Piramide van Maslow en kritiek van Alderfer

De piramide van Maslow bestaat uit een vijftal hiërarchische behoeften van de mens. Volgens de theorie van Maslow verloopt het bevredigen van die behoeften van onder naar boven wat door de piramidevorm wordt aangegeven. Hij stelt daarbij dat vijf behoeften gescheiden zijn van elkaar en dat de volgende behoefte pas aanvangt als de vorige bevredigd is. Maslow publiceerde die ordening in 1943. Maar vanuit de wetenschappelijke wereld bestaat er kritiek op de piramide van Maslow. Psycholoog Alderfer brengt de theorie van Maslow van vijf behoeften terug naar een ERG- theorie van drie.

Maslow vertegenwoordiger van humanistische psychologie

Abraham Harold Maslow (geboren op 1 april 1908 in Brooklyn en overleden op 8 juni 1970 in Californië) is een van de bekendste vertegenwoordigers van de humanistische psychologie. Stellingen uit de humanistische psychologie zijn dat je de mens niet moet benaderen als een wezen dat door driften wordt bepaald want dan is hij niet meer dan een dier. Benader de mens ook niet als een wezen dat alleen beïnvloed kan worden door beloning en straf want dan is hij niet meer dan een machine. Maar benader de mens vanuit zijn mogelijkheden waarvan hij er oneindig veel in zich heeft.

Talenten ontplooien

De mens is er van nature toe geneigd om zijn talenten en mogelijkheden te ontplooien zowel op sociaal als op maatschappelijk gebied. Belemmeringen houden dat ontplooien echter vaak tegen waardoor velen maar een gedeelte van de potentiële mogelijkheden benutten. Om te weten te komen welke belemmeringen dat zijn moet eerst duidelijk zijn door welke drijfveren een mens wordt aangedreven.

Piramide van Maslow met vijf behoeften

De vijf behoefteniveaus die Maslow in het gedrag van de mens onderscheidt zijn:

1. Een mens heeft in de eerste plaats behoefte aan eten, drinken, zuurstof, kleding, onderdak, enz. Dit zijn de overlevingsbehoeften waaraan eerst moet worden voldaan om tot ontwikkeling van hogere niveaus te kunnen komen.
2. Het tweede niveau is dat van de behoefte aan veiligheid wat bereikt kan worden door koestering, liefde, warmte, een vast ritme, orde, stabiliteit en rust.
3. De derde categorie zijn de sociale behoeften zoals bijvoorbeeld de behoefte ergens bij te willen horen. Dat wil ook zeggen goed begrepen worden en volledig aanvaard worden.
4. Vervolgens zijn er behoeften aan erkenning en waardering. Ten eerste de behoefte aan zelfwaardering wat leidt tot zelfvertrouwen en ten tweede de behoefte aan waardering door anderen wat zich uit in respect, aanvaarding en erkenning als persoon op grond van kwaliteiten.
5. Het hoogste niveau bestaat uit de behoefte aan zelfverwezenlijking zoals het verlangen tot volledige ontplooiing van onszelf zonder angsten voor belemmeren. Dus vrij zijn van angst en vrij van de beoordeling of waardering van anderen.

Volgens Maslow bereikt maar een klein percentage mensen de volledige zelfontplooiing omdat de meesten in een vorige fase blijven steken.

Kritiek op de piramide van Maslow

Vanuit het wetenschappelijk veld is er ook kritiek op de theorie van Maslow. Maslow gaat uit van gescheiden behoeftenniveaus terwijl behoeften in elkaar kunnen overlopen. Zijn theorie wordt te statisch gevonden met een hiërarchische opeenvolging van behoeften. Behoeften kunnen volgens anderen per situatie verschillend zijn. Een voorbeeld is dat in werksituaties het juist jongeren zijn die behoeften hebben aan sociale contacten. Ouderen richten zich in werksituaties meer op erkenning. Behoeften kunnen ook afhankelijk zijn van de tijd, de situatie, de ervaring en de vergelijking met anderen.

ERG-theorie van Alderfer

Clayton Alderfer geeft in zijn ERG-theorie aan dat mensen ook kunnen terugvallen naar een lagere behoefte ondanks dat die al bevredigd was. Vanuit dat lagere niveau kunnen mensen weer opklimmen. Alderfer brengt de vijf behoeftenniveaus van Maslow terug naar drie in zijn zogenaamde ERG-theorie waarbij de letters ERG staan voor Existence Needs, Relatedness Needs en Growth Needs.

Existence Needs

Onder Existence Needs verstaat Alderfer de overlevingsbehoeften zoals eten, drinken, warmte en liefde die de basis vormen van het menselijk bestaan.

Relatedness Needs

De Relatedness Needs hebben te maken met de behoefte aan verwantschappen. Intermenselijke relaties zijn belangrijk binnen het sociale leven van mensen zoals waardering van direct betrokkenen waartoe familie, vrienden, collega’s en werkgevers behoren.

Growth Needs

Binnen de Growth Needs vallen de behoeften van ontwikkeling en ontplooiing welke belangrijk zijn voor de eigenwaarde van mensen. Alderfer stelt daarbij dat verschillende behoeftecategorieën gelijktijdig bevredigd kunnen worden. Bij Alderfer bestaat dus geen volgorde van de behoeften zoals Maslow die stelt.