Emotioneel en grillig: als persoonlijkheidsstoornissen

Persoonlijkheidsstoornissen
Mensen met persoonlijkheidsstoornissen hebben diepgewortelde, vaak als afwijkend beschouwde patronen in denken en gedrag, ze zijn weinig flexibel en ze passen zich moeilijk aan waardoor ze problemen hebben met het functioneren in de samenleving.Plaatsing in het DSM: Sinds 1990 wordt er gebruik gemaakt van een classificatie systeem in de psychologie en psychiatrie: het Diagnostic and Statistic Manual of mental Disorders, kortweg het DSM. Binnen het DSM maakt men gebruik van zogenaamde assen. Persoonlijkheidsstoornissen vallen binnen het DSM IV onder de tweede as. (AS II). Binnen de assen worden de diverse onderwerpen ondergebracht in clusters.
In de huidige literatuur worden de persoonlijkheidsstoornissen (A II) onderverdeeld in drie clusters:
- excentriek of vreemd (cluster a),
- emotioneel en grillig (cluster b) en
- angstig of bevreesd (cluster c).
Dit artikel bespreekt de onderafdeling Emotioneel en Grillig binnen de Persoonlijkheidsstoornissen.
Emotioneel en grillig
De professionele classificatie van dit cluster b is:- theatraal
- narcistisch
- anti-sociaal
- borderline
De dramatische en emotionele persoonlijkheidsstoornissen van dit cluster als echte stoornis zijn vaak moeilijk te traceren.
Mensen met een stoornis uit deze cluster lijken vaak heel normaal functionerende mensen. Ze zijn in het begin van de ontmoeting in het algemeen charmant en schijnbaar belangstellend in 'de ander'. Pas na verstrijken van heel wat tijd kan men er achter komen dat iemand helemaal niet is zoals hij of zij voordoet te zijn. En dan is er door 'de ander' helaas al heel wat leed geleden.
De theatrale persoonlijkheidsstoornisTPS
Wordt gekenmerkt door:
- melo/dramamatisch
- over- emotioneel
- overdreven
- opvallend gedrag, vaker negatief dan positief
- heeft constant bevestiging nodig
- doet alles om in de belangstelling te staan en te blijven
- oppervlakkigheid in relaties
- gaat pruilen als hij/zij niet genoeg aandacht krijgt
- ziet elke relatie als intiem
- hecht grote waarde aan materiele zaken
De Narcistische persoonlijkheidsstoornis NPS
Wordt gekenmerkt door:
- arrogantie die hinderlijke vormen kan aannemen
- hooghartigheid
- egoïstisch/egocentrisch gedrag
- übermenschneigingen
- zichzelf superieur beschouwen
- neerkijken op anderen
- discriminatoir gedrag
- behoefte om sterker te worden van anderman's energie
- buitengewone jalouzie, materieel en immaterieel
- zal prestaties van anderen kleineren of wegwuiven
- schromelijke overdrijving van eigen prestaties
Anti-sociale stoornis
Wordt gekenmerkt door:
- egocentrisch
- impulsief
- agressief en (vaak) gewelddadig gedrag
- geen enkel (eigen) verantwoordelijkheidsgevoel
- geen gevoel van schuldbesef
- regelmatige en moedwillige overtreding van de wet
- totaal geen rekening houden met een ander
- niets ontziendheid
Borderline persoonlijkheidsstoornis
Wordt gekenmerkt door:
- grote impulsiviteit, grenzend aan totale onnadenkendheid
- zwart-wit denken en doen
- extreme heftige reacties op situaties
- instabiel zelfbeeld
- schier onoverkomelijke verlatingsangst
- instabiele relaties met eigen kinderen
- veelvuldige en instabiele relaties met een grote hoeveelheid partners
Net zoals de persoonlijkheidsstoornissen van cluster a die worden gekenmerkt door 'excentriek en vreemd' worden de stoornissen van cluster b: 'emotioneel en grillig' bepaald door de hoeveelheid van overlast die de omgeving van hen ondervindt. Dus niet het belangrijkste is: hoe erg is de persoonlijkheidsstoornis, maar hoeveel last heeft de omgeving ervan!
Degene die aan een persoonlijkheidsstoornis lijdt in deze cluster b is er niet makkelijk toe over te halen om zijn of haar stoornis te erkennen waardoor men in therapie kan gaan. Bij alle vier de classificaties zijn er belangrijke karakteristieken die kunnen vermijden dat er sowieso een genezingsproces op gang kan worden gebracht:
- De theatrale persoonlijkheidsgestoorde zal zelden de stoornis van zijn of haar gedrag kunnen inzien: hun gevoelens ten opzichte van zichzelf en anderen zijn bijzonder oppervlakkig en totaal egocentrisch.
- De Narcist zal met zijn of haar egocentrisch gedrag nooit kunnen komen tot het inzicht dat het gedrag apert fout is of gestoord. Voor de Narcist is eerder de hele wereld in gebreke dan hij/zijzelf.
- De anti-sociale persoonlijkheidsgestoorde herbergt de afwezigheid van schuld-besef en verantwoordelijkheidsgevoel. Dat sluit erkenning van de eigen stoornis vrij gauw uit.
Alleen de borderline persoonlijkheidsgestoorde zou misschien tot inzicht kunnen komen over de eigen stoornis. De impulsiviteit en onnadenkendheid en extreme reactiviteit kunnen in wat 'rustiger' momenten misschien tot inzicht van hun deviantie (afwijking) leiden. Maar dan kan er wel al heel veel emotionele, fysieke en materiele schade zijn aangericht.
De opvallende overeenkomst tussen cluster a en cluster b van deze persoonlijkheidsstoornissen is dat de ernst van de stoornis bepaald wordt door de omgeving en waarschijnlijk in grote mate door de subjectieve normen van het milieu. Derhalve ligt uiteindelijk de verantwoordelijkheid voor het opmerken van de persoonlijkheidsstoornissen in deze cluster b bij de omgeving, die in het algemeen niet professioneel geschoold is en alleen maar kan uitgaan van de heersende normen ten aanzien van het menselijk gedrag. Zoiets geeft wel te denken!