor negatieve emoties ‘de zaak alleen maar erger maakt’
• Beschouwt emoties van het kind als een eis om dingen in orde te maken
• Gelooft dat de negatieve emoties schadelijk tot zeer schadelijk zijn
• Is onzeker over wat hij/zij aan moet met emoties van het kind
• Lost geen problemen op met het kind, gelooft dat de meeste proble-men op den duur wel over zullen gaan
• Gelooft dat negatieve emoties betekenen dat het kind onaangepast is
• Gelooft dat negatieve emoties van het kind een slechte invloed hebben op zijn/haar ouders

Effecten van de niet-ontvankelijke opvoedingsstijl op kinderen

Effect van deze stijl is dat het kind leert dat zijn/haar gevoelens verkeerd, ongepast en ongeldig zijn. Mogelijk leren ze dat er iets inherent mis is met hen, omdat ze zich voelen zoals ze zich voelen. Deze kinderen kunnen er problemen mee hebben om hun eigen emoties te reguleren.

Opvoedingsstijl - De Afkeurende Ouder - Kenmerken Eigenschappen en Effecten

De Afkeurende ouder:

• Gedraagt zich voor een groot deel zoals de niet-ontvankelijke ouder, maar op een negatievere manier (zie boven)
• Is zich overmatig bewust van de noodzaak om grenzen te stellen
• Legt de nadruk op aanpassing aan normen en goed gedrag
• Vindt dat negatieve emoties beheerst moeten worden
• Beoordeelt en bekritiseert de emotionele expressie van het kind
• Wijst terecht, neemt disciplinerende maatregelen of bestraft het kind voor emotionele expressie, of het kind zich nu misdraagt of niet
• Vindt dat expressie van negatieve emoties niet te lang moet duren
• Gelooft dat negatieve emoties een afspiegeling zijn van verkeerde karaktertrekken
• Ziet negatieve emoties (vooral verdriet) als iets wat je niet moet verspillen
• Gelooft dat het kind negatieve emoties gebruikt om te manipuleren; deze overtuiging leidt tot machtsconflicten
• Maakt zich zorgen of het kind wel gehoorzaamt aan gezag
• Gelooft dat negatieve emoties onproductief zijn en tijdverspilling betekenen
• Gelooft dat emoties mensen verzwakken; kinderen moeten emotioneel sterk zijn willen ze het redden

Effecten van de afkeurende opvoedingsstijl op kinderen

De effecten van deze stijl op kinderen zijn dezelfde als bij de niet-ontvankelijke stijl. Zie de beschrijving hierboven.

Opvoedingsstijl - De Laissez-faire Ouder - Kenmerken Eigenschappen en Effecten

De Laissez-faire Ouder

• Accepteert zonder meer elke emotionele expressie van het kind
• Biedt weinig leiding wat gedrag betreft
• Leert het kind niets over emoties
• Staat veel toe en stelt geen grenzen
• Helpt kinderen niet problemen op te lossen
• Biedt troost wanneer het kind negatieve gevoelens ervaart
• Leert het kind geen methodes om problemen op te lossen
• Gelooft dat je weinig met negatieve emoties kunt doen behalve zorgen dat ze overgaan
• Gelooft dat omgaan met negatieve emoties een soort hydraulica is: laat de emotie de vrije teugel en de klus is gedaan

Effecten van de Laissez-faire opvoedingsstijl op kinderen

Effecten van deze stijl op kinderen: Ze leren niet hun emoties te regule-ren. Ze hebben moeite om zich te concentreren, om vriendschapsbanden aan te gaan en om met andere kinderen om te gaan.

Opvoedingsstijl - Emotioneel coachende Ouder - Kenmerken Eigenschappen Effecten

De Emotioneel Coachende Ouder:

• Beschouwt de negatieve emoties van het kind als een gelegenheid om vertrouwelijk met elkaar te kunnen zijn
• Is zich bewust van zijn of haar eigen gevoelens en kent daar een bepaal-de waarde aan toe
• Heeft respect voor de emoties van het kind
• Zegt niet hoe het kind zich moet voelen
• Heeft niet het idee dat hij of zij elk probleem voor het kind moet oplossen
• Beschouwt de wereld van negatieve emoties als een gebied waarop ouders belangrijk zijn
• Kan ertegen om tijd te besteden aan een verdrietig, boos of bang kind en wordt door de emotie niet ongeduldig
• Is gevoelig voor de emotionele toestand van het kind, zelfs als het subtiel ligt allemaal
• Raakt niet in de war of bezorgd door de emotie die het kind uitdrukt en weet wat er gedaan moet worden
• Maakt geen grapjes over de negatieve gevoelens van het kind en bagatelliseert ze niet
• Gebruikt emotionele momenten om:
• • naar het kind te luisteren
• • het kind te helpen de emotie die het voelt te benoemen
• • leiding te bieden op het vlak van regulering van emoties
• • mee te voelen door troostende woorden en warmte
• • grenzen te stellen en een acceptabele expressie van emoties aan te leren
• • het kind vaardigheden te leren om problemen op te lossen

Effecten van de Emotioneel coachende opvoedingsstijl op kinderen

Effecten van deze stijl op kinderen: Ze leren om te vertrouwen op hun gevoelens, om hun eigen emoties te reguleren en om problemen op te lossen-. Ze hebben een sterk zelfrespect, kunnen veelal goed leren en kunnen goed met anderen overweg.

De Autoritaire - Permissieve - Verwaarlozende en de Autoritieve Opvoedingsstijl

Baumrind - 4 opvoedingsstijlen. Een oudere en meer bekende typering van opvoedingsstijlen (van de psychologe Diana Baumrind, 1971), vertoont gedeeltelijk overeenkomst met die van Gottman en wordt hier nog even kort genoemd:

• Autoritaire opvoedingsstijl - ouders stellen veel grenzen en verwachten strikte gehoorzaamheid zonder uit te leggen waarom. Rust, regelmaat en orde in de opvoeding staan voorop. Indien het kind niet luistert, volgt er straf. Effecten later: kinderen zijn prikkelbaar, zijn vaak in conflicten betrokken en presteren niet echt goed
• Autoritieve opvoedingsstijl - ouders geven grenzen, geven uitleg en warmte, overleggen veel met de kinderen; er is ruimte voor de eigen inbreng van het kind. De ouders voeden op met liefde en gezag en moedigen het zelfstandige gedrag van hun kind aan. Effecten later: kinderen zijn coöperatief, hebben zelfvertrouwen, zijn levendig, vriendelijk en prestatiegericht
• Permissieve (toegeeflijke) opvoedingsstijl - ouders zijn warm, communicatief, maar stellen te weinig grenzen. Er wordt van uitgegaan dat aan alle initiatieven en behoeften van het kind tegemoet gekomen dient te worden. Effecten later: kinderen zijn vaak impulsief en agressief, hebben weinig zelfvertrouwen, leveren geen hoge prestaties (deze stijl vertoont overeenkomsten met de laissez-faire stijl)
• Verwaarlozende opvoedingsstijl - ouders stellen weinig tot geen eisen. Er is weinig aandacht, stimulering en ondersteuning voor de kinderen. Ze worden min of meer aan hun lot overgelaten.

Lees verder

• Leiderschap - Autoritaire Stijl
• Leiderschapsstijl - De Groep Zelf
• Leiderschapsstijl - Laissez faire
• Leiderschap - Democratische Stijl
• Test - Wat voor Ouder ben je? Welke Opvoedingsstijl heb je?