De behoeftepiramide van Maslow

Motivatie om iets te doen volgen elkaar op volgens Maslow. Vanuit een humanistische invalshoek heeft hij de behoeftenhiërarchie opgesteld. Daarin stelt hij dat er eerst bepaalde behoeften vervuld moeten zijn – eerder is er geen motivatie voor hogere behoeften. Hoe zit de behoeftenhiërarchie van Maslow in elkaar, wat zijn de kritieken en welke alternatieven zijn er ontwikkeld?

De behoeftepiramide van Maslow

De behoeftepiramide (of behoeftehiërarchie) stoelt op het idee dat behoeften zich in een volgorde aandienen, waarvoor de biologische behoeften de meest basale is. Daar gaat het om drinken en eten, maar ook seks. Vervolgens komt de behoefte aan veiligheid. Hierbij kun je denken aan regelmaat, orde en zekerheid. In concrete zin kan dat bijvoorbeeld een dak boven je hoofd betekenen. Vervolgens komt de behoefte om ergens (verbondenheid) bij te horen naar voren. Mensen zijn groepsdieren en zoeken naar affectie, vriendschap en liefde van anderen. Daarna komt de behoefte aan waardering. Het gaat daarbij om zowel jezelf waarderen als dat anderen jou waarderen. Zelfrespect, zelfvertrouwen, status en macht zijn aspecten die bij deze behoefte komen kijken. De vijfde behoefte is op cognitief vlak – kennis, nieuwsgierigheid en een onderzoeksdrift naar de wereld om je heen. De zesde behoefte is esthetisch. Schoonheid, ordening en symmetrie komen hier aan bod. Dit gaat niet alleen om de personen om je heen, maar de gehele wereld (denk bijvoorbeeld aan kunst of huisinrichting). Als al deze behoeften vervuld zijn, dan komt zelfactualisatie aan bod. Hierbij gaat het om persoonlijke ontwikkeling en jezelf ontplooien.

Volgens Maslow wordt de motivatie dus bepaald door de laagst onbevredigde behoeften. Alleen zelfactualisatie is een uitzondering: deze zal nooit bevredigd worden. In tegenstelling zelf: des te meer deze behoefte bevredigd wordt hoe groter de motiverende kracht. Zo blijf je altijd gemotiveerd.
Soms worden een aantal behoeften bij elkaar gezet. Zo krijg je vijf behoeften: de biologische (overleven), veiligheid, sociale inbedding, respect en zelfverwerkelijking. Daarnaast wordt er ook nog wel eens een behoefte toegevoegd: zingeving.


Kritiek op Maslow

Op wetenschappelijk niveau is de volgorde van de behoeften nooit aangetoond. Bovendien kunnen sommige behoeften terugkomen (zoals de biologische behoefte). Ook kunnen meerdere behoeften naast elkaar bestaan, zoals behoefte aan veiligheid en aan waardering. Ons gedrag hoeft dus niet door één behoefte gemotiveerd te worden. Je kunt bijvoorbeeld lekker willen eten (biologische behoeften), maar ook met een leuk gezelschap (behoefte om ergens bij te horen, behoefte aan waardering).

Daarnaast is de vraag of de theorie ook geldt in andere culturen. Is het in andere culturen zo dat men uiteindelijk streeft naar zelfactualisatie? Of de theorie universeel toegepast kan worden is dus maar de vraag.

Twee alternatieven: het hiërarchische model loslaten en de ERG-theorie

Alternatief 1: het hiërarchische model loslaten
Aangezien iedere behoefte zijn eigen verloop en moment van ontstaan heeft, kan het hiërarchische model losgelaten worden. De behoeften volgen elkaar dan nog steeds min of meer op, maar in verhoudingen en niet in de zin van “eerst afronden en dan de volgende”. Hierdoor wordt het ‘mogelijk’ om zowel zin te hebben in lekker eten als goed gezelschap.

Alternatief 2: Alderfer en de ERG-theorie
Alderfer deed empirisch onderzoek naar de behoeftenhiërarchie en kwam met een ander alternatief: de ERG-theorie. Hij stelde dat het gedrag van mensen beter verklaard kon worden door uit te gaan van drie behoeften: existence (materieel bestaan), relatedness (interpersoonlijke contacten) en growth (persoonlijke ontwikkeling). Alderfer stelde dat mensen kunnen werken voor één van de drie behoeften, maar ook voor alle drie tegelijk. Echter is ook hier nog steeds onduidelijk welke onderliggende motivatie er is voor het gedrag: wil iemand carrière maken vanwege geld, status of persoonlijke ontwikkeling? De koppeling tussen motivatie en gedrag is hier dus ook helaas nog vaag.

Lees verder

© 2013 - 2025 Marilyn, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Vanaf 2021 is InfoNu gestopt met het publiceren van nieuwe artikelen. Het bestaande artikelbestand blijft beschikbaar, maar wordt niet meer geactualiseerd.
Piramide van Maslow en kritiek van AlderferDe piramide van Maslow bestaat uit een vijftal hiërarchische behoeften van de mens. Volgens de theorie van Maslow verloopt het be…
Piramide van MaslowIn dit artikel word de werking van de piramide van Maslow uitgelegd en in welke verschillende situaties deze economische en psycho…
De behoeftenpiramide van MaslowIn het communicatieproces speelt de motivatie een belangrijke rol. Iemand die niet open staat voor communicatie, om wat voor reden…
Piramide van MaslowAbraham Maslow was een van de bekendste vertegenwoordigers van de humanistische psychologie. Hij heeft een onderzoek gedaan naar d…
Zorgt multitasken ervoor dat je taken sneller af hebt?Muziek luisteren, lezen, whatappen, facebook checken, een gesprek voeren, voicemail luisteren en koken. Allemaal tegelijk. Lekker…
Positieve mindset
Positieve mindset“Hoe moeilijk kan het zijn!” zal de positief ingestelde man of vrouw zeggen en “Wat koop ik er voor?” zal de man of vrouw…
Bronnen en referenties
  • Bloemers & Hagedoorn (2001) Management, organisatie en gedrag.
  • Zimbardo (2007). Psychologie: een inleiding
Reacties
Jacky, 10-02-2016
De schrijver van dit artikel heeft de pyramide van Maslow absoluut niet begrepen. De volgorde van de behoeften zijn empirisch bij elk mens waarneembaar. Het gaat niet om directe bevrediging van de behoeften maar, om de zekerstelling ervan. Het biologische niveau gaat niet over lekker willen eten, het gaat over er zeker van te zijn dat je voeding krijgt als het nodig hebt. Die behoeften dienen zich niet aan in willekeurige volgorde. Natuurlijk kan een mens op meerdere niveau's tegelijk behoeften voelen, maar hoe lager de behoefte in de pyramide zit, hoe harder die behoefte schreeuwt. Sterker nog, vaak zijn de behoeften op hogere niveaus niet eens aanwezig als er op lager niveau aan een behoefte niet is voldaan.
- Al heeft een zwerver nog zo’n hoog moraal, hij zal veel sociaalwenselijk gedrag opzij schuiven (schijf 3 en 4), om toch aan eten, warmte en veiligheid te komen. (1 en 2)
- Iemand wiens relatie wordt verbroken (2, 3 en 4), zal een opleiding of carrierebouw even op een laag pitje zetten. (5)
- Een kind dat gepest of genegeerd wordt in de klas (4), zal toch aansluiting blijven zoeken (3), ook als het eigen grenzen daarvoor moet overschrijden. Als de veiligheid in het geding komt (2), zal het zich juist eerder terugtrekken in de klas.
- Al zit je nog zo lekker te zoenen met je nieuwe vriendje of vriendinnetje (3,4), als je heel nodig moet plassen, dan wint uiteindelijk schijf 1.Reactie infoteur, 24-03-2016
Je hebt gelijk - het biologische aspect gaat niet over "lekker" eten en in de tekst kun je dat ook weglaten. Soms willen we sowieso eten hebben en is het leuk dat ook in goed gezelschap te doen en met een dak boven ons hoofd. Dan kunnen drie behoeften in één keer samenkomen.

Daarnaast heb je ook gelijk dat zeker zelfverwerkelijk en zingeving (bijna) nooit aan de orde zullen komen als aan de andere volwaarden niet voldaan wordt. Als ik geen eten kan krijgen wanneer ik het nodig heb, heb ik al mijn energie nodig om dat alsnog te vergaren. Er moet een bepaalde mate van zekerheid zijn dat ik in de lagere behoeften kan voldoen voordat ik naar het volgende kan. Zoals in het artikel aangegeven: "Volgens Maslow wordt de motivatie dus bepaald door de laagst onbevredigde behoeften."

De kritiek die ik in dit artikel geef is algemene kritiek op het model van Maslow zoals geuit in de wetenschappelijke wereld. Ik denk dat het belangrijk is om een theorie niet zomaar in zijn geheel aan te nemen, vandaar dat ik deze toevoeging in het artikel heb opgenomen.

Bedankt voor je toevoegingen.