De invloed van Friedrich Fröbel

Friedrich Wilhelm August Fröbel (Thüringen, 1782-1852) was een Duitse opvoedkundige. Hij wordt gezien als een van de grootste pedagogen van de 19e eeuw en is de oprichter van de oudst bekende kleuterschool. De methoden van Fröbel zijn mede dankzij zowel bekende als onbekende mensen de wereld over gegaan. Tegenwoordig werken we nog veel met de invloeden van Fröbel in de pedagogiek, ook al zijn deze wel minder zichtbaar.

Friedrich Fröbel

Friedrich Fröbel is de oprichter van de oudst bekende kleuterschool die in 1837 in Bad Blankenburg ontstond. Het was een soort instituut voor kinderen jonger dan zes jaar, die werden bezig gehouden met zelfbedachte werkjes. In 1840 kreeg de kleuterschool de naam: Kindergarten (kindertuin), opdat kinderen maar mochten groeien als kool. Al snel volgden ook scholen in Bad Liebenstein en Dresden. Je ziet tegenwoordig nog veel kindertuinen in Duitsland en Engelstalige landen.

Friedrich Fröbel is vooral bekend geworden door het woord: Freubelen (fröbelen), wat tevens in het woordenboek staat omschreven als:"Vrijblijvend knutselen" of "Maken op een niet vakkundige manier."

Zijn theorieën

Friedrich Fröbel had zich gespecialiseerd in de ontwikkeling van peuters en kleuters. Juist de eerste zeven levensjaren zijn volgens hem van groot belang. Hij geloofde in goddelijke eenheid in de natuur. Hij pleitte voor vrij spel en het belang van apart lesmateriaal. Je spreekt niet van leermiddelen maar van spelgaven.
Om de ontwikkeling te stimuleren lag de nadruk vooral op:

• Eigen activiteiten van kinderen.
• Een plezierige leeromgeving.
• Lichamelijke beweging.
• Hoe meer het kind speelt en doet, hoe meer het kind ontdekt.

Spelen en ontdekken

Fröbel zijn ideeën over de ontwikkeling van kleuters door middel van kosmische symbolen zijn van grote betekenis geweest voor de ontwikkeling van ´s werelds eerste educatieve speelgoed. Hij maakte gebruik van driedimensionale figuren, zoals de bol of de kubus, wat volgens hem de ontwikkeling zou stimuleren. Dit resulteerde later in de eerste blokkendozen. Ook was bijvoorbeeld papier vouwen een goede methode om kleuters kennis te laten maken met abstracte structuren. Ook heeft hij de zandbak geïntroduceerd om met het element aarde te kunnen spelen.

In het onderwijs

Friedrich Fröbel zijn theorieën zijn vooral veel in het onderwijs te vinden. Voor de 2e wereldoorlog gebruikten veel scholen deze onderwijsmethode, zogenoemde fröbelscholen. Steeds meer fröbelscholen duiden zich aan met de algemenere term kleuterschool.

Elise van Calcar (1822-1904) zorgde ervoor dat Nederland in aanraking kwam met de ideeën van Friedrich Fröbel. Er kwamen steeds meer fröbelscholen in Nederland. Ook op de bewaarscholen werd het Fröbel materiaal geïntroduceerd. Er kwam steeds meer ruimte voor jonge kinderen om spelend te leren, alleen gebeurde dit wel alleen op particuliere scholen. Pas in 1948 kwamen de kleuterscholen onder controle van de onderwijsinspectie. Zij inspecteerden de hygiëne, kwaliteit van het onderwijs en de lesmaterialen van de kleuterschool. In 1956 kwam er de wet op het kleuteronderwijs, waarbij de overheid verantwoordelijk werd voor de financiering. In 1958 werd de kleuterschool onderdeel van de basisschool. De nog jongere kinderen kunnen tegenwoordig terecht bij peuterspeelzalen, voorscholen en kinderopvang.

Het Froebelcollege in Londen werd in 1892 opgericht en is tegenwoordig een didactisch onderzoekscentrum met lerarenopleidingen. Onderwijs moet dynamisch, leuk en creatief zijn, waarbij alle aspecten van de persoonlijkheid en ontwikkeling samen komen.

Pedagogiek

Friedrich Fröbel heeft ook veel betekend voor de hedendaagse pedagogiek. Pedagogen in Duitsland kunnen zich opleiden tot Fröbelpädagoge. Tijdens deze cursus komen verschillende workshop en seminars aan bod. Een pedagoog moet volgens Friedrich Fröbel de kinderen in hun ontwikkeling ondersteunen en volgen.

Lees verder

• Pedagogiek van Reggio Emilia
• De Gordon-methode