Tehilliem: Psalm 10 - een Joodse uitleg

Psalm 10 is het vervolg van Psalm 9 en gaat over HaShem als beschermer der vromen. Koning David sprak al over de vijanden die met hun gladde praatjes ons omringen. Zij verstrikken ons in hun boze plannen. Joden hebben de steun van HaShem nodig om uit de val van hun vijanden te blijven. Koning David vertelt de Joden: HaShem is voor eeuwig Koning. Ze moeten Davids woorden gebruiken voor hun pijnlijke noden. Het is het enige ware antwoord. Hun Schepper was, is en zal er altijd zijn. Tehilliem worden ook anno 2024 door Joodse mensen collectief en individueel gereciteerd, omdat het verlangen ontstaat om G-d te prijzen en te danken; of als alternatief, in tijden van crisis en nood, als een vorm van smeekbede, en zelfs als een plek om spijt te betuigen over zonde.

• Tekst Psalm 10
• Hebreeuwse tekst van Psalm 10 - תהילים י
• Luister naar Psalm 10
• Toelichting op Psalm 10 van Rabbi Yitzchok Rubin
• Commentaar van Rashi op Psalm 10
• Nadere toelichting op bovenstaande Joodse commentaren
• Psalm 1 tot en met 92

Tekst Psalm 10

Waarom, Eeuwige, bent U zo ver en verbergt U zich in tijden van nood? In hun hoogmoed vervolgen zondaars de zwakken - maak hen gevangenen van hun eigen plannen! De mens zonder G'd prijst wat hij najaagt, en als hij rijk is, vervloekt en veracht hij de Eeuwige. Hij denkt in zijn waan: Niemand vraagt hij rekenschap. Er is geen G'd, maakt hij zich wijs.
.....
.....
Tocht ziet U de pijn en het verdriet, U merkt het op en weegt het in Uw hand. Op U vertrouwen weerloze mensen, de wezen, u komt hun te hulp. Breek de macht van de goddelozen, eis rekenschap en ban het kwade uit. De Eeuwige is koning voor eeuwig en altijd: vijandige volken verdwijnen uit Zijn land. U Eeuwige, verhoort de wens van de nederigen, u bemoedigt hen en luistert met aandacht, U doet recht aan wezen en verdrukten. Geen mens kan het nog uit het land verjagen.

Hebreeuwse tekst van Psalm 10 - תהילים י

א לָמָה יְהוָה תַּעֲמֹד בְּרָחוֹק תַּעְלִים לְעִתּוֹת בַּצָּרָה. ב בְּגַאֲוַת רָשָׁע יִדְלַק עָנִי יִתָּפְשׂוּ בִּמְזִמּוֹת זוּ חָשָׁבוּ. ג כִּי-הִלֵּל רָשָׁע עַל-תַּאֲוַת נַפְשׁוֹ וּבֹצֵעַ בֵּרֵךְ נִאֵץ יְהוָה. ד רָשָׁע כְּגֹבַהּ אַפּוֹ בַּל-יִדְרֹשׁ אֵין אֱלֹהִים כָּל-מְזִמּוֹתָיו. ה יָחִילוּ דְרָכָו בְּכָל-עֵת מָרוֹם מִשְׁפָּטֶיךָ מִנֶּגְדּוֹ כָּל-צוֹרְרָיו יָפִיחַ בָּהֶם. ו אָמַר בְּלִבּוֹ בַּל-אֶמּוֹט לְדֹר וָדֹר אֲשֶׁר לֹא-בְרָע. ז אָלָה פִּיהוּ מָלֵא וּמִרְמוֹת וָתֹךְ תַּחַת לְשׁוֹנוֹ עָמָל וָאָוֶן. ח יֵשֵׁב בְּמַאְרַב חֲצֵרִים בַּמִּסְתָּרִים יַהֲרֹג נָקִי עֵינָיו לְחֵלְכָה יִצְפֹּנוּ. ט יֶאֱרֹב בַּמִּסְתָּר כְּאַרְיֵה בְסֻכֹּה יֶאֱרֹב לַחֲטוֹף עָנִייַחְטֹף עָנִי בְּמָשְׁכוֹ בְרִשְׁתּוֹ. י ודכה (יִדְכֶּה) יָשֹׁחַ וְנָפַל בַּעֲצוּמָיו חלכאים (חֵל כָּאִים). יא אָמַר בְּלִבּוֹ שָׁכַח אֵל הִסְתִּיר פָּנָיו בַּל-רָאָה לָנֶצַח. יב קוּמָה יְהוָה אֵל נְשָׂא יָדֶךָ אַל-תִּשְׁכַּח עניים (עֲנָוִים). יג עַל-מֶה נִאֵץ רָשָׁע אֱלֹהִים אָמַר בְּלִבּוֹ לֹא תִּדְרֹשׁ. יד רָאִתָה כִּי-אַתָּה עָמָל וָכַעַס תַּבִּיט לָתֵת בְּיָדֶךָעָלֶיךָ יַעֲזֹב חֵלֵכָה יָתוֹם אַתָּה הָיִיתָ עוֹזֵר. טו שְׁבֹר זְרוֹעַ רָשָׁע וָרָע תִּדְרוֹשׁ-רִשְׁעוֹ בַל-תִּמְצָא. טז יְהוָה מֶלֶךְ עוֹלָם וָעֶד אָבְדוּ גוֹיִם מֵאַרְצוֹ. יז תַּאֲוַת עֲנָוִים שָׁמַעְתָּ יְהוָה תָּכִין לִבָּם תַּקְשִׁיב אָזְנֶךָ. יח לִשְׁפֹּט יָתוֹם וָדָךְ בַּל-יוֹסִיף עוֹד לַעֲרֹץ אֱנוֹשׁ מִן-הָאָרֶץ.

Luister naar Psalm 10

Luister naar Psalm 10 in het Hebreeuws.

Toelichting op Psalm 10 van Rabbi Yitzchok Rubin

seculiere waarden
In onze wereld zijn de seculiere waarden de nieuwe religie geworden. Niets is heilig meer en de enige realiteit is dat waar de individu naar verlangd. Hoe kwam het tot zo'n impasse? Wanneer ging het mis? Er was geen catastrofe. Langzaam begon het te veranderen. Dit had te maken met de technologische revolutie. Sommige zagen dit als een grote vooruitgang voor de mensen om gelijke partners te worden. Dit bleek echter niet waar te zijn. Er waren mensen die de morele grenzen overschreden en profiteerden van anderen. Zij werden de grote vijand.

Koning David over de vijanden
Koning David sprak al over de vijanden die met hun gladde praatjes ons omringen. Zij verstrikken ons in hun boze plannen. We hebben de steun van HaShem nodig om uit de val van onze vijanden te blijven. David zegt: de goddeloze man feliciteert zichzelf met het vervullen van zijn persoonlijke verlangens, en de brutale dief slaat zichzelf op zijn rug voor het bespotten van HaShem...Hij zegt tegen zichzelf: "Er zal me niets slechts overkomen of één van mijn nakomelingen."

onze hoop: HaShem is voor eeuwig koning
Is er hoop? Koning David vertelt ons: HaShem is voor eeuwig Koning. We moeten Davids woorden gebruiken voor onze pijnlijke noden. Het is het enige ware antwoord. Onze Schepper was, is en zal er altijd zijn. Niets kan aan deze waarheid iets veranderen. HaSHem zal altijd onze ziels pleidooi horen als we niet toegeven aan de vijanden rond ons, vooral niet aan degenen die zichzelf als onze vrienden vermommen. Dan zullen we de troost van HaShems sterkte voelen en zullen we niet langer verschrikt zijn.

Commentaar van Rashi op Psalm 10

Per vers het commentaar van Rashi, de Joodse Bijbelcommentator die leefde van 1040-1105. Rashi wordt beschouwd als de leraar van de leraren. Door alle traditionele Joden wordt Rashi als autoriteit op het gebied van de Joodse Bijbel en de Talmoed beschouwd. Vandaar dat het belangrijk is om zijn commentaar op de Psalmen weer te geven. Rashi gebruikt nieuw Hebreeuws aangevuld met Oud Franse woorden. Zijn taalgebruik is soms wat orakelachtig kort. Voor nadere verklaring is het verstandig een orthodox Joodse rabbijn te raadplegen.

Vers 1
O Heer, waarom staat U van verre? [Waarom] Verbergt U zich in tijden van nood?

Verbergt U zich in tijden van nood: U verbergt uw ogen in tijden van nood.

Vers 2
Met de hooghartigheid van de slechte man achtervolgt hij de arme man. Ze worden gevangen in de complotten die ze hebben bedacht.

achtervolgt hij: Hebreeuws ידלק, achtervolgt hij, zoals (in Genesis 31:36): "dat u mij achtervolgde (דלקת)?"

Ze worden gevangen: De armen worden gevangen in de complotten die de goddelozen tegen hen bedenken.

Vers 3
Want de goddeloze schept op over het verlangen van zijn ziel en de rover feliciteert zichzelf met het lasteren van de Heer.

Want de goddeloze schept op: Dit verwijst naar "O Heer, waarom staat U van verre", want nu beroemt de slechte man dat hij al het verlangen van zijn ziel vervult.

en de rover feliciteert zichzelf met het lasteren van de Heer: En de overvaller prijst zichzelf en zegt dat hij de Heer heeft belasterd, maar toch zal hij vrede hebben.

feliciteert: Hebreeuws בֵּרֵך, zoals בֵּרַך, een uitdrukking van de verleden tijd. Je zou moeten weten [dat dit zo is], want als het een zelfstandig naamwoord zou zijn, zou het accent op de eerste letter liggen en zou het worden uitgehaald met een "pattah" [wat een "seggol" betekent onder de "resh"], maar dit men wordt geklonken met een kleine "kamatz" [dwz met een "tzereh"] en het wordt hieronder geaccentueerd op de "resh". Vraag me niet af naar בֵּרֵך, dat hij niet zei: בֵּרַך, omdat veel woorden gespeld met een "resh” op deze manier worden geklonken, bijv (onder 74:18), "een vijand lasterde (חֵרֵף) de Heer", en er staat niet חֵרַף.

lasteren: Hebreeuws נאץ, zoals חֵרֵף en Menachem interpreteerde elke uitdrukking van נאוץ op deze manier.

Vers 4
Een slechte man op het hoogtepunt van zijn woede; "Hij zal niet zoeken; er is geen G'd", zeggen al zijn gedachten.

Een slechte man op het hoogtepunt van zijn woede: Wanneer hij hooghartig is en hij opstaat en zijn gezicht rechtop houdt, en zijn woede op zijn hoogtepunt is.

Hij zal niet zoeken: Al zijn gedachten zeggen hem: "De Heilige, gezegend zij Hij, zal niets zoeken wat ik kan doen omdat er geen oordeel is."

er is geen G'd: Er is geen oordeel en er is geen rechter.

Vers 5
Zijn wegen bloeien te allen tijde; Uw oordelen staan ver van hem af. Al zijn tegenstanders - hij blaast op hen.

bloeien: Hebreeuws יחילו, voorspoedig en vergelijkbaar met dit is (in Job 20:21): "daarom zullen zijn goederen niet voorspoedig zijn (יחיל)." Anderen verklaren יחילו zoals (II Sam. 3:29): "Moge het rusten (יחולו) op het hoofd van Joab.”

Uw oordelen staan ver van hem af: Uw oordelen over pijn en straffen worden verwijderd en van hem verwijderd, want ze komen hem niet tegen.

Al zijn tegenstanders - hij blaast op hen: Met een windvlaag blaast hij op hen en zij vallen voor hem.

Vers 6
Hij zegt tegen zichzelf: "Ik zal niet vallen; voor alle generaties zal ik niet in tegenspoed zijn."

voor alle generaties zal Ik niet in tegenspoed zijn: Tegenspoed zal mij niet gedurende mijn generaties overkomen.

Vers 7
Zijn mond is vol eden en bedrog en list; onder zijn tong is kwaad en ongerechtigheid.

en bedrog: Hebreeuws ותך, een uitdrukking van een kwade gedachte die zich voortdurend in zijn midden nestelt.

Vers 8
Hij zit op de loerplaatsen van de dorpen; op verborgen plaatsen doodt hij de onschuldigen; zijn ogen bespioneren Uw leger.

zijn ogen bespioneren Uw leger: De ogen van Esau liggen op de loer voor Israël, dat Uw leger is.

Uw leger: Hebreeuws לחלכה; (vers 14), "op U vertrekt uw leger (חלכה)". Beiden zijn in de masorah als woorden gespeld met כה in plaats van ך, zoals (Exod. 7:29), "op u (ובכה) en op uw mensen ”; (Spreuken 2:11), "discretie zal u beschermen (תנצרכה) (Exod. 29:35)", beval ik u (אתכה) "; (I Samuël 1:26), "die bij je stond (עמכה)." We leren van de masorah dat חלכה is als חילך, je leger. Maar Menachem (p.89) interpreteert לחלכה יצפנו en zo יעזב חלכה zoals (vers 10), 'en hulpeloze (חלכאים) zullen in zijn macht vallen,'' een woord dat nederig en kreunt. Dienovereenkomstig is כה [een deel van] de radicaal.

Vers 10
Hij hurkt, hij buigt en een leger van gebroken mensen zal door zijn signalen vallen.

Hij hurkt, hij buigt: Dus is de gewoonte van de gluurder; hij hurkt en laat [zichzelf] zakken en maakt zichzelf klein om onopvallend te zijn.

een leger van gebroken mensen zal door zijn signalen vallen: Hebreeuws חלכאם, een leger van gebroken mensen. Ik zag in de grote masorah dat חלכאים een van de vijftien woorden is die als één woord worden geschreven en als twee woorden worden gelezen, zoals בגד in het vers (Gen. 30:11) beginnend met "En Lea zei." Ook (in Deuteronomium 33:2), "een vurige wet (אשדת) is voor hen"; (Jesaja 3:15), "Wat bedoel je (מלכם) dat je Mijn volk verplettert?" Ook betekent dit woord חל כאים, een leger van gebroken mensen. כאים is een uitdrukking van (onder 109:16) "en een gebroken hart (ונכאה לבב) om te doden." Als je zegt dat de "nun" de radicaal is, (Ezechiël 13:22) "Omdat je hebt gebroken (הכאות) het hart van de rechtvaardigen 'zal bewijzen dat [het niet is]. We leren dat de 'nun' van נראה lijkt op de 'nun' van (I Sam. 15: 9) נמבזה en de 'nun' van (Jeremia 6:14) נקלה, en zo is de interpretatie ervan: en ... de signalen van deze slechte man, met zijn hints en zijn knipogen, een uitdrukking van (Jesaja 41:21) 'presenteer uw signalen (עצמותיכם).' en (ibid. 33:15) 'en sluit (ועצם) zijn ogen, 'Een leger van arme mensen. Een andere verklaring: בעצומיו, door zijn machtige mannen. Rabbi Simon zei: Deze slechte man legt in zijn 'callirus', wat betekent leger, alleen machtige mannen zoals hij, zoals er wordt gezegd (in Daniël 3:20): 'En hij beval de machtige krijgers die in zijn leger waren om te binden Shadrach, Meshach en Abed-nego '(Mid. Psalm 10:5). Menachem (p. 89) interpreteert חלכאים echter als 'arm en zwak (וחלח)', waarbij het 'kaf' een radicaal is.

Vers 13
Waarom lasterde een slechte man G'd? Hij zei in zijn hart dat U niet zoekt.

Waarom lasterde een slechte man: de Heilige, gezegend zij Hij? Omdat hij in zijn hart zei dat U niet zoekt.

Vers 14
U zag, want U kijkt naar kattenkwaad en provocatie om met U kracht te geven; op U verlaat Uw leger [zijn last]; U zou de wees helpen.

U zag: wat hij doet, en U blijft zwijgen.

want U: Zo is Uw gewoonte, dat U kijkt naar kattenkwaad en provocatie.

om met U kracht te geven: Met Uw kracht, helpt U de goddelozen om te gedijen met hun goddeloosheid.

op U verlaat Uw leger: Uw volk Israël, dat Uw leger is, laat de last op U rusten dat U gerechtigheid moet uitvoeren op de goddelozen. Menachem (p. 132) interpreteert יעזב als een uitdrukking van hulp, zoals (in Exodus 23:5): "u zult תעזב) (עזב met hem helpen.") Hij interpreteert חלכה als een uitdrukking van "arm en zwak (חלך)," Waarbij het "kaf" een radicaal is.

U zou de wees helpen: vroeger.

Vers 15
Breek de arm van de goddelozen, maar wat betreft de boze: u zult zijn goddeloosheid zoeken en het niet vinden.

Breek de arm: van de slechte Ezau.

maar wat betreft de boze: u zult zijn goddeloosheid zoeken en het niet vinden: Wat de goddelozen van Israël betreft, wanneer zij de goddelozen [van de natiën] zien bloeien, inspireert hun hart hen om goddeloos te handelen, maar wanneer u de arm van de goddelozen breekt, als u zou komen om de goddeloosheid van de goddelozen van Israël, u zou het niet vinden.

Vers 16
De Heer is koning voor eeuwig en altijd; naties vergaan uit Zijn land.

De Heer is koning voor eeuwig en altijd: nadat de natiën zijn vergaan uit Zijn land.

Vers 18
Om de wees en de verpletterde te beoordelen, dat hij niet langer doorgaat met het breken van de zwakkeren van de aarde.

Om de wees te beoordelen: Om oordelen uit te voeren voor Israël, de wezen en gebroken mensen.

dat hij niet langer doorgaat: Ismaël en Ezau

met het breken van de zwakkeren: De zwakken en zieken verpletteren en breken.

Nadere toelichting op bovenstaande Joodse commentaren

Koning David zegt dat G'd ver weg is vooral in tijden van nood. Zo voelen sommige mensen het ook vaak. Hoe komt dat? G'd schiep volgens de Tora een 'agnostische' wereld waarbij de mens het gevoel heeft onafhankelijk te functioneren. Waarom houdt G'd zich verborgen? Omdat Hij wil dat de mens langzaam aan Hem went. De mens kan volgens de Tora één worden met G'd door het menselijke en G'ddelijke perspectief bij elkaar te brengen. De mens moet dus in contact treden met G'd, zegt de Tora. Daarbij moet de mens beseffen dat G'd de Absolute Werkelijkheid is. Een door de wereld een verblijfplaats te maken voor G'd. Joden doen dit door de Tora wetten na te leven; niet-Joden kunnen dit doen door de Noachidische geboden na te leven. Zo worden de geest en het hart van de mens ten volle ingezet om G'd te ontdekken en te begrijpen, zo verklaart de Tora. De ziel wordt gecultiveerd door de Bijbel na te leven. Zo bereikt het lichaam een hoger doel. Dan wordt ook de zin van het leven duidelijk.

Psalm 1 tot en met 92

Wilt u meer Psalmen lezen met een Joodse uitleg? Ga naar: Psalmen 1 tot en met 92.