Psychologische test kinderen: aandacht en concentratie

Aandacht- en concentratieproblemen behoren tot de meest genoemde problemen op school bij kinderen. Er zijn diverse psychologische testen voor kinderen welke de diverse vormen van aandacht en concetratie testen, zoals de bourdon-vos test, de TEA-Ch en de D2 test. Deze testen geven inzicht in eventuele aandachtsproblemen en kunnen tot nader onderzoek naar bijvoorbeeld ADHD leiden.

Aandacht en concentratie

Aandacht en concentratie vormen de basis van vele cognitieve en neuropsychologische functies. Om optimaal van de leeromgeving te kunnen profiteren moet er niet alleen een voldoende en interessant aanbod van stimuli zijn, het kind moet er ook aandacht op richten. Er wordt geschat dat momenteel 15% van de bevolking klinisch significante problemen met de aandacht en concentratie heeft. Aandachtsproblemen vormen een veelgehoorde klacht van ouders en leerkrachten binnen het onderwijs. Aandacht- en concentratieproblemen zijn het meest beschreven onder de noemer ADHD (attention deficit hyperactivity disorder) hoewel dergelijke problemen zich bij tal van stoornissen voor kunnen doen.

Automatische versus gecontroleerde aandacht

Er wordt dikwijls een onderscheid gemaakt tussen automatische en gecontroleerde aandacht.

Met automatische aandacht wordt die vorm van aandacht bedoeld waarbij een men niet of nauwelijks gebruik maakt van mentale bronnen en die zonder bewuste beslissing snel plaatsvinden. De stroop task meet de invloed van automatische aandacht.

Gecontroleerde aandacht wijst naar die vorm van aandacht waarbij men een bewuste keuze maakt en waarbij men gebruik maakt van beschikbare mentale bronnen. Je richt je aandacht als het ware bewust of expres op een bepaalde stimuli zodat deze je volle aandacht krijgt. Je concentreert je als het ware op de taak.

Selectieve versus gedeelde aandacht versus volgehouden aandacht

Er kan ook een onderscheid gemaakt worden tussen selectieve en gedeelde/verdeelde aandacht en volgehouden aandacht. Bij selectieve aandacht richt je je aandacht volledig op een bepaalde stimulus, waardoor het bewustzijn van de aanwezigheid van andere stimuli in de omgeving wegvalt. Je bent bijvoorbeeld zo druk aan het lezen in een boek dat je de deurbel niet hoort. Gedeelde aandacht beschrijft hoe men de aandacht op meerdere stimuli tegelijk kan richten. De kwaliteit van de aandacht is hierdoor vaak wel iets lager. Tot slot bestaat er volgehouden aandacht. Deze vorm van aandacht ontstaat wanneer men zich gedurende langere tijd op een bepaalde stimulus richt.

Invloeden op aandacht

De omgeving heeft vaak een invloed op aandacht. Aandacht kan hierdoor verbeterd of juist verslechterd worden. Er zijn verschillende invloeden van de omgeving op aandacht:

• Rustpauzes: door het inlassen van regelmatige pauzes geef je je hersenen de tijd even tot rust te komen waardoor je vervolgens weer aan de slag kan
• Opvallende stimuli: de waarschuwende teksten op medicijndoosjes hebben vaak een opvallende kleur
• Motivatie: wanneer we gemotiveerd zijn ons te concentreren is de kwaliteit van de aandacht veel hoger

Psychologische testen voor kinderen: aandacht en concentratie

Wanneer er door de leerkracht of docent aangekaart wordt dat hun kind problemen op school heeft wat betreft de aandacht schieten er vaak de volgende gedachten door het hoofd van de ouders:

• "Heeft mijn kind ADHD?"
• "Waardoor worden de aandachtsproblemen van mijn kind veroorzaakt?"
• "Hoe kan ik de aandachtsproblemen van mijn kind verhelpen?"

Diverse testen kunnen een zeker antwoord geven op de eerste twee vragen. Hoe de ouders het best met de aandachts- en concentratieproblemen van het kind om kunnen gaan is sterk afhankelijk van de oorzaak van de aandachtsproblemen.

Bourdon-Vos test

De Bourdon-Vos test is geschikt om de aandacht en concentratie te meten bij kinderen en jongeren in de leeftijd van 6 tot 17 jaar. De test bestaat uit een vel papier met 33 regels met elk 24 stippelfiguren. Het is de bedoeling dat het kind zo snel mogelijk en ononderbroken bepaalde figuren doorstreept. Hierbij wordt zowel de nauwkeurigheid als de snelheid gemeten. De Bourdon Vos test meet echter enkel de selectieve aandacht.

TEA-Ch

TEA-Ch is de afkorting van Test of Everyday Attention for Children en is met name geschikt voor de leerling- en onderwijsbegeleiding. TEA-Ch is geschikt voor kinderen van 6 tot 16 jaar en meet drie verschillende vormen van aandacht: de selectieve aandacht, de volgehouden aandacht en de aandachtscontrole. De TEA-Ch bestaat uit negen subtesten en duurt ongeveer een uur.

D2-test

De D2 test is een test waarbij het kind bepaalde stimuli uit een reeks afleidende stimuli moet halen. De D2 test bestaat uit een vel papier waarbij het kind de letter D met twee stippen (welke zich boven of onder de letter kunnen bevinden) moet aankruisen. De afleidende stimuli bestaan onder andere uit D's met maar een stip, D's met twee stippen en P's met twee stippen. Per regel met stimuli krijgt het kind een bepaalde tijd om de taak uit te voeren. Wanneer de regel niet af is wordt er naar de volgende regel gegaan. Op deze manier kan men zowel de selectieve als de volgehouden aandacht meten.

Lees verder

• Psychologisch onderzoek kinderen: gedragsstoornnissen
• Psychologische test kinderen: taal
• Psychologische test kinderen: executief functioneren