Jezus en geweld: Geen vrede, maar het zwaard (Matteüs 10:34)

Er wordt wel beweerd dat Jezus vrede bracht - 'vrede op aarde' -, maar als je het Nieuwe Testament leest kun je niet om deze tekst in Matteüs 10:34-36 heen: "Denk niet dat ik gekomen ben om op aarde vrede te brengen. Ik ben niet gekomen om vrede te brengen, maar het zwaard. Want ik kom een wig drijven tussen een man en zijn vader, tussen een dochter en haar moeder en tussen een schoondochter en haar schoonmoeder; de vijanden van de mensen zijn hun eigen huisgenoten!" Hoezo vredelievend?

Jezus is een revolutionair die naar het zwaard greep

'Was Jezus vredelievend en barmhartig?' vraagt een zekere Dan Barker op de website Freethinker, een club die het vrije denken promoot, zich af. 'Nee,' luidt zijn antwoord. Hoewel de geboorte van Jezus werd aangekondigd met 'vrede op aarde', sprak Hij de woorden: "Denk niet dat ik gekomen ben om op aarde vrede te brengen. Ik ben niet gekomen om vrede te brengen, maar het zwaard" (Matteus 10:34). Ook zei Hij: "Maar wie nu een geldbuidel heeft, moet die meenemen, evenals zijn reistas, en wie er geen heeft moet zijn mantel verkopen en zich een zwaard aanschaffen" (Lukas 22:36).(1) Tja, een man die zulke woorden uitspreekt, is allesbehalve vreedzaam. Of slaat Dan Barker misschien de plank mis?

Indien je Bijbelteksten uit hun historische en literaire context haalt, verandert de eigenlijke betekenis. En dat is precies wat er bij deze door Dan Barker' aangehaalde teksten gebeurt. Als je de bredere context van het Nieuwe Testament neemt, dan wordt duidelijk dat in de weg die Jezus ging het sterke besef spreekt dat het Rijk van God op deze aarde nooit met wapens kan worden gerealiseerd. Het gehele Nieuwe Testament is hiervan doordesemd en nergens in deze bundel geschriften - van de brieven van de vlammende Paulus tot en met de opmerkzame geneesheer Lucas die één van de vier evangeliën schreef - worden gelovigen opgeroepen gewapenderhand het Rijk Gods dichterbij te brengen.(2)

'Veeleer verdeeldheid'

In Matteüs 10:34 zegt Jezus:

• Denk niet dat ik gekomen ben om op aarde vrede te brengen. Ik ben niet gekomen om vrede te brengen, maar het zwaard. (NBV)

Dat klinkt heftig, zo op het eerste gezicht. Er zijn Bijbelgeleerden die op basis van onder meer deze tekst beweren dat Jezus een revolutionair was die de wapens tegen de Romeinen opnam en daarom door hen aan het kruis werd geslagen. Door kordaat optreden werd een opstand tegen het Romeinse gezag in de kiem gesmoord en verdere escalatie voorkomen. Ze beweren dat de evangelisten de echte Jezus overgeschilderd hebben met een vredelievend laagje, maar soms dringt er een glimp door van de echte Jezus. Zo ook bij deze tekst. Deze verklaring is gebaseerd op speculatie in plaats van grondige tekstanalyse, waarbij de tekst zoals die zich aan ons wordt gepresenteerd serieus wordt genomen. Het zijn geleerden die een hypothese opzetten over de zogenaamde 'oorspronkelijke Jezus' en vervolgens teksten die hier niet mee stroken weg verklaren, als zouden ze afkomstig zijn uit de dikke duim van de evangelieschrijvers die Jezus als een 'halve heilige' willen afschilderen in plaats van de revolutionair die hij echt was. Het is allemaal vergezocht met een hoog hypothetisch gehalte.

Het is om meerdere redenen een onwaarschijnlijke verklaring, deze 'revo-Jezus' die zou opblinken uit o.a. dit tekstgedeelte. Sam Janse wijst er op dat als we de paralleltekst uit Lucas er naast plaatsen, we het al zien.(3)


Het blijkt dus niet te gaan over oorlog, maar over verdeeldheid - tegenstelling binnen families, zelfs binnen zeer intieme familierelaties. Jezus zendt de twaalf uit om te prediken en Hij geeft ze een reeks aanwijzingen wat de beste manier is om dat te doen en waar ze zoal rekening mee moeten houden. In Lucas 22:35-38 waarschuwt Hij zijn volgelingen dat zij voorbereid zullen moeten zijn op geloofsvervolging. Er valt heel wat tegenwerking te verwachten, is zijn boodschap. In het door ons besproken tekstgedeelte benadrukt Jezus dat geloofsvervolging niet uitsluitend zal komen van de zijde van een intolerante overheid of religieuze autoriteiten, maar dat hun directe familie, huisgenoten en intimi daarbij betrokken zullen zijn. Toen en nu. Dit is ook Anno Domini 2010 aan de orde van de dag. Een willekeurige greep uit de berichtgeving:

• "Een 27-jarige man die tot bekering kwam werd in Dhaka ontvoerd door Moslims die hem probeerden te doden. Zijn familie had hem verstoten vanwege dat hij christen was geworden en door Imams van de moskee werd hij veroordeeld."(4)

• "Ik voelde altijd een leegte. Die kon niet door het vervullen van islamitische plichten worden opgevuld. Toen ik Jezus als Gods Zoon had aanvaard, was er blijdschap. Maar mijn levensweg als bekeerde moslima is vanwege de verstoting door gezinsleden en familie niet zonder tranen."(5)

Maar ook autochtone Nederlanders hebben soms te maken met familieleden die hen afwijzen of zelfs verstoten als ze tot bekering komen.

Een waarschuwing is op z'n plaats

De evangelieschrijver haakt aan bij de profeet Micha:

• Want de zoon minacht de vader; de dochter staat op tegen haar moeder, de schoondochter tegen haar schoonmoeder; des mensen huisgenoten zijn zijn vijanden. (Micha 7:6)

Dit om te wijzen op de wanverhoudingen die de komst van het Evangelie met zich meebrengt. Het woord 'zwaard' wordt door Matteüs in overdrachtelijke zin gebruikt om uit te drukken wat feitelijk wordt opgeroepen door de boodschap die de discipelen zullen gaan verkondigen. Let wel, het is niet wat Jezus hoopt te bereiken, want de boodschap is op zich een boodschap van vrede (Matteüs 10:12). De oorzaak van de scheiding en verdeeldheid moeten we niet zoeken in de gerechtigheid van de gelovigen, maar in de ongerechtigheid van de ongelovigen die gelovigen omwille van het Evangelie verafschuwen en zich van hen afkeren. Waar komt deze afkeer en haat vandaan? Jezus zegt hierover in Johannes 15:19:

• "Als jullie bij de wereld zouden horen, zou ze jullie hebben liefgehad als iets van haarzelf, maar jullie horen niet bij haar, want ik heb jullie uit de wereld weggeroepen. Daarom haat ze jullie."

Het zijn waarschuwende woorden van Jezus in Matteüs 10:34, waarbij we 'zwaard' als beeldspraak moeten verstaan: weest voorbereid, ook je bloedeigen familie kan zich vanwege het Evangelie tegen je keren en je verstoten! In dat geval helpt alleen een onbegrensd en standvastig vertrouwen op God, en dat je alles overgeeft aan Hem. We mogen er op vertrouwen dat God voor ons zorgt en met ons meegaat, zelfs wanneer we ons in donkere dalen bevinden.

Noten

1. Dan Barker: Waarom Jezus? http://www.freethinker.nl/index.php?option=com_content&task=view&id=50 (voor de laatste keer geraadpleegd op 24 juli 2010)
2. Sam Janse: De tegenstem van Jezus - Over geweld in het Nieuwe Testament; Boekencentrum, Zoetermeer, 2006.
3. Ibid, p. 74. Een andere reden dat het onwaarschijnlijk is dat de discipelen achteraf Jezus zouden hebben 'geretoucheerd', was hun bereidheid Jezus na te volgen tot in de dood: tien van de elf overgebleven discipelen zijn op gruwelijke wijze ter dood gebracht. Dat heb je niet over voor een leugen, maar alleen als je integer bent en gelooft in wat je verkondigt. Bovendien waren er nog genoeg geuigen in leven toen het NT op schrift werd gesteld. De discipelen konden zich geen onjuistheden riskeren of zelfs opzettelijke verdraaiingen van de feiten. Ze zouden direct door de mand zijn gevallen en ontmaskerd zijn als leugenaars.
4. 'Ik ben diep geraakt door hoe christenen in Bangladesh leven'; http://www.cip.nl/nieuwsbericht_detail.asp?id=14217 (voor de laatste keer geraadpleegd op 26 juli 2010)
5. Verstoten door gezinsleden; http://www.refdag.nl/nieuws/verstoten_door_gezinsleden_1_393901 (voor de laatste keer geraadpleegd op 26 juli 2010)

Lees verder

• Jesaja 53 & Jezus' optreden in de tempel: Jezus agressief?
• Jezus & geweld: Geldbuidel, reistas, zwaard (Lucas 22:35-38)
• Jom Kippoer, Grote Verzoendag: Jezus verzoening voor zonden
• Jezus en de kinderen: Laat de kinderen tot mij komen
• Jezus hield zich aan de Wet en was zonder zonde: so what?