mijn kijk op

Jom Kippoer, Grote Verzoendag: Jezus verzoening voor zonden

Jom Kippoer, Grote Verzoendag: Jezus verzoening voor zonden Jom Kippoer of Grote Verzoendag (voluit Jom ha-Kippoeriem oftewel Dag van de Vergevingen), wordt als de belangrijkste feestdag beschouwd in het jodendom. Het was de ene dag in het jaar dat de hogepriester de heilige ruimte achter het voorhangsel in de tempel in Jeruzalem mocht betreden om verzoening te doen voor zijn volk. Op deze belangrijkste feestdag voor het jodendom komt het verzoeningswerk dat vooruitwijst op de zoendood van Christus duidelijk naar voren.
Jom Kipoer (1878) / Bron: Maurycy Gottlieb, Wikimedia Commons (Publiek domein)Jom Kipoer (1878) / Bron: Maurycy Gottlieb, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Jom Kippoer of Grote Verzoendag

Op Jom Kippoer of Grote Verzoendag worden de Joden jaarlijks herinnert aan de noodzaak van verzoening tussen mens en God en tussen mens en medemens. De Bijbel maakt geen duidelijke verbinding tussen de Jom Kippoer en een specifieke historische gebeurtenis, zoals met Pesach wel het geval is. In Leviticus 16 worden instructies en voorschriften voor de Grote Verzoendag, de enige dag in het jaar dat een mens en dan alleen de hogepriester, de heilige ruimte (in vroegere vertalingen het 'heilige der heiligen' genoemd) mag binnengaan om bloed op de verzoeningsplaat en op de grond ervoor te sprenkelen. Op deze belangrijkste feestdag voor het jodendom komt het verzoeningswerk dat vooruitwijst op de zoendood van Christus duidelijk naar voren.

Grote Verzoendag is de meest belangrijke en ernstigste vastendag van het joodse jaar, het is de grote jaarsabbat (Leviticus 16:29-32; 23:28-32). Deze dag moet in volstrekte rust en onthouding worden doorgebracht; je mag die dag geen enkele bezigheid verrichten. Absolute rust en volledig vasten. Deze zeer strenge regels beklemtonen het wezenlijke principe dat de mens op geen enkele manier tot zijn verzoening kan bijdragen. Het is slechts op grond van het verzoeningswerk van Christus dat christenen weer toegang hebben tot God.

Leviticus 16: Grote Verzoendag
1 Na de dood van de twee zonen van Aäron die stierven toen ze in de nabijheid van de HEER kwamen, 2 zei de HEER tegen Mozes: ‘Zeg tegen je broer Aäron dat hij niet zomaar de heilige ruimte achter het voorhangsel mag binnengaan. Het zou zijn dood betekenen, want daar, boven de verzoeningsplaat die op de ark ligt, is de plaats waar ik in een wolk verschijn.
3 Dit moet Aäron bij zich hebben wanneer hij de heilige ruimte betreedt: een stier voor een reinigingsoffer en een ram voor een brandoffer. 4 Hij moet een heilige linnen tuniek aantrekken en een linnen broek dragen. Hij moet een linnen gordel om zijn middel binden en zijn hoofd met een linnen tulband bedekken. Dat is heilige kleding; voordat hij die aantrekt, moet hij zijn lichaam met water wassen. 5 Van de Israëlieten moet hij twee bokken voor een reinigingsoffer in ontvangst nemen en een ram voor een brandoffer.
6 De stier biedt Aäron aan als reinigingsoffer namens zichzelf, om voor zichzelf en zijn familie verzoening te bewerken. 7 De beide bokken moet hij naar de ingang van de ontmoetingstent brengen, en daar, ten overstaan van de HEER, 8 moet hij door loting vaststellen welke bok bestemd is voor de HEER en welke voor Azazel. 9 De bok die door het lot voor de HEER bestemd is, moet hij als reinigingsoffer opdragen; 10 de bok die door het lot bestemd is voor Azazel moet levend voor de HEER blijven staan om verzoening mee te bewerken, en daarna de woestijn in worden gestuurd, naar Azazel.
11 Aäron moet de stier voor zijn eigen reinigingsoffer aan de HEER opdragen, om voor zichzelf en zijn familie verzoening te bewerken. Hij moet de stier slachten 12 en een vuurbak vullen met gloeiende houtskool van het altaar dat bij de ingang van de ontmoetingstent staat. Hij moet twee handen fijngestampt geurig reukwerk nemen en dat alles naar de heilige ruimte achter het voorhangsel brengen. 13 Daar moet hij het reukwerk ten overstaan van de HEER op het vuur leggen opdat de wolk van het reukwerk de verzoeningsplaat op de ark met de verbondstekst aan het oog onttrekt, anders sterft hij. 14 Hij moet met zijn vinger wat bloed van de stier op de verzoeningsplaat sprenkelen en zevenmaal wat bloed op de grond ervoor. 15 Daarna moet hij de bok voor het reinigingsoffer van het volk slachten, en het bloed naar de heilige ruimte achter het voorhangsel brengen. Met het bloed moet hij hetzelfde doen als met het bloed van de stier: hij moet het op de verzoeningsplaat en op de grond ervoor sprenkelen. 16 Zo voltrekt hij aan de heilige ruimte de verzoeningsrite voor de onreinheden en overtredingen van de Israëlieten, voor al hun zonden. Hetzelfde moet hij doen met het voorste deel van de ontmoetingstent, die in hun kamp staat, te midden van alle onreinheid van het volk. 17 Er mag niemand in de ontmoetingstent zijn, vanaf het moment dat hij die binnengaat om de verzoeningsrite te voltrekken tot het ogenblik waarop hij de tent verlaat. Nadat hij voor zichzelf en zijn familie en voor de hele gemeenschap van Israël de verzoeningsrite heeft voltrokken, 18 moet hij naar buiten gaan, naar het altaar dat bij de ingang staat. Ook daaraan moet hij de verzoeningsrite voltrekken. Hij moet wat bloed van de stier en van de bok aan de horens van het altaar strijken, 19 en vervolgens met zijn vinger het altaar zevenmaal met het bloed besprenkelen. Zo reinigt hij het van de onreinheid van de Israëlieten en heiligt hij het weer.
20 Nadat Aäron de verzoeningsrite heeft voltrokken aan de heilige ruimte, het voorste deel van de ontmoetingstent en het altaar, moet hij de andere, nog levende bok laten brengen. 21 Hij legt dan zijn beide handen op de kop van de bok en spreekt alle wandaden en vergrijpen van de Israëlieten openlijk uit, alle zonden die ze hebben begaan. Zo legt hij alle zonden op de kop van de bok. Daarna moet hij het dier de woestijn in sturen, onder de hoede van iemand die daarvoor is aangewezen. 22 De bok neemt alle zonden van het volk met zich mee, naar een verlaten gebied.
Nadat de bok in de woestijn is losgelaten, 23 moet Aäron de ontmoetingstent binnengaan. Hij moet de linnen kleren uitdoen die hij had aangetrokken toen hij de heilige ruimte binnenging, en ze daar laten liggen. 24 Op een heilige plaats moet hij zijn lichaam met water wassen en zijn gewone kleren weer aantrekken. Dan gaat hij naar buiten en brengt zijn eigen brandoffer en het brandoffer van het volk, om voor zichzelf en voor het volk verzoening te bewerken. 25 Het vet van de reinigingsoffers moet hij op het altaar verbranden. 26 De man die de bok naar Azazel heeft gestuurd, moet zijn kleren en zijn lichaam met water wassen voordat hij het kamp weer in mag. 27 De stier en de bok voor het reinigingsoffer, waarvan het bloed het heiligdom is binnengebracht voor de verzoeningsrite, worden buiten het kamp gebracht, waar de huid en het vlees en de ingewanden moeten worden verbrand. 28 Degene die ze verbrand heeft, moet zijn kleren en zijn lichaam met water wassen voordat hij het kamp weer in mag.
29 De volgende bepaling blijft voor jullie voor altijd van kracht: De tiende dag van de zevende maand moeten jullie in onthouding doorbrengen en je mag dan geen enkele bezigheid verrichten, geboren Israëlieten evenmin als de vreemdelingen die bij jullie wonen. 30 Want op die dag wordt voor jullie de verzoeningsrite voltrokken opdat jullie van al je zonden gereinigd worden en de HEER weer rein tegemoet kunnen treden. 31 Die dag moet in volstrekte rust en onthouding worden doorgebracht; deze bepaling blijft voor altijd van kracht. 32 De priester die gezalfd is en tot opvolger van zijn vader is aangesteld, zal dan de verzoeningsrite voltrekken. Gehuld in zijn heilige linnen kleding 33 moet hij de verzoeningsrite voltrekken aan de heilige ruimte in het heiligdom, en ook aan het voorste deel van de ontmoetingstent en aan het altaar. Zo bewerkt hij verzoening voor de priesters en de hele gemeenschap. 34 Deze bepaling blijft voor jullie voor altijd van kracht: eenmaal per jaar moet voor de Israëlieten verzoening bewerkt worden voor al hun zonden.’
Mozes deed wat de HEER hem had opgedragen.

Lees ook: Leviticus 23:27-32 en Numeri 29:7-11.

Jom Kippoer of Grote Verzoendag: Messiaanse symboliek en nieuwtestamentische vervulling

We zullen de geestelijke betekenis van Jom Kippoer hieronder schematisch weergeven. Jom Kippoer wijst vooruit naar het werk van de Messias.

Jom KippoerNieuwtestamentische vervulling of geestelijke betekenis
"Van de Israëlieten moet hij twee bokken voor een reinigingsoffer in ontvangst nemen en een ram voor een brandoffer" (Leviticus 16:5).Deze tekst drukt duidelijk het Bijbelse concept van een (be)middelaar uit. (Zie ook: Numeri 16:48 en Job 1:1,8). God gaf het priesterschap aan Israël en verlangde van Israël dat zij een natie zouden zijn van middelaars tussen Hem en de rest van de wereld. Ze moesten Hem dan wel gehoorzamen. (Exodus 19:5-6a). Alleen Jezus, als vertegenwoordiger van het volk Israel is in staat om Gods Woord volledig te gehoorzamen. Jezus Christus is dus de langverwachte middelaar (1 Johannes 2:1b).
De hogepriester moet zijn lichaam met water wassen voordat hij met de ceremonie aanvangt; hij moet zich onderdompelen in een ritueel bad.Jezus is de hogepriester van alle gelovigen of christenen (Hebreeën 3:1). Jezus begon zijn bediening door zich te laten dopen door Johannes de Doper. Vergelijk Johannes 3:5: 'geboren worden uit water en geest'.
De priester legde zijn gebruikelijke sierlijke priesterlijke gewaden af voor eenvoudige witte linnen klederen (Leviticus 16:4).Gelijk Jezus: "Hij nam de gestalte aan van een slaaf en werd gelijk aan een mens" (Filippenzen 2:7) Hij legde zijn goddelijke voorrechten af om aan zijn aardse missie te beginnen. Deze kleding is eenmalig en uitzonderlijk, gelijk Jezus' verzoenende werk.
Witte linnen klederen staat voor zondeloze puurheid en reinheid.Jezus was absoluut zuiver en zonder zonde, vanaf de dag van zijn geboorte. Het doet ook herinneren aan de witte linnen doek waarin Jezus' lichaam na zijn dood in gewikkeld werd.
De hogepriester maakte een speciaal offer voor zijn eigen zonden (Leviticus 16:11), om gezien te worden door God als een zondeloos bemiddelaar.Jezus hoefde niet net als Aäron af te rekenen met zijn eigen zonden. Jezus was zonder zonde en daarom bij uitstek geschikt om bij God voor de zondige mens te bemiddelen. "Een hogepriester als hij hadden we ook nodig, iemand die heilig, schuldeloos en zuiver is, van de zondaars afgescheiden en ver boven de hemel verheven. Hij hoeft niet, zoals de andere hogepriesters, elke dag eerst offers op te dragen voor zijn eigen zonden en dan voor die van het volk; dat heeft hij immers voor eens en altijd gedaan toen hij het offer van zijn leven bracht" (Hebreeën 7:26-27).
De hogepriester slacht een dier om voor zichzelf en zijn familie verzoening te bewerken. Deze familie (of huis) van de hogepriester Jezus Christus is de gemeente van Christus Jezus (Hebreeën 3:6; 10:21). Het is niet alleen Israel die een belangrijke rol speelt in de profetische toekomst van de wereld, maar ook de gemeente van Christus.
Er is sprake van een zondoffer en een brandoffer. Een zondoffer brengt verzoening tot stand. Twee geitenbokken maken deel uit van het zondoffer. De eerste bok staat voor 'genoegdoening' en de tweede voor 'plaatsvervanging'. Genoegdoening is dat wat voor God nodig is in het verzoeningswerk: het herstellen van Gods eer. Plaatsvervanging is dat wat in het verzoeningswerk voor het volk nodig is: "Hij heeft in zijn lichaam onze zonden het kruishout op gedragen, opdat wij, dood voor de zonde, rechtvaardig zouden leven. Door zijn striemen bent u genezen" (1 Petrus 2:24). De tweede bok is profetisch ook van toepassing op de komende 'Grote Verzoendag' met betrekking tot het bekeerde overblijfsel van Israel (zie 'blok' onderaan). Het brandoffer is een dankbetuiging, een teken van liefde voor en volkomen toewijding aan God. Overigens was Jezus ook het perfecte brandoffer: Hij offerde zijn leven voor zijn Vaders wil (Hebreeën 10:5-10). De ultieme toewijding. Hij is in de hemel de ware tabernakel (Hebreeën 8:2), alwaar Hij voor ons pleit (Romeinen 8:34).
De weg naar de heilige ruimte achter het voorhangsel was indertijd slechts eenmaal per jaar voor een mens toegankelijk en dan slechts alleen voor de hogepriester (Leviticus 16:1).Nu is de weg tot het hemels heiligdom continu open: "Broeders en zusters, dankzij het bloed van Jezus kunnen we zonder schroom binnengaan in het heiligdom, omdat hij voor ons met zijn lichaam een weg naar een nieuw leven gebaand heeft, door het voorhangsel heen. We hebben nu een hogepriester die dienstdoet in het huis van God; laten we God dan naderen met een oprecht hart en een vast geloof, nu ons hart gereinigd is, wij van een slecht geweten bevrijd zijn en ons lichaam met zuiver water is gewassen" (Hebreeën 10:19-22). Gelovigen hebben tot Gods aanwezigheid vanwege het bloed van Christus en omdat zij deel uitmaken van het lichaam van de Hogepriester (Efeziërs 5:30-32; Hebreeën 10:19-20).
De hogepriester moest elk jaar een nieuw offer brengen, omdat zij geen definitieve en daadwerkelijke verzoening konden bewerkstelligen. Het wijst daarmee vooruit naar het offer van Christus.Het offer van Jezus is een eenmalig offer die eeuwige verlossing tot stand heeft gebracht. Zijn bloed heeft volgens Paulus in Romeinen 3:25 blijvende kracht van reiniging. In 1 Johan­nes 1:7-9 staat dat het 'bloed van Jezus ons reinigt van alle zonden' en in 1 Johannes 2:1-2 wordt gezegd dat 'Jezus Christus, de rechtvaardige, een verzoening voor onze zonden' is.
De hogepriester stond in het OT voor het door mensenhanden gemaakte verzoendeksel: de troon van God. Jezus staat in het heiligdom niet voor de troon van God, maar heeft voorgoed zijn plaats aan Gods rechterhand ingenomen tot aan zijn wederkomst.
De tabernakel en het altaar moesten gereinigd worden met het bloed. Dus ook de hemelse dingen moesten gereinigd worden. Niet alleen mensen moeten vrij gemaakt worden van zonde, maar de gehele schepping is aangedaan en moet worden bevrijd: "Want de schepping is ten prooi aan zinloosheid, niet uit eigen wil, maar door hem die haar daaraan heeft onderworpen. Maar ze heeft hoop gekregen, 21 omdat ook de schepping zelf zal worden bevrijd uit de slavernij van de vergankelijkheid en zal delen in de vrijheid en luister die Gods kinderen geschonken wordt (Romeinen 8:20-21).

De Grote Verzoening
De centrale boodschap van Grote Verzoendag is: zoals de Hogepriester één keer per jaar verzoening deed voor het hele volk, zo heeft de Grote Hogepriester Jezus Christus verzoening gedaan voor de zonden van de hele wereld op Golgotha. In het heiligdom is objectief verzoening gedaan, maar het volk krijgt pas deel aan deze verzoening als de tweede bok naar Azazel is gestuurd. Op Golgotha is de grondslag voor het herstel van Israël gelegd, doch Israël krijgt als volk deel aan het verzoeningswerk bij Jezus' terugkomst en Hij op grond van zijn kruisdood de zonden van het volk voor eeuwig wegneemt. Op die 'Grote Verzoening' zal dit ten volle in vervulling gaan. Aan het eind van de zeventig jaarweken (Daniël 9:24), bij de wederkomst van Christus, zal Jom Kippoer ook geestelijke werkelijkheid worden voor Israël, zoals het nu al is voor diegenen die in de Messias geloven. Het zal voor het overblijfsel van Israël, de ware vromen onder de Joden (Jesaja 10: 20-22), een dag van schuldbelijdenis en verootmoediging zijn:

  • "Het huis van David en de inwoners van Jeruzalem echter zal ik vervullen met een geest van mededogen en inkeer. Ze zullen zich weer naar mij wenden, en over degene die ze hebben doorstoken, zullen ze weeklagen als bij de rouw om een enig kind; hun verdriet zal zo bitter zijn als het verdriet om een oudste zoon" (Zacharia 12:10).

Terug naar de wortels van ons geloof

Iedere volgeling van Jezus de Messias kan zowel in gemeente- als in gezinsverband, volgens de jaarlijkse cyclus, de bijbelse feesten - waaronder Jom Kippoer - vieren, waarbij de feesten geïnterpreteerd worden vanuit Jezus als het middelpunt van de vervulling. Het christendom moet terug naar de joodse wortels van het geloof en naar haar Hebreeuwse oorsprong.

Lees verder

© 2010 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
De kracht van vergeven in de psychologie en in de BijbelDe kracht van vergeven in de psychologie en in de BijbelWat is vergeven en moet je altijd kunnen vergeven? Kan er wel vergeven worden als er niet om vergeving gevraagd wordt? V…
De Zeven Zonden en de Zeven DeugdenDe Zeven Zonden en de Zeven DeugdenDe Zeven Zonden kent iedereen wel, de Zeven Deugden zijn minder bekend, maar niet minder belangrijk. De Zonden en Deugde…
Jezus Christus (christendom)Jezus Christus is binnen het christendom de enig geboren zoon van God en voor christenen de beloofde Messias, die door d…

Boek over religie en godsdienst in de wereld: Moojan MomenBoek over religie en godsdienst in de wereld: Moojan MomenOver de gehele wereld zijn er verschillende soorten godsdiensten. Dr. Moojan Momen heeft een overzichtelijk boek geschre…
Jodenster: identificatieJodenster: identificatieAl heel lang werd er onderscheid gemaakt tussen de verschillende geloven. Het jodendom is waarschijnlijk de eerste of de…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: istock.com/Antonio Gravante
  • Bijbel: De Nieuwe Bijbelvertaling [NBV]; Statenvertaling (Jongbloed-editie) [SV-J]; NBG-vertaling 1951 [NBG51].
  • Chuck en Karen Cohen: Wortels van ons geloof; Comité Gemeentehulp Israël, 2008.
  • Dr. Willem J. Ouweneel: Het zoenoffer van God - Ontwerp van een verzoeningsleer; Medema, Vaassen, 2009.
  • http://www.revivalgemeente.nl/yom%20kippoer.htm
  • Afbeelding bron 1: Maurycy Gottlieb, Wikimedia Commons (Publiek domein)
Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 28-05-2023
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Religie
Bronnen en referenties: 6
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Artikelen met het label 'Mijn kijk op…' bevatten naast objectieve informatie ook een persoonlijke mening en/of ervaring.