Passie voor leedvermaak

Passie voor leedvermaak Passie is een veelgebruikt begrip dat in het algemeen een positieve klank heeft. Passie voor iets of iemand maakt het leven zinvol. Passie kan echter ook een negatieve kant hebben, bijvoorbeeld als passie dwangmatig wordt. Of als passie leidt tot het beschadigen van anderen zoals seksuele uitspattingen of zelfs (lust)moorden. Ook een negatieve kant is passie voor leedvermaak. Jaloezie en/of afgunst kunnen hiervan de oorzaak zijn.

Passie

Passie voor iets of iemand hebben wordt over het algemeen opgevat als een positief begrip. Het houdt in een dat men een sterke voldoening ervaart als men zich ergens op richt en dit vol overtuiging doet. Om een voorgenomen doel te bereiken worden tegenslagen niet uit de weg gegaan.1

De negatieve kant van passie

Passie kan ook een negatieve kant hebben. Dat kan voorkomen als passie obsessief (dwangmatig) wordt, zoals sporters die iedere dag moeten en zullen sporten (sportverdwazing). Ook personen die anderen, al dan niet door een psychische stoornis, ernstig beschadigen kunnen hier in sterke mate voldoening uithalen. Hierbij kan gedacht worden aan mishandelen, verkrachten en (lust)moorden. Er zijn ook mensen die er plezier in hebben als ze een ander leed zien ervaren zonder hier zelf direct actief in te zijn.

Leedvermaak

Leed komt van lijden. Lijden betekent: het ondergaan van verdriet, ellende, zich ongelukkig voelen. Als iemand leed heeft wil dat zeggen dat hij of zij verdriet, ellende ondergaat en zich ongelukkig voelt. Vermaak betekent plezier hebben. Leedvermaak is dan het plezier hebben om de ellende van de ander.2

Bij leedvermaak beleven we plezier om het feit dat het slecht gaat met iemand anders.

Passie voor leedvermaak

Bij passie ervaart men een sterke voldoening. Deze voldoening zet een hersenstofje in werking die een belonend, prettig gevoel geeft. Dit hersenstofje is dopamine. Bij veel mensen wordt dopamine aangemaakt als ze anderen een plezier doen. Ouders ervaren bijvoorbeeld de werking van dit stofje sterk als ze hun kinderen een plezier kunnen doen. Maar er zijn ook mensen die juist dopamine aanmaken als ze een ander zien lijden.3 Dat komt vooral voor bij mensen die op een of andere wijze een ander niet mogen, omdat deze hen bijvoorbeeld op een of andere wijze irriteert. Jaloezie en afgunst zijn belangrijke oorzaken. Sommige mensen zijn sterk gericht op de ellende van de ander en kunnen deze door bijvoorbeeld roddel of pesten nog vergroten.

Jaloezie en afgunst, oorzaken van leedvermaak

Belangrijke oorzaken van leedvermaak zijn:
  • jaloezie
  • afgunst

Jaloezie wordt opgewekt als een relatie op het spel staat. Dat kan zijn dat je partner naar een ander neigt, je vriend meer aandacht heeft voor een andere vriend, een familielid geen contact meer zoekt enz. Bij jaloezie wordt pijn ervaren. Het wordt sociale pijn genoemd dat overeenkomsten heeft met lichamelijke pijn. Bij beide vormen van pijn zijn dezelfde hersengebieden actief.4 Pijn willen we niet. We proberen de pijn om te zetten in plezierige gevoelens. Dat kan als we de ander, waarop we jaloers zijn, leed zien ervaren. Hoe meer leed bij de ander hoe minder sociale pijn bij onszelf. Onze gevoelens kunnen dan zelfs worden omgezet in plezierige gevoelens. Indien we deze plezierige gevoelens nog kunnen vergroten dan zullen we niet aarzelen om het leed van de ander te vergroten. Dat kan op verschillende manieren: roddel, contact verbreken, niet gevraagde adviezen geven waar de persoon toch niets mee kan (“als ik jou was dan zou ik…”.).

Afgunst is iets (auto, huis, speelgoed) wat een ander heeft maar wat je de ander eigenlijk niet gunt. Krijgt de ander een aanrijding, of er gaat iets kapot dan ervaren we een plezierig gevoel. Ook al spelen we dat we het heel erg vinden. Hoe arroganter iemand is of hoe meer bezit deze heeft, hoe groter het leedvermaak.

Is passie voor leedvermaak aangeboren?

Passie op zich is niet aangeboren. Het kan gebaseerd zijn op aangeboren talent. Als je talent voor iets hebt en het kan toepassen dan kan het tot passie leiden. Bijvoorbeeld iemand met voetbaltalent wordt door de omgeving aangemoedigd. Dit stimuleert en kan leiden tot passie voor voetbal. Leedvermaak is gebaseerd op o.a. jaloezie. Volgens psychologe Pieternel Dijkstra is jaloezie deels genetisch bepaald te zijn. Hierbij verwijst ze onderzoek van de Amerikaanse persoonlijkheidspsychologen die vonden dat van de meeste persoonlijke eigenschappen 30 tot 50 procent aangeboren is. Jaloezie als oorzaak van passie voor leedvermaak zou dan aangeboren kunnen zijn.5

Uit Israëlisch onderzoek bleek dat kinderen op peuterleeftijd wel al leedvermaak ervaren. Het onderzoek werd gedaan met moeders, hun eigen kind en een ander kind. De moeder las een boek voor waarbij een kind dat niet haar eigen kind was op haar schoot zat. Haar eigen kind keek ernaar. Het werd jaloers en wilde ook op schoot zitten. Dat mocht niet. Toen liet de moeder ‘per ongeluk’ een glas water over het boek vallen. Toen verdween een groot deel van de jaloezie en sloeg die om in leedvermaak. Kinderen klapten in hun handen, rolden over de grond van het lachen en riepen dingen als: ‘Ja! Het water ging over het boek!’ en ‘fijn!’ De conclusie is dat er al op jonge leeftijd al onrechtvaardigheid en leedvermaak wordt ervaren. Of het is aangeboren kan met dit onderzoek echter niet worden aangetoond.6

Verschil in leedvermaak tussen vrouwen en mannen

Vrouwen kennen een ander soort leedvermaak. Zij ervaren een prettig gevoel als andere vrouwen dik, lelijk of slecht gekleed zijn. Mannen blijken meer prestatiegericht leedvermaak te ervaren. In de westerse cultuur worden vrouwen vaak afgerekend op hun uiterlijk, terwijl mannen meer beoordeeld worden op hun status.7

Grenzen van passie voor leedvermaak

Passie voor leedvermaak kent grenzen. Als het leed van de ander zodanig is dat er sprake is van bijvoorbeeld ernstige ziekte, een ongeluk of overlijden dan verdwijnt bij de meesten het gevoel van leedvermaak. Leedvermaak heeft dan ook het meest te maken met meer alledaagse dingen zoals schoolcijfers, schade aan materiële dingen, boetes, kleine lichamelijke kwalen etc.8

Vraag

Sommige mensen blijken een negatieve passie te hebben voor het leed van een ander. Hoever die passie gaat zal van persoon tot persoon verschillen. Belangrijke oorzaken als jaloezie en afgunst blijken al vroeg aanwezig te zijn. Jaloezie, volgens sommige onderzoekers, zelfs al in aanleg. De vraag rijst of deze negatieve passie geheel of gedeeltelijk kan worden omgezet in een positieve passie.
© 2017 - 2024 J-dewilde, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Jaloezie in een relatieJaloezie in een relatieJaloezie is een normale menselijke emotie. Maar we hebben altijd geleerd dat jaloezie vooral een negatieve emotie is. De…
Het mooiste vermaak is leedvermaakHet mooiste vermaak is leedvermaakIn Nederland rust er nog steeds een taboe op leedvermaak. Eigenlijk mag je niet lachen om de ellende van een ander en to…
Afgunst, een sterke negatieve emotieAfgunst, een sterke negatieve emotieInvidia, de Latijnse benaming voor nijd, jaloezie en afgunst. Afgunst is een sterke negatieve emotie, waarbij je een and…
Roddelen: hoe het werkt in de hersenenRoddelen: hoe het werkt in de hersenenRoddelen, waarbij mensen worden beschadigd, is iets waar iedereen zich weleens schuldig aan maakt. Angst, agressie en hi…

Narcistische mishandeling en hersenschadeNarcistische mishandeling en hersenschadeNarcistische mishandeling is heftig en heeft vaak verstrekkende gevolgen voor de slachtoffers. De effecten van narcistis…
Beslissen met de dobbelsteen, beslist de moeite waardBeslissen met de dobbelsteen, beslist de moeite waardIn 1971 publiceerde de Amerikaanse schrijver George Cockcroft zijn boek "The Diceman" over een psychotherapeut, Luke Rhi…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Gellinger, Pixabay
  • 1 Vallerand, R.J., Salvy, SJ., Mageau, G.A., Elliot, A.J., Denis, P.L., Grouzet, F.M.E., & Blanchard, C. (2007). On the Role of Passion in Performance. Journal of Personality 75 (3):505-533. Aangehaald in: Wilde de, J. Passie, wat is het, hoe ontstaat het, hoe werkt het, Infonu
  • 2. van Dale woordenboek
  • 3 Takahashi, H.; Kato, M.; Matsuura, M.; Mobbs, D.; Suhara, T.; Okubo, Y. (2009-02-13). "When Your Gain Is My Pain and Your Pain Is My Gain: Neural Correlates of Envy and Schadenfreude". Science. 323 (5916): 937–9.
  • 4 Eisenberger,N., Lieberman.,M. (2003) Does Rejection Hurt? An fMRI Study of Social Exclusion, Science, 10 okt.
  • 5. Dijkstra, P. (2003) Jaloezie: beter omgaan met jaloerse gevoelens. Uitgeverij: Het Spectrum. Zie ook artikel NRC 2009: Het beste middel tegen jaloezie: eigenwaarde - NRC, https://www.nrc.nl/.../het-beste-middel-tegen-jaloezie-eigenwaarde-
  • 6. Shamay-Tsoory SG, Ahronberg-Kirschenbaum D, Bauminger-Zviely N (2014) There Is No Joy like Malicious Joy: Schadenfreude in Young Children. PLoS ONE9(7): e100233. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0100233
  • 7 Dijk van, W., Ouwerkerk, J.W., (2014) Schadenfreude: Understanding Pleasure at the Misfortune of Others Cambridge University Press
  • 8. zie 7
J-dewilde (79 artikelen)
Laatste update: 17-11-2017
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Psychologie
Bronnen en referenties: 9
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.