Emoties: wat emotioneert ons?

Emoties maken van een persoon een mens. Onze emoties zorgen ervoor dat we liefhebben, verdrietig zijn, boos worden, iets mooi vinden of twijfels hebben. Door onze emoties willen we alles uit het leven halen, we willen ons leven zo goed mogelijk benutten. Het leven zonder emoties zou een kleurloos bestaan zijn.

Wat zijn emoties?

We weten allemaal dat een emotie volgt op een gebeurtenis. Als we de bus missen zijn we boos of teleurgesteld. Wanneer we verliefd zijn, zijn we blij en vrolijk. We zijn verdrietig en huilen als er iets ergs gebeurt met ons of met iemand van wie we houden. Als er gevaar dreigt worden we bang en rennen we weg. Toch zijn er psychologen die menen dat we verdrietig zijn omdat we huilen. Of boos worden omdat we ruzie hebben. En zelfs dat we bang worden omdat we wegrennen. Hier wordt dus beweerd dat de emotie het gevolg is van een handeling. Dan zijn er nog psychologen die denken dat er een cognitieve verklaring achter emotie ligt.

Verschillende emoties geven dezelfde lichamelijke symptomen. Ons hart gaat sneller kloppen en onze handen gaan trillen wanneer we boos zijn, maar ook wanneer we bang zijn. Zoals vaak wanneer psychologen of wetenschappers er verschillende meningen op na houden, ligt de waarheid in het midden. Er zijn twee fasen waardoor emoties tot stand komen. In de eerste plaats vinden er lichamelijke veranderingen plaats die een gevoel van emotie oproepen. Daarna interpreteren we de gewaarwordingen naar de situatie waarin we verkeren. De emotionele beleving komt tot uiting in:

1. Een lichamelijke verandering. Het hart gaat sneller kloppen en de handen gaan trillen.
2. Het emotionele gedrag. Je gaat schelden en geeft iemand een dreun.

Deze twee aspecten vormen samen de emotionele beleving.

Hoe beschrijf je een emotie?

Al eeuwen zijn dichters aan het proberen om emoties te beschrijven. Toch lukt dat nooit helemaal, er mist iets in de beschrijving. Waarschijnlijk komt dit doordat een emotie altijd gepaard gaat met een situatie. Wanneer je een emotie los van een situatie wil beschrijven dan blijft er slechts een stukje van de gehele beleving over. Wat niet genoeg is om een emotie duidelijk te beschrijven. Wel kunnen we emoties oproepen door de bijpassende lichamelijke reacties na te doen. Wanneer we bijvoorbeeld gaan lachen, dan voelen we ons al snel vrolijk.

De ontwikkeling van emoties

Een pasgeboren baby kent uit zichzelf slechts een emotie en dat is ‘opwinding’. Op alle situaties waarin baby opgewonden raakt, reageert de baby hetzelfde. Hij huilt, schreeuwt en slaat met zijn armen en benen om zich heen. Pas na een aantal maanden beginnen er ook andere emoties herkenbaar te worden. Het is onwaarschijnlijk dat baby deze emoties in die korte tijd heeft kunnen leren van zijn omgeving. De uitleg in deze is dan ook, dat de karakteristieke uitingsvormen van emotie zijn aangeboren en dat deze zich langzaam ontwikkelen. Dit wordt bewezen door kinderen die doof en blind geboren zijn, maar op den duur toch vanzelf emoties vertonen, zonder dat zij deze emoties door het imiteren van anderen hebben kunnen leren.

De verschillende emoties

Er zijn verschillenden soorten emoties waar wij als mens mee te maken krijgen.

1. Basisemoties

Vreugde

Om vreugde te kunnen voelen, moeten we in een situatie zitten waarin we iets nastreven. Hoe groot de vreugde is, is afhankelijk van de belangrijkheid van het doel dat we nastreven. Het bereiken van het doel creëert de situatie waarin we vreugde voelen.

Boosheid

Wanneer men geblokkeerd wordt in de mogelijkheid om een doel te bereiken, voelt men boosheid. De mate waarin we boos zijn, wordt mede bepaald door hoe belangrijk het voor ons is dat doel te bereiken. Wanneer iemand geblokkeerd wordt doordat men moedwillig wordt tegengehouden om het doel te bereiken of door andere onrechtvaardige redenen, is de kans op boosheid en zelfs agressie een stuk groter.

Angst

Deze emotie ontstaat wanneer we ons in een situatie bevinden die bedreigend is en waarvan we het gevoel hebben dat we het gevaar niet kunnen afwenden.

Verdriet

Als we iets kwijt raken dat voor ons van waarde is, worden we verdrietig. De mate van verdriet ligt aan hoe waardevol iets voor ons is. Bij het verlies van een geliefd persoon zal het verdriet het grootste zijn. Maar ook wanneer we onze lievelingtrui kwijt zijn, kunnen we droevig worden.

2. Emoties door lichamelijke oorzaak

Pijn

Pijn bestaat uit twee aspecten: als eerste de lichamelijke pijn en ten tweede het psychische gedeelte, het lijden door de pijn.

Ongenoegen en genot

Deze twee emoties zijn moeilijk in te delen. Het ligt aan een persoon waardoor deze emoties ontstaan. Ongenoegen kan vele redenen hebben. De manier waarop iemand zich kleedt of welke muziek een persoon hoort. Een persoon kan genieten van chocolade of van het zien van een kind dat bloemen plukt. De intensiteit van deze emoties kunnen behoorlijk variëren.

3. Emoties door zelfwaardering

Succes en falen

Deze emoties komen alleen vanuit ons binnenste. Het is aan ons om een gevoel van succes dan wel van falen te hebben. Anderen kunnen ons zeggen dat ze het fantastisch vinden wat we hebben bereikt, maar als wij die mening niet zijn toegedaan houden wij het gevoel te hebben gefaald. Hetzelfde geldt voor het gevoel succes te hebben.

Trots en schaamte

We voelen ons trots wanneer we menen dat we voldoen aan het ideaalbeeld dat we van onszelf hebben. Wanneer we echter het gevoel hebben dat we achterblijven bij ons ideaalbeeld zullen we schaamte voelen.

4. Emotie met betrekking tot anderen

Liefde

Er zijn verschillende vormen van liefde, moederliefde of romantische liefde, we kunnen zelfs van bepaalde voorwerpen houden. Liefde voelt men wanneer men zich ergens toe aangetrokken voelt. Wanneer we bij iets of iemand in de buurt willen zijn.

Jaloezie en afgunst

Deze emoties zijn niet hetzelfde, al denken de meeste mensen van wel. Wanneer we onzeker zijn en bang om de liefde van een ander te verliezen, voelen we jaloezie. Wanneer een ander iets in zijn bezit heeft dat wij graag willen hebben, voelen we afgunst.

Hoe gaan we om met emoties?

Emoties zijn erg veranderlijk. Een gevoel van ergernis kan omslaan in woede en het kan zelfs tot een woede-uitbarsting komen. Met het oog op fatsoen houden we onze emoties vaak in bedwang. Je denkt meestal twee keer na of je een persoon een pak op zijn donder geeft. Toch moeten we wel voorzichtig zijn om emoties te laten woekeren. Wanneer we geen uiting mogen geven aan onze emoties, kan dat leiden tot verlies van spontaniteit. En zelfs tot psychologische problemen. Het is dus altijd beter om te proberen een situatie te veranderen, dan om je emoties tegen te houden. Wanneer je echter geen enkele mogelijkheid hebt om een situatie te veranderen, kun je proberen de situatie op een andere manier te bekijken.

Lees verder

• Motivatie: wat motiveert ons?
• Assertiviteit: Nee willen en toch ja zeggen
• Het zelf: eigenwaarde is belangrijk