De argumenten van tegenstanders van Zwarte Piet

Er is veel discussie over Zwarte Piet. ‘Zwarte Piet is racisme’ en ‘Zwarte Piet is een slaaf’ menen de tegenstanders. ‘Zij moeten van onze traditie en ons kinderfeestje afblijven’ menen de voorstanders. Volgens de tegenstanders verwijst het uiterlijk van Zwarte Piet wel degelijk naar het slavernijverleden. Ook menen zij dat zijn onderdanige rol ten opzichte van Sinterklaas bewijst dat er geen sprake is van gelijkwaardigheid tussen de witte man en zijn zwarte knecht. De tegenstanders kunnen op vele beledigende en racistische reacties rekenen. Hoe grof dit soort reacties zijn heeft zangeres Anouk aan den lijve ondervonden toen zij vorig jaar (2013) aangaf tegen Zwarte Piet te zijn. Wat zijn nou eigenlijk de argumenten die de tegenstanders van Zwarte Piet gebruiken? In 2013 plaatste Anouk een bericht op Facebook waarin zij liet weten tegen Zwarte Piet te zijn: ‘We Dutch people are making fools of ourselves! And not even one township wants to make a change. shame on you!!’ Veel Zwarte Piet aanhangers konden dit niet waarderen en bestookten haar met scheldpartijen. Ook wilden zij Anouk verwijderen van hun social media en gaven zij aan haar muziek niet meer te willen kopen. Anouk reageerde hierop door enkele van die reacties online te zetten. Ook schreef zij: 'Ik wil nog geen cent aan jullie ugly haters (en een paar racisten) verdienen' en 'effe de bezem er doorheen. Soms moet dat gewoon. Jullie mogen ook mij 'bannen' hoor, scheelt mij weer.' Ook het jaar erna liet Anouk weer even van zich horen door op Facebook een video te plaatsen waarin Will Keurig een karikatuur neerzet van de fervente Zwarte Piet aanhangers.

Winkels en Sesamstraat

Behalve door Anouk wordt er op steeds meer fronten kant gekozen tegen Zwarte Piet. Zo haalde de Van Der Valk ketens een ijsbeker in de vorm van Zwarte Piet uit het assortiment, en verwijderde Seats & Sofa’s borden van een soort Zwarte Piet butler uit hun winkels. Een groter succes voor de anti-Zwarte Piet activisten is nog wel de uitspraak van Sesamstraat dat vanaf 2014 Zwarte Piet niet langer onderdeel zal uitmaken van hun programma.

Ook een directeur van de Hema heeft aangegeven geen Zwarte Piet producten meer te willen verkopen, maar is hier toch enigszins op terug gekomen. De Hema wil het wel of niet verkopen van deze producten laten afhangen van de maatschappelijke discussie, en vond het nu nog te vroeg om Zwarte Piet uit hun assortiment te halen. Toch konden zij op heel veel kritiek rekenen: veel mensen gaven aan de Hema te willen boycotten.

Traditie

Voorstanders van Zwarte Piet hebben met hun heftige reacties duidelijk laten merken dat zij niet blij zijn met de kritiek. Zij vinden dat Zwarte Piet onderdeel is van een Nederlandse traditie, en dat het feest daarom intact moet blijven. Volgens Van Dale is een traditie een oude gewoonte van een (grote) groep mensen. Deze definitie geeft al aan dat het om een oude gewoonte gaat die niet door iedereen wordt gedeeld. Nu er steeds meer kritiek klinkt op Zwarte Piet, kun je wel voorzichtig concluderen dat de groep die deze gewoonte niet deelt groeit. Daarnaast wijzen de tegenstanders van Zwarte Piet erop dat tradities onderhevig zijn aan verandering. Een voorbeeld. Vroeger stopten vrouwen traditiegetrouw met werken wanneer zij trouwden of kinderen kregen. Op dat moment werd die gewoonte nog door een grote groep mensen gedeeld. Tegenwoordig werken veel vrouwen wel door na hun huwelijk of na het krijgen van kinderen, en wordt dit ook door de meeste mensen geaccepteerd. Het is dus duidelijk dat tradities kunnen veranderen.

Kinderfeest

Een ander argument van voorstanders van Zwarte Piet is dat het een kinderfeest is. En waarom zouden mensen zo moeilijk moeten doen om een kinderfeest? Het sinterklaasfeest is inderdaad vooral gericht op kinderen. Tegenstanders van Zwarte Piet vragen zich af waarom kinderen het sinterklaasfeest nou eigenlijk zo leuk vinden. Zij denken dat de kinderen meer waarde zullen hechten aan de cadeautjes, het snoepgoed en de gezelligheid, dan aan de figuur van Zwarte Piet. Zij denken niet dat de vreugde van kinderen omtrent het feest zal afnemen wanneer de Pieten blauw zijn, of groen.

Schoorsteen

Voorstanders van Zwarte Piet menen dat Zwarte Piet zwart is omdat hij door een schoorsteen is gekropen. De tegenstanders zetten hier hun vraagtekens bij. Zij vragen zich af waarom hij dan ook zwart krulhaar, rode lippen en gouden oorbellen heeft. Dat komt toch niet door de schoorsteen? En als het gezicht echt zwart is geworden door het vuil van de schoorsteen, waarom is de kleding dan altijd brandschoon? Ook wijzen zij erop dat veel huizen helemaal geen schoorsteen meer hebben. In winkels worden nu zelfs sleutels verkocht waarmee Sinterklaas de huizen binnen kan komen, daar komt geen schoorsteen meer bij aan te pas. Ook verwijzen zij naar de kledingstijl van Zwarte Piet, die hij ook niet te danken kan hebben aan zijn nachtelijke ritjes door de schoorsteen. Hij heeft een typische kledingstijl die ook is terug te zien bij de achttiende-eeuwse Moorse page, oftewel huisslaven. Tegenstanders van Zwarte Piet vinden daarom dat hij de uiterlijke kenmerken heeft van een slaaf.

Slavernij

Zijn uiterlijke kenmerken worden dus door sommige mensen gezien als een hint naar het slavernijverleden van Nederland. Deze mensen vinden dat ook zijn rol, als zwarte knecht van een witte, oude man, kunnen worden opgevat als een hint naar dit VOC-verleden. Een verleden waarin zwarte mensen door Nederlanders werden uitgebuit, verhandeld, mishandeld en vermoord. Het is een verleden waarvan veel Nederlanders niet veel afweten, maar toch is het voor veel mensen wel heel pijnlijk. Bijvoorbeeld voor de mensen die afstammen van de slachtoffers van dit slavernijverleden. Zij geven aan dat het sinterklaasfeest voor hen elk jaar pijnlijke herinneringen oprakelt, waarmee zij eigenlijk niet geconfronteerd willen worden.

Racisme

De tegenstanders van Zwarte Piet beweren dat het gaat om een vorm van racisme. Volgens de Van Dale is racisme ‘discriminatie op grond van iemands ras.’ Discriminatie is ‘het maken van ongeoorloofd onderscheid.’ Is daar sprake van bij Zwarte Piet? Volgens de tegenstanders wel. Zij zien Zwarte Piet als een karikatuur van zwarte mensen, omdat hij zich vaak dommig gedraagt en door zijn specifieke uiterlijke kenmerken. Zij vinden het ook bezwaarlijk dat zwarte mensen nog regelmatig door kinderen worden aangesproken met ‘he, dat is Zwarte Piet’ omdat dit volgens hen bewijst dat kinderen soms het onderscheid niet meer zien. Ook hebben zij kritiek op de verhouding tussen Zwarte Piet en Sinterklaas, omdat Zwarte Piet als een knecht fungeert. Zij zien het zo dat een witte man (Sinterklaas) de zwarte mensen (Zwarte Piet) vertelt wat zij moeten doen. Daarom vinden zij dat er een ongeoorloofd onderscheid wordt gemaakt tussen zwarte en witte mensen. Want, zo stellen zij, als dit onderscheid er niet zou zijn, waarom klimt Sinterklaas dan niet gewoon zelf door die schoorstenen, net zoals de Kerstman? Als Sinterklaas en Zwarte Piet gelijkwaardig zijn, dan zou het smerige werk toch niet alleen opgeknapt moeten worden door Zwarte Piet?

Reacties

Tegenstanders wijzen ook naar de heftige, en soms ook wel racistische reacties van sommige voorstanders. In hun reacties spreken zij hun afkeer uit tegen ‘de negers die terug moeten naar hun eigen land.’ In deze reacties maken zij een onderscheid tussen ‘wij, witte Nederlanders’ en ‘zij, de zwarten die ons kinderfeest willen afpakken.’ Voorbeelden van dit soort reacties zie je terug wanneer je de berichten leest die Anouk in 2013 ontving en die zij vervolgens openbaar maakte op haar Facebook. Dat veel voorstanders een dergelijk onderscheid maken, bewijst volgens de tegenstanders dat Zwarte Piet wel degelijk op ongelijkheid is gebaseerd. Dit omdat het de discussie over Zwarte Piet is die zulke reacties losmaakt. Waarom zouden voorstanders van Zwarte Piet anders zulke hatelijke boodschappen sturen richting de zwarte mensen in onze samenleving?

In veel reacties van voorstanders wordt ook boosheid uitgesproken. Zo zijn zij bang dat ‘ze’ ‘ons’ sinterklaasfeest willen afpakken. De tegenstanders wijzen erop dat dit niet aan de orde is. Zij willen niet dat het feest wordt afgeschaft. Natuurlijk mogen kinderen (en volwassenen) blijven genieten van hun cadeautjes, chocoladeletters, pepernoten en gezelligheid. De tegenstanders willen alleen dat het figuur van Zwarte Piet wordt aangepast, op zodanige wijze dat er niets meer is terug te zien van het slavernijverleden en van de ongelijkheid tussen witte en zwarte mensen in de samenleving.