Afhankelijke-persoonlijkheidsstoornis: symptomen DSM-5

Het belangrijkste kenmerk of symptoom van een afhankelijke-persoonlijkheidsstoornis is een diepgewortelde en extreme behoefte om verzorgd te worden, wat leidt tot onderdanig aanklampend gedrag en verlatingsangst. Het gaat om een pervasief of diepgaand patroon, wat begint op jongvolwassen leeftijd en de kenmerken zijn in een scala van situaties en contexten aanwezig. De symptomen van een afhankelijke-persoonlijkheidsstoornis bestaan in de eerste plaats uit een diepe en langdurige behoefte om verzorgd te worden en een angst om in de steek gelaten te worden of gescheiden te worden van belangrijke personen. Dit leidt ertoe dat de persoon zich bezighoudt met afhankelijk en onderdanig gedrag dat is gericht om zorggedrag bij anderen op te wekken. Het afhankelijke gedrag kan worden gezien als 'aanhankelijk' of 'vastklampend' aan anderen, omdat de persoon vreest dat ze hun leven niet kunnen leven zonder de hulp en steun van anderen.

• Afhankelijke-persoonlijkheidsstoornis symptomen DSM-5
• Afhankelijke-persoonlijkheidsstoornis kenmerken en beschrijving
• Hoofdkenmerk: sterke behoefte om verzorgd te worden
• Moeite met het nemen van alledaagse beslissingen
• Zelfopofferend gedrag
• Oorzaken
• Onderzoek en diagnose
• Afhankelijke-persoonlijkheidsstoornis behandeling
• Psychotherapie
• Irrationele gedachten
• Het beëindigen van de behandeling
• Prognose
• Preventie

Afhankelijke-persoonlijkheidsstoornis symptomen DSM-5

Wat zijn de classificatiecriteria en symptomen van een afhankelijke-persoonlijkheidsstoornis volgens DSM-5? Er moet volgens DSM-5 sprake zijn van een pervasieve en excessieve behoefte om verzorgd te worden, wat leidt tot onderdanig aanklampend gedrag en verlatingsangst. Dit begint op jongvolwassen leeftijd en is aanwezig in uiteenlopende contexten, zoals blijkt uit ten minste vijf van de volgende kenmerken:

1. Heeft moeite met het nemen van alledaagse beslissingen zonder een buitensporige hoeveelheid adviezen van en geruststelling door anderen.
2. Heeft anderen nodig die de verantwoordelijkheid nemen voor de meeste belangrijke levensgebieden.
3. Heeft moeite met het uiten van een meningsverschil met anderen uit vrees steun of goedkeuring te verliezen.
4. Heeft moeite met het ontplooien van initiatieven of dingen alleen te doen (eerder vanwege een gebrek aan zelfvertrouwen in eigen oordeel of mogelijkheden dan uit gebrek aan motivatie).
5. Gaat tot het uiterste om zorg en steun van anderen te krijgen, kan zelfs aanbieden vrijwillig dingen te doen die onplezierig en onaangenaam zijn
6. Voelt zich niet op zijn of haar gemak of hulpeloos wanneer zij/ hij alleen is, vanwege de overmatige vrees niet in staat te zijn voor zichzelf te kunnen zorgen
7. Gaat direct op zoek naar een andere relatie als een bron van verzorging en steun als een intieme relatie beëindigd wordt.
8. Is op een onrealistische wijze gepreoccupeerd met de vrees aan zichzelf te worden overgelaten en voor zichzelf te moeten zorgen.

Afhankelijke-persoonlijkheidsstoornis kenmerken en beschrijving

De prevalentie van de afhankelijke persoonlijkheidsstoornis bedraagt ongeveer 0,5 tot 0,6% en lijkt vaker voor te komen bij vrouwen dan bij mannen.

Hoofdkenmerk: sterke behoefte om verzorgd te worden

Het hoofdkenmerk van deze persoonlijkheidsstoornis is een diepgewortelde en extreme behoefte om verzorgd te worden. Deze behoefte leidt tot onderdanig vastklampend gedrag en verlatingsangst. Dit begint op jongvolwassen leeftijd en tot uiting komt in velerlei situaties. De afhankelijke en onderworpen gedragingen hebben tot doel om verzorgend gedrag op te roepen en komt voort uit de gedachte bij de betrokkene dat hij of zij niet in staat is op zonder hulp en steun adequaat voor zichzelf te kunnen zorgen.

Moeite met het nemen van alledaagse beslissingen

Personen met een afhankelijke-persoonlijkheidsstoornis hebben enorme moeite met het nemen van alledaagse beslissingen. Ze verlangen een buitensporige hoeveelheid advies en geruststelling van anderen. Ze hebben de neiging zich passief op te stellen en ze laten het liefste een ander het initiatief nemen, waarbij ze ook de verantwoordelijkheid over belangrijke levensgebieden overlaten aan een ander. Volwassenen met deze stoornis maken zich vaak afhankelijk van hun ouders of hun levenspartner.
Mensen met deze stoornis hebben vaak enorme moeite om te laten blijken dat ze het ergens niet mee eens zijn, vanwege de angst om steun en goedkeuring te verliezen, vooral van degene van wie ze zich afhankelijk opstellen. Zelfstandig dingen doen of initiatieven ergens toe nemen, is erg moeilijk voor mensen met deze stoornis. Het ontbreekt ze aan zelfvertrouwen en ze zijn van mening dat ze hulp van anderen nodig hebben om hun taak te kunnen uitvoeren. Ze wachten vaak af tot anderen het initiatief nemen, want ze denken dat anderen het beter kunnen dan zijzelf. Vaak kunnen ze wel goed functioneren zolang ze er zeker van zijn dat er iemand is die hen coacht en geruststelt.

Zelfopofferend gedrag

Mensen die lijden aan een afhankelijke-persoonlijkheidsstoornis kunnen erg ver gaan om zich ervan te verzekeren dat ze de steun en zorg van anderen krijgen. Ze kunnen zichzelf daardoor volledig wegcijferen. Ze spreiden zelfopofferend gedrag tentoon en kunnen zelfs toestaan dat ze verbaal, lichamelijk of seksueel worden mishandeld, om hun belangrijkste contact niet te verliezen. Wanneer een hechte relatie overgaat, zullen ze er alles aan doen een nieuwe persoon te vinden die de verantwoording op zich neemt voor het eigen handelen.

Oorzaken

Een afhankelijke-persoonlijkheidsstoornis kan worden veroorzaakt door een combinatie van biologische- en ontwikkelingsfactoren. Mensen die blootstaan aan een autoritaire of overbeschermende opvoedingsstijl, chronische lichamelijke aandoeningen of verlatingsangst tijdens de kindertijd, hebben meer kans afhankelijke persoonlijkheidskenmerken te ontwikkelen.

Onderzoek en diagnose

Een persoonlijkheidsstoornis zoals een afhankelijke-persoonlijkheidsstoornis wordt gediagnosticeerd door een opgeleide professional in de geestelijke gezondheidszorg, zoals een psycholoog of psychiater. Huisartsen zijn over het algemeen niet opgeleid of goed uitgerust om een ​​dergelijke psychologische diagnose te stellen. Dus terwijl je je in eerste instantie een huisarts raadpleegt over dit probleem, zal je dor hem of haar worden doorverwijzen naar een professional in de geestelijke gezondheidszorg voor diagnose en behandeling. Er zijn geen laboratorium-, bloed- of genetische tests die worden gebruikt om een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis te diagnosticeren.

Veel mensen met een afhankelijke-persoonlijkheidsstoornis zoeken geen behandeling. Mensen met een persoonlijkheidsstoornis kloppen in het algemeen niet snel voor hulp aan bij een instelling totdat de stoornis het leven van een persoon aanzienlijk begint te verstoren of anderszins beïnvloedt. Dit gebeurt meestal wanneer draaglast de draagkracht fors overschrijdt.

Een diagnose voor afhankelijke-persoonlijkheidsstoornis wordt gemaakt door een professionele geestelijke gezondheidszorg die de klachten en levensgeschiedenis van een persoon doorneemt in een aantal gesprekken. Er wordt dan bekeken of de symptomen voldoen aan de criteria die nodig zijn om de diagnose te kunnen stellen.

Afhankelijke-persoonlijkheidsstoornis behandeling

Psychotherapie

Zoals bij de meeste persoonlijkheidsstoornissen, is de voorkeursbehandeling psychotherapie. De meest effectieve psychotherapeutische aanpak is een die zich richt op oplossingen voor specifieke problemen in het leven van de patiënt die hij of zij op dat moment ervaart. Langdurige behandeling is vaak gecontra-indiceerd, omdat het een afhankelijke relatie met de therapeut versterkt. Terwijl sommige vormen van afhankelijkheid zullen optreden ongeacht de duur van de therapie, geldt toch dat des te korter de behandeling des te beter het is. Beëindiging van de behandeling zal waarschijnlijk van zeer groot belang zijn en zal vrijwel altijd de lakmoesproef zijn van hoe effectief de behandeling is geweest.

Irrationele gedachten

Het onderzoeken van irrationele cognities en bijbehorende emoties (gebrek aan zelfvertrouwen, autonomie versus afhankelijkheid, enz.) kan een belangrijk onderdeel zijn van de therapie. Assertiviteitstraining en andere gedragstherapeutische benaderingen zijn het meest effectief gebleken bij mensen met deze persoonlijkheidsstoornis. Groepstherapie kan ook nuttig zijn, maar er moet voor worden gewaakt dat de cliënt de groep niet gebruikt om nieuwe afhankelijkheidsrelaties te creëren.

Het beëindigen van de behandeling

Beëindiging van de behandeling met een persoon die deze stoornis heeft, is een uiterst belangrijk onderdeel van de therapie. Terwijl beëindiging altijd een gezamenlijk besluit van de therapeut en de cliënt zou moeten zijn, kunnen mensen met deze stoornis vaak niet goed inschatten wanneer het goed geweest is. De therapeut kan daarom als het nodig is, de cliënt in de richting van het beëindigen van de therapie leiden. Als het einde van de therapie in zicht is, kan de cliënt gevoelens van onveiligheid, gebrek aan zelfvertrouwen, verhoogde angst en misschien zelfs depressie gaan ervaren. De therapeut moet deze nieuwe symptomen niet aangrijpen als middel om de huidige therapie te verlengen. Het doel is om de therapie op de afgesproken tijd en manier te beëindigen. De cliënt moet worden aangemoedigd om alles wat ze geleerd hebben in de therapie toe te passen in de praktijk en om hun autonomie te versterken.

Prognose

Middels behandeling kunnen veel mensen met een afhankelijke-persoonlijkheidsstoornis een verbetering van de symptomen ervaren.

Preventie

Hoewel de preventie van een afhankelijke-persoonlijkheidsstoornis misschien niet mogelijk is, kan adequate behandeling iemand die mogelijk deze aandoening ontwikkelt, helpen om effectieve manieren te leren om met moeilijke situaties om te gaan.

Lees verder

• Veranderen van persoonlijkheid, persoonlijkheidsstoornissen?
• Persoonlijkheidsstoornissen DSM-5: kenmerken en clusters
• Vermijdende persoonlijkheidsstoornis: symptomen DSM-5
• Antisociale persoonlijkheidsstoornis (ASP) en psychopathie
• Schizotypische-persoonlijkheidsstoornis: symptomen DSM-5