Elektronisch pesten: welkom in de 21e eeuw!

Iedereen is natuurlijk heel erg blij met de komst van internet en mobiele telefonie. Helaas is met de komst van internet en mobiele telefoons ook een nieuwe vorm van pesten ontstaan: elektronisch pesten. Elektronisch pesten verschilt van traditioneel pesten. Het kan veel ergere vormen aannemen en schadelijker zijn voor het slachtoffer. Het is belangrijk om op de hoogte te zijn van de factoren die kunnen bijdragen aan elektronisch pesten in de hoop dit fenomeen tegen te gaan.

Pesten via het internet

In begin 2001 kwam een bericht over een 16-jarige jongen in Nederland. Iedere avond zagen zijn ouders hem alleen in het donker gaan fietsen. Het licht op de fiets liet hij uit. Het bleek dat de jongen werd gepest door twee klasgenoten en zelfmoord wilde proberen te plegen. De twee klasgenoten weten hiervan en moedigen hem aan met een sms-bericht:
‘we hopen dat je kerst niet haalt’.

Met de komst van het internet en mobiele telefonie is een nieuwe vorm van pesten ontstaan. Dit fenomeen wordt met verschillende termen aangeduid zoals ‘online harassment’ en ‘elektronisch pesten’. Onder online harassment valt iemand lastigvallen, nare opmerkingen maken of iemand in verlegenheid brengen via het internet. Het is een intentionele en openlijke agressieve handeling. Met elektronisch pesten wordt onder andere bedoeld dat leeftijdsgenoten elektronica gebruiken om de ander te beschimpen, beledigen, bedreigen, lastigvallen of intimideren. Elektronisch pesten gebeurt door het verzenden van berichten en/of foto’s via MSN, een chat ruimte of een mobiele telefoon; het plaatsen van berichten en/of foto’s op een website; of het versturen van e-mails zonder toestemming.

Verschil tussen elektronisch pesten en traditioneel pesten

Online, of elektronisch pesten verschilt van traditioneel pesten op een viertal punten.
Punt 1: Elektronisch pesten kan tegen een onbekende gericht zijn.
Traditioneel pesten gebeurt meestal tegen bekende leeftijdsgenootjes. Via het internet kan gemakkelijker een onbekende doelwit zijn.

Punt 2: Elektronisch pesten kan anoniem.
Bijna alle jongeren maken veelvuldig gebruik van het internet en velen beschikken over een mobiele telefoon. Op het internet krijgen adolescenten de mogelijkheid anoniem met elkaar te communiceren. Deze anonimiteit kan leiden tot een verhoogde agressie en ongepast gedrag, wat zich kan uiten in online pesten. Doordat het pesten anoniem gebeurt kan het pesten er grover aan toe gaan en kan het schadelijker zijn voor de slachtoffer.

Punt 3: Elektronisch pesten kan openbaar zijn.
Elektronisch pesten is erger dan traditioneel pesten, omdat de buitenwereld er in betrokken kan worden. Als op een site iemand openbaar wordt gepest, is dat voor iedereen te zien. Zo was er bijvoorbeeld de pestsite ‘ikmagjouniet.nl’ die voor veel discussie heeft gezorgd. Op deze site werden jongeren openbaar beledigd door middel van voorgedefinieerde zinnen als ‘ik steek je in brand, greppelslet. Afzender: je ergste nachtmerrie’. Deze site is gelukkig uit de lucht.

Punt 4: Elektronisch pesten kan overal.
Traditioneel pesten gebeurt vaak op school. Een slachtoffer kan zich thuis veilig voelen. Door de komst van elektronisch pesten kan de adolescent ook in zijn of haar eigen huis getroffen worden.

Gevolgen van elektronisch pesten

De gevolgen voor zowel de slachtoffers als de daders kunnen groot zijn. Slachtoffers kunnen psychologische stress ervaren, zoals verhoogde angst, depressie en een lagere zelfwaarde. De dader kan academische en/of externaliserende problemen ontwikkelen, zoals delinquentie in de late adolescentie en vroege volwassenheid. Daarnaast kan de dader zich psychosociaal slechter aanpassen.

Kenmerken van daders

Zicht op de factoren die kenmerkend zijn voor daders van online pesten, is van belang voor de preventie en interventie van online pesten.
Het blijkt dat de volgende factoren vaak worden geassocieerd met online pesters:
• Een slechte relatie met de ouder/verzorger
• Frequente discipline
• Infrequente monitoring
• Freqeunt middelengebruik
• Delinquentie
• Slachtoffer zijn van traditioneel pesten
• Dader zijn van traditioneel pesten

Tegengaan van pesten

Het pesten wordt tegengegaan door allerlei technische maatregelen waardoor vervelende sms’jes of emails niet meer verstuurd of ontvangen kunnen worden. Helaas is dit niet genoeg. Om online pesten tegen te gaan is vooral opvoeding belangrijk. Zorg ervoor dat je een goede relatie opbouwt met je kind en goed zicht houdt op de dingen hij of zij doet op het internet.