Kindermishandeling

Mishandeling als intergenerationele problematiek. Kindermishandeling ontstaat waar ouders behandeling of ondersteuning nodig hebben. Het heeft vaak niks – zoals wel eens gesteld wordt – te maken met gebrek aan liefde voor de kinderen. Eerder is er bij ouder(s) sprake van gebrek aan liefde voor zichzelf. Ouders die hun kind mishandelen doen dit vaak uit onmacht, zijn soms de controle over zichzelf kwijt door hun eigen problemen of hebben geen inzicht in de behoeften van kinderen.

Kindermishandeling

Er is een beeld in de maatschappij over het feit dat mensen die als kind mishandeld werden door hun ouders, zelf later ook mishandelaars worden. Kindermishandeling zou dus van generatie op generatie worden overgedragen. Uit een interview in 0/25 (nr 7, september 2004) met Herman Baartman, hoogleraar preventie kindermishandeling aan de Vrije Universiteit, komt naar voren dat dit beeld niet correct is. Onderzoekers schatten dat bij ongeveer 5% van de gezinnen in Nederland een vorm van mishandeling voorkomt. Daarnaast blijkt ook dat ongeveer 30% van de ouders die mishandelen zelf vroeger ook mishandeld zijn. Volgens Baartman hebben jongeren die mishandeld zijn door hun ouders (opvoeders) vaak het idee dat ze er niet onderuit kunnen dat zij zelf later ook mishandelaars zullen worden. Dit levert bij hun een nog grotere druk op. Zij hebben tijdens hun jeugd het gevoel gekregen dat ze er niet toe doen, een eigen kind geeft hen de kans om er eindelijk eens toe te doen en het goed te doen, ze wil het beter doen dan hun eigen ouders en ook anders. Het goed willen doen, geeft een hoog verwachtingspatroon met zich mee en het komt dan ook voor dat zij teleurgesteld raken over zichzelf als ouder en ook over hoe hun kind(eren) zijn. Dit is het punt waar het volgens Baartman vaak fout gaat. Door de teleurstelling niet te kunnen uiten, uiten de ouders zich op de manier die zij kennen en dat is mishandeling.

Intergenerationele problematiek

Kindermishandeling komt vaker voor bij ouders die persoonlijk meer te verwerken krijgen. Factoren die een rol kunnen spelen zijn bijvoorbeeld relatieproblemen, psychische problemen van ouders, zwakbegaafdheid of verslaving. Ook ouders die zelf een geschiedenis hebben waarin ze mishandeld zijn, lopen groter risico om hun eigen kinderen te mishandelen. Contextueel gezien spreken we van de roulerende rekening. Mishandeling kan een intergenerationeel probleem worden. Hoe graag ouders met een verleden waarin mishandeling een rol speelt ook proberen het anders te doen, als het verleden niet op de juiste manier verwerkt is, lukt ze dit vaak niet. De rekening wordt in dat geval aan de nieuwe generatie gepresenteerd door het niet verwerkte onrecht (eigen kindermishandeling) om te zetten in destructief recht (eigen kinderen mishandelen). Gelukkig lukt het bij twee van de drie ouders die in hun jeugd mishandeld zijn, om de roulerende rekening ‘kwijt te schelden’. Zij zoeken naar een constructieve manier om met hun eigen onrecht te leren omgaan.

Waarom de overige 70 % niet de gewoonten van hun ouders over neemt heeft volgens Baartman te maken met de volgende zaken: Ervaringen met anderen volwassen tijdens de jeugd die wel hen wel het gevoel gaf: jij mag er wezen. Dat kan bijvoorbeeld een lieve oma zijn, een leraarkracht die wat in hen zag, een buurvrouw noem maar op. Hierdoor kunnen ze de werkelijkheid beter onder ogen zien; oke moeder was een vreselijk mens, maar oma was geweldig.

Daarnaast blijkt het ook te maken te hebben met de intelligentie van de groep die wel mishandeld, zij blijken over het algemeen minder intelligent dan de groep die het patroon wel doorbreekt. Dit komt volgens Baartman omdat zij meer kansen krijgen om goede ervaringen op te doen, ze worden door de juf op school gewaardeerd, misschien zelfs wel het lievelingetje van haar. En ze gaan naar het gymnasium waar zij meer mogelijkheden krijgen dan bijvoorbeeld op het vmbo. De groep die niet mishandeld heeft vaak ook meer steun uit de omgeving gekregen. Ook blijkt dat zij vaak in therapie zijn geweest. Waarschijnlijk hebben zij daar geleerd om sensitiever te worden voor hun eigen gevoelens en daardoor ook weer voor die van hun kinderen.

Lees verder

• Het gezin: verandering en ontwikkeling
• Ontwikkelingsstoornissen bij kinderen: ADHD, PDD-NOS en NLD
• Ontwikkelingsstoornissen bij kinderen: diagnose/behandeling
• Schoolmaatschappelijk werk
• De psychoanalyse van Freud