Vormen van groepsdruk

Vormen van groepsdruk Wie herkent het niet: een zeurende moeder over die ene 'leuke' blauw-witte trui die je nooit meer aan hebt. Hij was duur, hij staat je zo leuk, hij is zo hip en het is een prachtige stof! Volgens je moeder dan... Maar jij trekt dat gekke ding echt niet meer aan, je ziet jezelf er al mee lopen, echt niet! Totdat je op een morgen toch met die blauw-witte trui naar beneden komt. Je moeder is in een ogenblik helemaal opgevrolijkt en jij doet alsof je de trui dan toch maar voor haar hebt aangetrokken. Ondertussen denk je aan al die populaire gasten op school die sinds kort ook zo'n trui hebben...

Wat is groepsdruk?

Mensen leven in groepen, al zolang als dat we het ons kunnen indenken. Of je bij een bepaalde groep gaat horen, kun je grotendeels zelf bepalen. Toch zijn er ook wel groepen waar je bij je geboorte automatisch lid van wordt (denk aan je gezin, familie en de buurt waarin je woont). In die groepen gaan mensen op een bepaalde manier met elkaar om en vaak is het gedrag van de groepsleden op elkaar afgestemd. Dit is het gevolg van groepsdruk. Groepsdruk is de druk die groepsleden ondervinden zodat hun gedrag afgestemd wordt op het gedrag van de groep. Het is goed mogelijk dat dit gedrag niet in overeenstemming is met de persoonlijke beschouwingen van een bepaalde persoon. Als een bepaalde persoon zich bereid voelt om zich aan te passen aan de regels van de groep, spreken we van conformeren. In principe ontkomt niemand aan groepsdruk en conformatie, zelfs de meest individualistische persoon niet. Het verschil ligt hem echter in de manier waarop de ervaring van groepsdruk tot uiting komt.

Soorten groepsdruk

Binnen het fenomeen groepsdruk is het mogelijk onderscheid aan te brengen. Je kunt je voorstellen dat er een verschil is tussen de druk die jongeren ongewild aanzet tot het opsteken van een sigaret en de druk van je klasgenoten of collega's die jij iedere dag (hetzij onbewust) ervaart bij het kiezen van je kleding. Groepsdruk kunnen we kortweg indelen in drie soorten: onbewuste aanpassing, impliciete groepsdruk en expliciete groepsdruk.

Onbewuste aanpassing

De 'mildste' vorm van groepsdruk noemen we de onbewuste aanpassing. Als er sprake is van onbewuste aanpassing, dan oefent de groep geen druk op een groepslid uit in de vorm van woorden of dreigingen. De persoon past zich als het ware uit vrije wil aan omdat hij graag bij de groep wil horen en alleen positieve reacties uit de groep wil krijgen. De persoon ervaart deze vorm van groepsdruk eigenlijk niet bewust als druk, maar hij denkt dat zijn aanpassing geheel voortkomt uit zijn eigen wil.

Impliciete groepsdruk

Een tweede vorm van groepsdruk noemen de de impliciete groepsdruk. Ook bij deze vorm van groepsdruk spreekt de groep niet precies uit wat er van een bepaalde persoon wordt veracht. Toch heeft de persoon het idee dat de groep iets van hem verwacht en omdat hij vaak bang is voor negatieve reactie, probeert hij zich zo goed mogelijk aan te passen en hij probeert te voldoen aan de groepsverwachtingen. Je zou zeggen dat dat erg moeilijk is aangezien de groep zijn verwachtingen niet expliciet uitspreekt, maar de persoon leidt de groepsverwachtingen af uit hoe de andere groepsleden zich gedragen. Ondanks dat de groep zijn verwachtingen niet uitspreekt, ervaart een persoon deze druk al wel als groepsdruk. Impliciete groepsdruk kan worden beleefd in de vorm van angst.

Expliciete groepsdruk

Een derde, en wel meest duidelijke, vorm van groepsdruk noemen we de expliciete groepsdruk. Bij deze vorm van groepsdruk wordt een bepaalde groepslid als het ware gedwongen zich aan te passen aan de eisen van de groep. De groep maakt precies duidelijk wat er van het groepslid wordt verwacht en er wordt daarbij vaak gedreigd met bepaalde sancties wanneer het groepslid hier niet aan zou voldoen. Deze sancties kunnen van lichamelijk, psychische of materiële aard zijn. Expliciete groepsdruk wordt door de meeste mensen ervaren als een vorm van bedreiging.

De sancties die worden verbonden al het zich al of niet aanpassen aan de regels van de groep, zijn in veel gevallen negatief, maar dit is geen vaste regel. Het is goed mogelijk dat het individu zelf ook baat heeft bij een bepaalde sanctie. Het grootste gedeelte van de sancties berust op het overbekende leersysteem van straf en beloning. Hoe beter een individu zich aanpast aan de groep en zijn regels, hoe meer hij gewaardeerd zal worden en hoe beter zijn positie in de groep wordt. In principe is het promotiesysteem in bedrijven een systeem van zodanige aard.
© 2013 - 2024 Trude, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Omgaan met groepsdrukOmgaan met groepsdrukVan kinds af aan willen mensen bij een groep horen. Bijna overal is sprake van groepsdruk en proberen mensen bij een gez…
De mogelijke gevolgen van een autoritaire persoonlijkheidDe mogelijke gevolgen van een autoritaire persoonlijkheidOnder de autoritaire persoonlijkheid wordt een geheel van persoonlijkheidskenmerken verstaan die leiden tot conformisme…
Pubers en vriendenVrienden zijn het belangrijkste bezit voor pubers. Waarom zijn vrienden dan zo belangrijk in de puberteit? Pubers zijn a…
Conformeren en overtuigenConformeren en overtuigenWe conformeren ons dagelijks aan andere mensen en situaties, soms zelfs zonder dat wij dit ons bewust zijn. Wat is confo…

Invloed van de media op de jeugdInvloed van de media op de jeugdMedia nemen een steeds grotere rol in, in de levens van kinderen en jongeren. Ze raken steeds meer en eerder onder de in…
Geschiedenis gehandicaptenzorg en activiteitenbegeleidingGeschiedenis gehandicaptenzorg en activiteitenbegeleidingDe huidige gehandicaptenzorg en de activiteitenbegeleiding hebben in de loop van de geschiedenis een hele ontwikkeling d…
Trude (38 artikelen)
Laatste update: 23-08-2014
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Sociaal
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.