De toekomst van de robot: sociale robots in de zorg en thuis

Door de toenemende vergrijzing ontstaat er een tekort op de arbeidsmarkt waardoor er een technische oplossing moet worden gevonden voor een maatschappelijk probleem. Anno 2020 zijn er robots actief in de zorg om ouderen te ondersteunen bij taken en/of bezigheden, ook worden robots bij thuiswonende ouderen ingezet. Technologie om mensen een betere kwaliteit van leven te bieden, maar zorgverleners zullen altijd nodig blijven. Een zorgrobot is een aanvulling en kan een mens nooit helemaal vervangen.

Sociale robots in de zorg en thuis

Anno 2020 zijn er robots in allerlei soorten en maten actief in de ouderenzorg die ondersteunende taken uitvoeren. Deze zogenaamde "care" robots kunnen de verpleging ondersteunen daar waar nodig of gewenst is of helpen bij de activering of revalidatie van ouderen in verzorgingstehuizen en bij de mensen thuis. En zorgrobot "leert" van wat hij doet, hij kan een praatje maken, de oudere herinneren dat hij/zij medicijnen in moet nemen, helpen met eten, opstaan of helpen met opruimen. Ook kan de robot ervoor zorgen dat men veilig woont en hij kan alarm slaan bij gevaar of als de bejaarde bewoner valt en niet eet of drinkt.

Welke sociale robots worden er nog meer ingezet?

• Gezelschapsrobots
• Snoezelrobots voor dementerenden
• Robots bij diabetes

Gezelschapsrobots; in de vorm van katten of honden. De robotkatten zijn voorzien van een zachte vacht en kunnen spinnen. Daarnaast heeft de kat sensoren die reageren op beweging en aanraking. En als u meer van honden houdt is er een robothond.
Snoezelrobots; een robot zeehond die reageert op aanraking en geluid door met zijn staart en ogen te bewegen. De robot wordt voornamelijk ingezet voor dementerende personen, maar eveneens voor mensen met autisme spectrum stoornissen of voor personen met een verstandelijke- of meervoudige beperking. Ook in snoezelruimtes voor verschillende doelgroepen worden de snoezelrobots ingezet, zoals kinderen, ouderen en gehandicapten maar ook bij bewegingstherapie.
Robots bij diabetes; robots kunnen kinderen begeleiden bij suikerziekte en hoe ze hiermee het beste om kunnen gaan

Robots om het tekort op de arbeidsmarkt op te vangen

Rond 2040 zijn er in Nederland zeker 2 miljoen mensen nodig om alle bejaarden te verzorgen. Maar door de toenemende vergrijzing ontstaat er een enorm tekort op de arbeidsmarkt en zijn die mensen niet voorhanden. Daarom blijkt het noodzakelijk om technologie in de vorm van robots in te zetten en op deze manier ouderen een betere kwaliteit van leven te bieden.

"We zullen als zorgverleners altijd nodig zijn, er gaat niets boven het echte menselijke contact. Daar komt bij dat het werk van een verpleegkundige zeer complex is; een robot die werkelijk al het werk overneemt zie ik in de nabije toekomst niet voor me. De robots die er nu zijn hebben een toegevoegde waarde, daar hoeven mensen niet bang voor te zijn. Je kunt het vergelijken met een wasmachine. Eigenlijk is dat ook een soort robot," aldus Erasmus van ZuidOostZorg.

Kan een robot helpen om eenzaamheid tegen te gaan?

Als we ons inzetten voor de toekomst van robots kan de robot allerlei ondersteunende werkzaamheden doen, zodat zorgverleners hun taken normaal kunnen blijven uitvoeren en contacten kunnen onderhouden met de bewoners. Het gebruik van een robot moet er uiteindelijk toe leiden dat er minder menselijke arbeid wordt ingezet en de kwaliteit van zorg en leven verbetert en betaalbaar is. (innovatie-ambassadeur Meindert de Boer)

Wat als de robot op hol slaat?

Veel mensen zijn bang voor een robot, ze hebben het idee dat hun baan wordt ingepikt door een robot zodat ze zelf overbodig worden. Ook kunnen ze angst hebben dat een robot niet meer in de hand te houden is en rare dingen gaat doen. Misschien komt dat ook wel door de invloed van alle Amerikaanse films die we zien waarin de robot steevast de rol van de slechterik speelt die de mensheid wil gaan overheersen.

Japan en de robot

In Japan wordt hier anders over gedacht, daar hebben robotjes op televisie en in stripboeken juist een heldenrol. Japan is dan ook de bakermat van de robot, daar wordt al veel langer geïnvesteerd in robottechnologie om het personeelstekort aan te pakken. Robots in openbare ruimtes zoals winkelcentra zijn in Japan een geaccepteerd verschijnsel. Door hun religie en cultuur hebben Japanners ook een ander beeld van robots, veel mensen geloven dat dingen een ziel hebben en ze zouden op die manier makkelijker technologie accepteren, zeker als die technologie als doel heeft om de mens te helpen. Onze wereld verandert door alle nieuwe technologische uitvindingen en er kunnen zich altijd dingen voordoen die men van tevoren niet heeft voorzien, maar vooruitgang laat zich niet tegenhouden.

Een technische oplossing voor een maatschappelijk probleem

Het zal duidelijk zijn dat een zorgrobot een mens nooit helemaal kan vervangen, wel ligt er een maatschappelijk probleem waar wat aan moet worden gedaan. Hoogleraar medische ethiek Dick Willems in juni 2015: "In 2025 zullen vier keer zoveel 80-plussers extra zorg nodig hebben, bijkomend probleem is dat ouderen langer zelfstandig blijven wonen." Volgens de hoogleraar is het daarom onvermijdelijk dat er nieuwe technieken worden ingezet. Dit geldt dus ook voor zorgrobotten.

Robots zijn een aanvulling

Verpleegkundige Jetty Gerlofsma ziet robots als extra toevoeging in de zorg: "We leven in een tijd dat de technologie enorm in opkomst is. Je kunt meegaan in het proces en er je voordeel mee doen of blijven hangen in een vast patroon. De zorgsector blijft nou eenmaal altijd in ontwikkeling. Ik zie het als een uitdaging om hiermee om te gaan. Je bent nooit te oud om te leren. Het houdt je scherp, maar ook flexibel.”

Voor alle zorgrobots geldt dat ze de kwaliteit van leven kunnen verhogen en op peil houden.