Het zelf: eigenwaarde is belangrijk

Hoe vaak beoordelen wij andere mensen op hun uiterlijk, gedragingen, voorkeuren of uitspraken? Aan de andere kant hoe vaak worden we zelf beoordeeld door anderen? Toch is het voor de eigenwaarde van elk mens het allerbelangrijkst hoe wij onszelf beoordelen. Dit komt doordat wij onszelf kennen als geen ander, alle aspecten van onszelf zijn bekend, niets ontsnapt aan onze aandacht als we onszelf beoordelen. Wees mild in je oordeel over jezelf, maar ook over dat van anderen.

Blij zijn met jezelf

Niemand kent jou als jij jezelf kent. Alleen jij weet of je trots bent op de dingen die je doet en de doelen die je hebt bereikt. Misschien schaam je je wel voor bepaalde keuzes die je hebt gemaakt. Het belangrijkste is echter of je gelukkig bent met de persoon die je bent. Je kunt gewoon doorleven zonder over dit soort vragen te willen nadenken. Zonder de antwoorden te willen weten. Maar de vragen blijven in ieder geval bestaan, ook al probeer je ze nog zo goed te verbergen. Voor je gevoel van eigenwaarde is het dan ook beter om wel over deze dingen na te denken en de antwoorden te vinden. Zo nodig kun je bepaalde dingen in je leven veranderen. Want je eigenwaarde ligt aan de basis van je welzijn.

Hoe belangrijk is het gevoel van eigenwaarde?

Het gevoel dat we het niet waard zijn om van gehouden te worden of het gevoel dat we geen recht hebben op succes. Dit zijn gevoelens die nergens op gebaseerd zijn, maar er toch voor kunnen zorgen dat we geen liefdevolle relatie aan kunnen gaan of wat ons ervan weerhoudt om succes te bereiken. Eigenwaarde is het diepste gevoel dat we over onszelf hebben. Het gaat hier niet om kennis of vaardigheden of om hoe aardig we gevonden worden door anderen. Het gaat erom in hoeverre wij onszelf in staat achtten het leven aan te kunnen en of wijzelf vinden dat we het geluk verdienen. Wanneer zelfvertrouwen en zelfrespect samengaan dan wordt dat beschouwd als eigenwaarde.

Zelfvertrouwen: Wanneer je vertrouwt op je gezonde verstand en weet dat je in staat bent om de realiteit onder ogen te zien, te beoordelen en te begrijpen. Dan ontstaat zelfvertrouwen.
Zelfrespect: is het gevoel van persoonlijke waarde en ligt aan antwoorden op vragen als: ‘Wat vind ik van mijzelf? Verdien ik wel geluk? Ben ik respect waard?’

Het gevoel van eigenwaarde heeft niets te maken met hoe anderen over ons denken. Het kan zijn dat iedereen ons ontzettend aardig en begaafd vindt, maar van binnen voelen we ons niets waard. Ook is het een beoordeling over onszelf en niet over ons kunnen. We kunnen bijvoorbeeld heel tevreden zijn met een bepaald project dat we met succes hebben afgerond, maar ons vanbinnen toch onzeker voelen in een aantal sociale situaties. Het is juist van groot belang om te voldoen aan onze eigen maatstaven, als het gaat om ons gevoel van eigenwaarde. Mensen die vol vertrouwen in hun eigen kunnen aan een uitdagende situatie beginnen, verwachten dat zij daarin slagen. Elke keer dat zij slagen wordt het gevoel van eigenwaarde gestimuleerd. Waardoor zij de volgende keer een nog moeilijker situatie kiezen. Daarentegen zijn mensen met een negatief gevoel van eigenwaarde juist geneigd om moeilijke situaties uit de weg te gaan. Aangezien zij iedere keer dat zij niet slagen hun negatieve gevoel van eigenwaarde bevestigt zien worden. Mensen die een goed gevoel van eigenwaarde hebben, zullen elkaar opzoeken. Zij verwachtten respect van anderen aangezien zij anderen ook met respect behandelen. Mensen met een laag zelfbeeld zullen elkaar ook opzoeken, aangezien zij zich door mensen met een hoog zelfbeeld bedreigd voelen. Zij verwachten niet dat men hen met respect behandelt omdat zij zichzelf minderwaardig voelen. Daardoor denken ze dat ze geen respect verdienen. Het is nog niet gezegd dat alleen een goed zelfbeeld nodig is om gelukkig te worden. Maar een goed zelfbeeld en respect voor onszelf maakt het wel gemakkelijker om van het leven te genieten.

Ons zelfbeeld aan de buitenkant

Vaak merken we het meteen bij een eerste ontmoeting. Deze persoon is blij met zichzelf of juist, deze persoon vindt zichzelf helemaal niet leuk. Meestal kunnen we de situatie aardig overzien. Er zijn een aantal kenmerken waaraan we kunnen zien hoe hoog de eigenwaarde van een bepaald persoon is:

Er zijn bepaalde gedragingen die behoren bij een positief gevoel van eigenwaarde:

• Het gezicht spreekt boekdelen, zo ook hier. Je kunt aan een persoon zien dat hij blij is om te leven.
• Deze mensen geven makkelijker complimenten en uitingen van genegenheid.
• Ze staan open voor kritiek en hebben geen probleem om hun fouten toe te geven.
• Bewegingen en conversaties gaan spontaan.
• Zij staan open staan voor nieuwe ideeën, ervaringen en mogelijkheden.
• Wanneer een ander assertief is, voelen zij zich nog steeds op hun gemak.

Er zijn ook bepaalde lichamelijke kenmerken:

• De ogen staan helder en alert.
• Het lichaam en de gezichtsuitdrukking staan ontspannen.
• Zij spreken duidelijk en helder en leggen de klanken en nadrukken precies daar waar het nodig is.

Uiteraard zijn deze kenmerken geen bewijs dat een persoon een goed zelfbeeld heeft. Ook niet iedereen zal dezelfde kenmerken vertonen. Toch kunnen we met deze richtlijnen en ons eigen gezond verstand merken hoe hoog de eigenwaarde van een persoon is.

Opvoeding en eigenwaarde

Opvoeding: Veel van de latere gevoelens van eigenwaarde zijn af te leiden uit onze opvoeding. Waren jouw ouders mensen die elkaar met respect behandelden, zodat het voorbeeld dat zij daarmee gaven een voorbeeld van een goed zelfbeeld was? Het is voor een kind onmogelijk om zich te onttrekken aan de voorbeelden die de verzorgers hen meegeven. Een gezond beeld van eigenwaarde wordt als het ware met de paplepel ingegoten. Kinderen zien meestal wel dat er iets aan de hand is thuis, maar de ouders ontkennen omdat zij het kind niet onnodig ongerust willen maken. Daardoor groeit een kind op in de veronderstelling dat hetgeen hij zelf merkt en voelt niet waar is. Om een goed zelfbeeld en gevoel van eigenwaarde te ontwikkelen is het voor een kind van belang dat hij begrijpt wat er in zijn omgeving gebeurt.

Niet voldoen: Opvoeders geven kinderen vaak tegenovergestelde boodschappen mee. Er wordt gezegd: ‘Eet eens door.’ En dan ‘Zit niet zo te schrokken’. Ook krijgen kinderen vaak te horen dat ze het vast beter kunnen. Of wat dacht je van de opmerking: ‘Je bent niet lief’. Waarbij het kind aangevallen wordt in plaats van het gedrag. Hoe vaak hoorden we opmerkingen als: ‘Doe je haar goed. Gebruik je hersenen eens een keer. Doe niet zo raar’. Met andere woorden, we zijn niet goed genoeg hoe we zijn, er moet nog iets aan ons gedaan worden voor we goed genoeg zijn. Helaas gebeurt dit nog steeds te veel, niet uit kwaadaardigheid van de opvoeders, maar gewoon omdat ze niet beter weten.

Kinderen die het gevoel hebben dat ze mogen zijn hoe ze zijn. Waarbij ze worden gestimuleerd om de juiste keuzes te maken en aangemoedigd worden om hun best te doen, kunnen een goed gevoel van eigenwaarde ontwikkelen. Toch is ook deze opvoeding geen garantie dat de kinderen opgroeien tot zelfbewuste mensen. We zijn ook zelf verantwoordelijk voor ons zelfbeeld. Door beslissingen te nemen en daaruit conclusies te trekken, geven we de mentale acties weer, waarmee we gebeurtenissen in ons leven sturen. Dit soort acties zijn beslissend voor de waardering die we voor onszelf hebben. Het gevoel van eigenwaarde heeft in de eerste plaats haar wortels in onszelf en niet in de buitenwereld. Wij zelf moeten ons gevoel van eigenwaarde verder ontwikkelen, door verantwoording te nemen voor de dingen die we doen. Door onafhankelijk te zijn en verantwoordelijkheid te nemen voor onze daden zal ons gevoel van eigenwaarde met sprongen toenemen.

Lees verder

• Assertiviteit: Nee willen en toch ja zeggen
• Emoties: wat emotioneert ons?
• Motivatie: wat motiveert ons?