Moet pesten strafbaar worden?

In onze samenleving hebben heel erg veel kinderen wel eens te maken met pesten. Tegenwoordig worden door scholen en ouders al verschillende acties ondernomen om het pesten te minderen, echter wordt er nog steeds veel gepest. De enige partij die nog geen belangrijke rol speelt in het tegengaan van pesten is de overheid. Wat kunnen zij in dit probleem voor rol spelen? Zou het een mogelijkheid en een oplossing zijn om pesten officieel strafbaar te stellen?

Drie voorbeelden

• Op 13 maart 2014 sprong Simone Brekelmans, een 12 jarig meisje uit Maarheeze voor de trein. Zij zat in de eerste klas van de middelbare school en pleegde zelfmoord omdat ze op de basisschool jarenlang gepest was.
• Op 11 december 2012 maakte de 15-jarige Fleur Bloemen een eind aan haar leven omdat zij haar hele leven gepest is door klasgenootjes. Dit gaf zij aan in een afscheidsbrief die ze schreef naar haar ouders. Zij sprong in het zicht van haar klasgenootjes voor de trein, deze zagen het dus gebeuren.
• Op 1 november 2012 pleegde Tim Ribberink (20 jaar) zelfmoord. Hij schreef ook een afscheidsbrief naar zijn ouders waar in stond: ‘lieve pap en mam, ik ben mijn hele leven bespot, getreiterd, gepest en buitengesloten. Jullie zijn fantastisch, ik hoop dat jullie niet boos zijn. Tot wederziens, Tim'. Tim werd ook gepest via internet (cyberpesten). Er werden onder zijn naam berichten op de site van de ijssalon waar hij werkte geplaatst. Het bericht: ‘Ik werk hier en ik ben een loser en een homo’ werd door een pester onder zijn naam geplaatst.

Dillema's

In deze drie gevallen is de oorzaak van de zelfmoord telkens pestgedrag. Het probleem is dat pesten niet goed wordt aangepakt en daardoor pesters vrij hun gang kunnen gaan. Maar het is heel moeilijk om te bepalen wie moet zorgen dat dit pesten wordt aangepakt. De schoolleiding zou bijvoorbeeld kinderen kunnen helpen, maar vaak wordt het kind alleen maar erger gepest als hij of zij hulp krijgt. Ouders zouden met ouders van pesters kunnen praten, maar het zijn niet de ouders die het probleem vormen, maar juist de kinderen. De overheid zou wetten en regels kunnen opstellen, maar het is heel lastig om goed te bepalen wanneer iemand bijvoorbeeld echt pest of meer plaagt. Het kiezen van degene die het pesten aanpakt vormt dus een dilemma.

Als iemand zelfmoord pleegt na aanleiding van pesten, is het dan de pester die gestraft moet worden door het recht of is het de psychische instabiliteit van het slachtoffer die de zelfmoord deels veroorzaakt? En als het inderdaad de instabiliteit van het slachtoffer is, is het dan ethisch verantwoord om een kind zomaar een ander kind te laten kwetsen, buitensluiten, bespotten en treiteren zonder het kind te straffen voor zijn wandaden?

Ethisch probleem

Het ethische probleem met het strafbaar stellen van pesten is dat het heel moeilijk is om aan te geven of het echt om pesten gaat of meer om plagen. Als het dus meer gaat om plagen is het misschien niet terecht om een dader te straffen. Maar als pesten niet strafbaar wordt gesteld, en ouders en schoolmedewerkers een passieve houding blijven aannemen wordt er niks effectiefs tegen het pesten gedaan. Terwijl pesten niet mag, niet moet en niet behoort. Dan zou er geen vergelding zijn voor de wandaden van pesters, terwijl men over het algemeen ethisch correct vindt dat mensen gestraft horen te worden als ze iets doen wat niet mag.

Wie zijn de betrokkenen?

De betrokkenen bij pesten zijn in eerste instantie natuurlijk degene die pest en degene die gepest wordt. Maar daarnaast zijn ook andere groepen betrokken bij het thema pesten. De ouders van degene die pest zijn medeverantwoordelijk voor hun kind (zolang deze jonger dan 18 jaar is). Omdat zij hun kind hebben opgevoed, zijn zij aansprakelijk voor de daden van hun kind. Ook de ouders van het kind dat wordt gepest zijn betrokken bij de pesterijen. Zij moeten hun kind helpen omgaan met dit nare verschijnsel en kunnen het natuurlijk voor hun kind opnemen. Bijvoorbeeld door naar de schoolleiding te stappen. Dit maakt de schoolleiding op haar beurt ook weer betrokken. Soms heeft de schoolleiding het pesten eerder door dan de ouders van het kind, waardoor de schoolleiding als het ware de ouders betrokken maakt. De schoolleiding kan sancties trekken ten opzichte van degene die pest.

Als laatste is de overheid ook betrokken bij het thema pesten. De overheid doet er alles aan om pesten te verminderen (denk aan de Nationale Anti-Pestdag en aan de vele programma’s die worden uitgezonden over pesten op kanalen van de overheid). Als pesten daadwerkelijk strafbaar zou worden gesteld, dan zou de overheid moeten beslissen wanneer iemand wel of niet schuldig is.

Strafbaar stellen: voor- en nadelen

Degene die pest zal een straf toegewezen krijgen door de overheid. Hierdoor zal diegene die pest misschien meer gewezen worden op de gevolgen en meer doorhebben dat hetgeen wat hij of zij doet fout is. Natuurlijk werd hij of zij door andere mensen al eerder gewezen op het onjuiste van zijn of haar daad, maar door de straf van de overheid die hij of zij ontvangt krijgt hij of zij eerder door. Diegene die pest zal dus benadeeld worden door het strafbaar stellen van pesten. Hij of zij zal eerder directe en ernstige gevolgen voelen. Een voordeel voor degene die pest is dat hij of zij minder snel door zal gaan met pesten doordat het strafbaar wordt gesteld, met het gevolg dat mensen meer sympathie voor diegene zullen hebben. De ouders van degene die pest zullen minder verantwoordelijkheid moeten nemen voor het gedrag van hun zoon of dochter. Dit is voor hen een voordeel. Degene die wordt gepest heeft alleen maar voordelen van deze regeling. De mensen die pesten worden gestraft met het gevolg dat ze minder snel door zullen gaan met pesten. Het slachtoffer van de pesterijen zal hierdoor minder worden gepest. De ouders van hun kind zullen hier de gevolgen van zien bij hun kind. Hun kind zal gelukkiger zijn in het gezinsleven en bovendien zullen zijn of haar ouders het minder voor hun kind op moeten nemen dan wanneer pesten niet strafbaar zou worden gesteld.

De schoolleiding zal ook minder snel op moeten treden als pesten strafbaar wordt. Degene die pest zal sneller snel inzien dat hij of zij moet stoppen, omdat hij of zij daar extra voor gestraft wordt. De schoolleiding moet daarom minder moeite doen om diegene die pest te laten stoppen met pesten dan voorheen. Het niet strafbaar stellen van pesten is dus een voordeel voor de schoolleiding.
Voor de overheid is het nogal een dubbele kwestie. Ze zullen veel voordeel hebben van eventuele extra taakstraffen en het geld dat ze ontvangen van boetes. Van de andere kant wordt het voor de overheid een erg lastige taak om te benoemen wanneer iemand nou strafbaar is en niet en om daarbij de juiste straf per persoon te bepalen. Bovendien zal het erg veel moeite kosten om alle klachten van mensen die zich benadeeld voelen rechtvaardig te beantwoorden. Voor de overheid zijn er dus zowel voor- als nadelen aan het strafbaar stellen van pesten.

Sociale feiten

Uit onderzoek van School Attitude Questionnaire Internet (SAQI) blijkt dat 76% van de scholieren wel eens betrokken is geweest bij pesterijen, 40% van de scholieren is sterk betrokken geweest bij pesterijen.
Veel scholen hebben een vertrouwenspersoon waar leerlingen naartoe kunnen gaan om hulp te krijgen als zij gepest worden. Er is bewezen dat weerbare kinderen minder snel gepest worden. Een rol van de ouders zou dus kunnen zijn om hun kinderen weerbaarder op te voeden. De manier waarop zij dit zouden kunnen doen is bijvoorbeeld hun kind naar een judoclub sturen. Hierdoor worden kinderen minder onzeker en weerbaarder. Verschillen tussen plagen en pesten zijn dat plagen meestal een op een gebeurt, pesten is veel vaker een groep tegen een slachtoffer. Zo worden slachtoffers vaak buitengesloten.
Een ander verschil is dat plagen altijd leuk bedoeld is, met een goede intentie. Pesten is vervelend en negatief bedoeld, om bijvoorbeeld iemand te kwetsen of te vernederen. Plagen is iets wat eenmalig voorkomt en plagerijtjes hebben verschillende slachtoffers. Bij pesterijen is het herhaald en systematisch. Daarbij is er telkens een persoon altijd het slachtoffer, de pester heeft het altijd op hem of haar gemunt.

Juridische feiten

Beledigen is al strafbaar

'Elke opzettelijke belediging die niet het karakter van smaad of smaadschrift draagt, hetzij in het openbaar mondeling of bij geschrift of afbeelding, hetzij iemand, in zijn tegenwoordigheid mondeling of door feitelijkheden, hetzij door een toegezonden of aangeboden geschrift of afbeelding, aangedaan, wordt, als eenvoudige belediging, gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste drie maanden of geldboete van de tweede categorie.' (Bron 2)
Beledigen ligt heel erg dicht bij kwetsen, wat een onderdeel is van pestgedrag.

Bedreigen is al strafbaar

'Hij die een ander door bedreiging met smaad of smaadschrift dwingt iets te doen, niet te doen of te dulden wordt gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste negen maanden of geldboete van de derde categorie.' (Bron 2)
Slachtoffers worden bij pesten soms bedreigd en gedwongen om dingen te doen die zij zelf niet willen.

Stalken is al strafbaar

'Hij, die wederrechtelijk stelselmatig opzettelijk inbreuk maakt op eens anders persoonlijke levenssfeer met het oogmerk die ander te dwingen iets te doen, niet te doen of te dulden dan wel vrees aan te jagen wordt, als schuldig aan belaging, gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste drie jaren of een geldboete van de vierde categorie.' (Bron 2)
Bij pesten worden slachtoffers soms ook opgewacht en achtervolgd. Dit lijkt heel erg op het begrip ‘stalken’ wat al strafbaar is volgens de wet.

Pesten, uitschelden, treiteren of negeren, zijn niet strafbaar. Je kunt dus geen aangifte doen van pesten. Zodra je beledigd, bedreigd of gestalkt wordt, kun je daar wel aangifte van doen bij de politie. Of pesten strafbaar moet worden gesteld is een lastige morele kwestie. Wanneer men kijkt naar zaken die al strafbaar zijn, lijkt dat de mogelijkheid pesten strafbaar te stellen er is. Echter is het lastig op feiten te controleren en is de vraag of dit het pesten zal tegengaan.