Oordelen; je kind gaat geloven dat het zo is

Als ouders en professionals nemen we gedrag van kinderen waar. Als gedragingen zich herhalen koppelen we er vaak een oordeel aan. Wat gebeurt er als we dat doen? Heeft het effect op je kind? En zo ja, wat is dan dat effect?

Wat zijn oordelen?

Als je zegt tegen je kind dat hij/zij vervelend is, stout, gemeen, irritant, lui, onbeschoft, gemakzuchtig, pestkop, bemoeial en ga zo maar door, dan keur je als het ware je hele kind als persoon af. Jij bent, zeg je dan. Eigenlijk wil je, als het goed is, het gedrag afkeuren. Niet de persoon, maar dat wat hij doet of zegt. Gedrag waarnemen in alle zuiverheid is wat anders als over dat gedrag een oordeel uitspreken.

Doen we dat, oordelen?

Ja, we doen het voortdurend. Het zit diep verweven in ons systeem. Niet zo gek want we zijn er zelf mee groot geworden. Ook wij hoorden de vele oordelen die volwassenen over ons uitstrooiden; gemeen, onoplettend, respectloos, sloddervos en ga zo maar door. Als een kind voortdurend gestempeld wordt, gaat het geloven dat hij het is. Ik ben gemeen, irritant, stout, onhandig, dom, etc. Waarom zal ik mezelf veranderen? Ik ben het toch! Als je bij jezelf kunt voelen wat het met je gedaan heeft, is het goed om stil te staan bij het feit dat je zelf bij je kind de herhaalknop indrukt. Raar, maar waar.

Oordelen en zelfbeeld

Een slecht zelfbeeld ontstaat als een kind gaat geloven dat hij of zij het is. Zelfbeeld en zelfvertrouwen gaan hand in hand. Door het oordeel leert een kind zichzelf te veroordelen en zodoende komt hij in een negatieve spiraal terecht. Hij beleeft zichzelf negatief. Verliest het geloof in eigen kunnen. Dat kun je voelen bij jezelf als je moeite hebt met verwijten van anderen. Wat ben jij toch... Het raakt je en als je terug kijkt naar je eigen opvoeding en vooral bejegening herken je het oordeel dat uitgesproken werd.

Leren kijken naar gedrag

Wat zie je, wat neem je waar? Je ziet een kind van veertien die onderuitgezakt op de bank ligt. Een zak chips op de grond, de colafles dichtbij. Dat is wat je door de camera ziet. Je oordeel zou kunnen zijn dat je kind lui is of ongemanierd. Je zoon van zes pakt iets af van zijn zusje van drie. Dat is wat je waarneemt en je koppelt er gemakkelijk het oordeel 'stout ' aanvast. Een kind riep tegen zijn ouder: 'Ik ben niet stout, ik ben Iris'. Dit kind voelt instinctief aan dat het in zijn totaliteit wordt afgekeurd en corrigeert haar ouder.

Bewustwording

Word je bewust van wat je zegt tegen je kind, tegen ieder ander die je ontmoet. Herken de stickers die je opplakt en waarmee je iemand vast zet. Kijk naar wat je ziet en hoort en benoem dat vanuit jezelf, je eigen 'ik' als niet oké. Dat geeft zinnen als: ik vind het niet oké als je zo op de bank ligt, in het voorbeeld van de puber. En: ik heb er moeite mee als je dingen afpakt van je zusje. Dat geeft een andere lading en je keurt alleen af wat je aan gedrag ziet.

Bouwen aan zelfvertrouwen

Een kind met zelfvertrouwen weet dat zijn ouder bepaalde gedragingen afkeurt, maar ervaart zichzelf als waardevol; ik ben goed zoals ik ben. Met zelfvertrouwen wordt het leven lichter. Dat weten we heel goed als onze eigen geschiedenis ons achtervolgt en we onszelf op latere leeftijd nog moeten leren vertrouwen. Dus laten we kijken met open vizier.