Groepsdruk en de invloed van de groep op tieners

Mensen gedragen zich vaak anders in een groep dan wanneer ze alleen zijn. In groepen versterken de leden onderling elkaars gedrag. Vooral negatief gedrag wordt in een groep helaas vaak aangewakkerd. Samen durven mensen meer en gaan ze makkelijker over hun persoonlijke grenzen heen. Vooral tieners zijn hier gevoelig voor. Zij doen mee met de groep omdat ze niet de aandacht op zichzelf willen vestigen.

Groepsgedrag

• Tieners in een groep passen zich aan elkaar aan. Ze doen wat de rest ook doet. Vaak dragen ze zelfs soortgelijke kleding.
• In een groep is sprake van sociale facilitatie, dat wil zeggen dat het samen zijn acties bevorderd. Mensen eten meer als ze samen zijn, ze stimuleren elkaar bij het sporten en ze kopen ook meer in een groep dan wanneer ze alleen zijn.
• Onbewust gaan mensen in een groep ook de concurrentie met elkaar aan. Als jij iets kan, kan ik het ook en als jij iets durft, durf ik nog veel meer. Vooral voor jongeren geldt dit.
• Sfeer in de groep is ook bepalend voor het groepsgedrag. Is de sfeer vriendelijk en ontspannen of gespannen en vijandig? Leer je kind om dit verschil te zien.
• Is er sprake van onderlinge afhankelijkheid? Zijn er machtsverhoudingen is de groep of is iedereen gelijkwaardig? Ook dit is van belang voor de sociale cohesie en het gedrag in de groep.

Wat biedt een groep?

Eenmaal in een groep is het moeilijk die groep te verlaten omdat deze groep de leden ook wat biedt, zoals:

• Identiteit. Je hoort ergens bij, iedereen kent jou als lid van die groep.
• Zekerheid. Niet alleen andere mensen kennen jou als lid van een groep, jijzelf weet ook dat je er niet alleen voor staat. Je hebt altijd wel iemand in de groep met dezelfde interesses en zodoende iemand om samen dingen mee te ondernemen.
• Vriendschap, loyaliteit en hulp. Als er iets is, heb je de groep om op terug te vallen. Dit is vooral voor een tiener ontzettend waardevol.
• Persoonlijkheidsvorming. Hoe jonger je bent, hoe meer invloed de groep zal hebben op je gedrag en op je denken. De groep beïnvloedt je persoonlijkheid.
• In elke groep is een vorm van sociale controle, de leden houden elkaar een beetje in de gaten. Dit geeft ook een samenhorigheidsgevoel en emotionele steun. Je hebt het gevoel dat er een beetje voor je wordt gezorgd en je er niet alleen voor staat.

Dit hele proces kan maken dat vooral tieners onder groepsdruk dingen doen die niet bij hun persoonlijkheid horen. Je bent immers solidair met de groep en kattenkwaad uithalen kan in het begin ook best spannend zijn. Vaak ga je dan mee in de flow van de groep, al zal het zeker gebeuren dat je dan achteraf vindt dat je verkeerde keuzes hebt gemaakt.

Tieners

In de puberteit maak je je los van je ouders en dan vormt de vriendengroep vaak de primaire groep. Tieners trekken zich steeds meer terug op hun kamer om te kunnen ontsnappen aan de rest van de familie. Hierdoor wordt de vriendengroep (het contact met leeftijdsgenoten) steeds belangrijker. Er bestaat een intensief contact tussen de leden en vaak ziet of spreekt men elkaar dagelijks. Ze ontwikkelen in die groep hun gevoel voor humor en ironie. Ze plagen en flirten onderling en geven elkaar feedback over wat wel en wat niet gewaardeerd wordt. Dit heeft grote invloed op normen ten aanzien van wat wel en niet is toegestaan of wat wel of niet mooi is. Normen worden in grote mate door de groep bepaald en dit maakt dat het gedrag van een puber in een groep kan doorslaan.

Hoe voorkom je dat?

De enige manier om te voorkomen dat het gedrag van je kind escaleert onder groepsdruk is om hem weerbaar te maken. Zorg dat hij kan argumenteren en voor zichzelf op kan komen. Een assertief kind is beter in staat om de groepsdruk te weerstaan. Het is goed als je kind kritisch durft te zijn.

Niet verbieden

Wanneer het kwaad al geschied is, helpt het niet om de vrienden van je kind te bekritiseren. Ook de vriendschap verbieden is geen goed idee en kan zelfs averechts werken. Dan gaat het kind stiekem ongewenste contacten onderhouden. Probeer met je kind in gesprek te blijven en hem zelf zijn conclusies te laten trekken. Vertel hem dat het niet erg is om een andere mening te hebben of een verzoek te weigeren, dat echte vrienden dit accepteren. Zorg vooral dat zijn vrienden gewoon over de vloer blijven komen, dus geef niet op ze af. Nu maar hopen dat hij zelf ontdekt wie wel en wie niet deugt.