Krachtwijken of achterstandswijken in Nederland: informatie

Krachtwijken of achterstandswijken bestaan al sinds mensenheugenis. Overal in grotere en kleinere steden kent men sommige wijken die bestempeld worden als onveilig of wijken waar men niet zou willen wonen, tenzij het niet anders kan. Maar wat is een krachtwijk en wanneer krijgt een wijk de definitie 'krachtwijk'?

Wat is de definitie van een krachtwijk en wat is het verschil met achterstandswijken?

De term krachtwijk is in het leven geroepen door minister Ella Vogelaar van Wonen, Wijken en Integratie in de kabinetsperiode Balkenende IV. De meer gebruikelijke naam van een krachtwijk is ‘aandachtswijk’, vanwege de aandacht die de 40 wijken in Nederland nodig hebben. Deze aandacht kan op verschillende punten uitgevoerd worden met behulp van een beschikbaar gesteld budget.

Over het algemeen zijn krachtwijken op vele punten identiek aan elkaar. Een opeenstapeling van maatschappelijke problemen zorgt ervoor dat deze wijken in kwaliteit van de leefomgeving erg achterblijven bij andere wijken in de stad. Deze maatschappelijke problemen zijn onder andere; schooluitval, hoge (jeugd)werkloosheid, criminaliteit, gebrekkige inburgering van nieuwkomers, een eenzijdige woon- en leefomgeving en het achterblijven van emancipatie onder vooral niet westerse vrouwen. De media bestempeld deze wijken ook wel als 'probleemwijken'.

Veel wijken kennen een grote vertegenwoordiging van huishoudens die in een achterstandspositie verkeren. Opmerkelijk is dat het voornamelijk wijken zijn met een hoog aandeel in niet-westerse allochtonen. Doordat er veel werkloosheid is hebben mensen ook het idee dat er weinig perspectief is op werk (ontmoedigingseffect) wat als voornaamste gevolg heeft dat deze achterstandsgroepen steeds minder deel nemen aan de Nederlandse samenleving. Door de toenemende criminaliteit en de afname van goede scholen in de omgeving zoeken veel middeninkomens hun heil ergens anders en zoeken wijken op die vooral op het gebied van scholing meer te bieden hebben. Het feit dat veel scholen in de wijken verloederen komt dan weer voornamelijk doordat leraren minder gemotiveerd aan het werk gaan in een achterstandswijk dan een gegoede buurt.

Speerpunten van het krachtwijkenbeleid in Nederland

In 2007 werden de speerpunten van het krachtwijk beleid vastgesteld op vijf verschillende terreinen:

• Wonen (Met name slechte voorzieningen, het veranderen van de culturele samenstelling van de wijken & sociale cohesie ontbreekt.)
• Werken (Weinig stageplekken voor jongeren, weinig ondernemerschap in de wijken, aansluiting onderwijs en werk niet voldoende)
• Veiligheid (De sfeer in de wijk, hangjongeren, criminaliteit op straat)
• Integreren (Integreren gebeurt moeizaam en vooral allochtone vrouwen blijven erg achter op de arbeidsmarkt, daarnaast zijn er ook weinig mensen lid van een vereniging. )
• Onderwijs (Het percentage schoolverlaters is hoog, sommige wijken zijn veel hoger aangeschreven dan andere, segregatie tussen kinderen is het gevolg).

Om bovenstaande speerpunten een impuls te geven is er uiteraard financiële steun nodig. Vanaf 2007 is er in totaal 21,5 miljoen euro beschikbaar gesteld aan de Utrechtse wijken om de doelstellingen te behalen in 2017. Van dit bedrag gaat de helft naar sociale doelstellingen.
Het voornaamste doel van de steun is om de leefomstandigheden te verbeteren, wat in de praktijk neerkomt op het verbeteren van relaties tussen bewoners, de toekomstige generatie meer perspectief bieden, de infrastructuur verbeteren, woningen opknappen en werk beschikbaar stellen. Deze plannen moeten ervoor zorgen dat op den duur de krachtwijken veranderen in buurten waar bewoners graag wonen en waar voldoende kansen zijn.

De problemen in de krachtwijken moeten hierom door middel van een systematische aanpak opgelost worden. Belangrijk hierbij is weer een combinatie van preventieve (voorkoming), curatieve (genezen of oplossen) en repressieve (terugdringende ) maatregelen. Aangezien het kernpunt van het verbeteren van de krachtwijken is om de leefomstandigheden te verbeteren, is er vanzelfsprekend veel aandacht naar binding en betrokkenheid tussen bewoners van de krachtwijk. Hiervoor moet de vorm van opvoeding, onderwijs, werk en vrijetijdsbesteding aangepakt worden, allemaal gericht op het samenwerken tussen bewoners.

In 2011 werd de effectiviteit van de maatregelen en speerpunten gemeten door het Sociaal Cultureel Planbureau. In het onderzoek bleek dat de situatie in de wijken amper is veranderd tussen 1999 en 2008. Ook hebben de aanwezigheid van meer voorzieningen en sportvelden in de wijken weinig effecten op de leefbaarheid en de veiligheid in de krachtwijken. Volgens het Sociaal Cultureel Planbureau is wel de etnische samenstelling sindsdien gewijzigd: de autochtone middenklasse verliet de aandachtswijken in zijn geheel en maakte plaats voor niet-Westerse migranten uit de middenklasse.

Informatie voor woningzoekers (huur en koop)

Voor starters blijken krachtwijken steeds meer in trek. Vaak trekken de voorzieningen en het werk in de grote steden de starters aan, maar hebben zij nog niet voldoende vermogen om een koopwoning of een woning van duurder segment te kopen. Krachtwijken kunnen op deze manier gentrificeren (het van binnenuit verbeteren van de wijk door nieuwe, vaak hoogopgeleide, bewoners) met positieve gevolgen voor de bewoners die er al wonen en het wijkbeeld in het algemeen.

Voor toekomstige woningzoekenden in een krachtwijk luidt het advies hier: kijk altijd goed naar de wijkinformatie van de krachtwijk. Kijk naar de trendmatige groei van de huizenprijzen in de wijk, toekomstige plannen in de wijk en bijvoorbeeld het aantal voorzieningen. Dit voorkomt een verkeerde keuze in de eerste stappen op de woningmarkt. Een krachtwijk kan namelijk een waardevolle, of zelfs waardevaste investering zijn, maar er is wel veel informatie over de te bewonen wijk nodig om een miskoop te voorkomen.

Lees verder

• Krachtwijk of achterstandswijk Ondiep (Utrecht)
• Krachtwijk of achterstandswijk Kanaleneiland (Utrecht)
• Krachtwijk of probleemwijk Overvecht (Utrecht)