Het Magnificat: de lofzang van Maria (Lucas 1: 46 - 55)

De evangelist Lucas beschrijft hoe Maria haar lofzang zingt als ze Elizabet begroet. Traditioneel wordt de lofzang van Maria het Magnificat genoemd, naar het eerste woord van het lied in het Latijn: 'Magnificat anima mea Dominum'. Letterlijk betekent dit: 'Verheerlijk mijn ziel de Heer'. Haar ziel maakt in dit lied de God van Israël groot. Naast dat het een loflied is, kan dit lied ook gezien worden als een protestlied. Maria zingt dat God de bestaande orde van macht en rijkdom omkeert.

Maria bij Elizabet

Toen Maria thuis in Nazareth was kreeg ze onverwacht bezoek van de engel Gabriël. Hij gaf haar de boodschap dat ze zwanger zou worden en een zoon zou baren. Haar kind zou de zoon van de Allerhoogste genoemd worden. Maria werd moeder van de langverwachte Messias van Israël. Direct nadat de engel haar verliet, haastte Maria zich naar het huis van haar oudere nicht Elizabet. De engel had namelijk gezegd dat Elizabet op haar oude leeftijd nog zwanger was geworden en dat ook zij een bijzondere zoon zou baren (Lucas1: 26-38). Maria wist dat Elizabet tot dan toe een bejaarde onvruchtbare vrouw was. Elizabet was getrouwd met de priester Zacharias.

Gezegend ben je onder de vrouwen

Elizabet zegt tegen Maria: 'Gezegend ben je onder de vrouwen en gezegend is de vrucht van je buik'. De vrucht van je buik wordt ook wel vertaald met de woorden 'de vrucht van je schoot'. Deze woorden zijn letterlijk de zegen die Mozes indertijd had uitgesproken over het volk Israël. Mozes zei tot het hele volk: 'Gezegend zal zijn de vrucht van uw schoot' (Deuteronomium 28: 4). De zegen die Elizabet Maria aanzegt hebben een plaats gekregen in het Rooms-Kathieke gebed 'Wees gegroet Maria':

De lofzang van Maria in Lucas 1

In het loflied dat Maria zingt uit de haar dankbaarheid aan God. Ze laat in haar lied woorden uit de Psalmen doorklinken. In de eerste regel klinkt bijvoorbeeld Psalm 103 vers 1 door: 'Loof de Heere, mijn ziel' (zie ook Psalm 103:22 en 104:1). Maria uit haar vreugde over al het goede dat God voor haar gedaan heeft. Hij heeft haar zo rijk begenadigd dat alle geslachten, alle generaties, haar voortaan gelukkig zullen prijzen.

De kritische toon van de lofzang

In haar loflied maakt Maria de God van Israël groot om zijn trouw aan zijn volk. Maria spreekt goede woorden over de Heer van Israël. Ze prijst zijn macht en zijn kracht. Stellig geeft zij aan dat God recht zal doen aan de arme mensen die honger hebben.


Maria prijst de Heer omdat Hij de bestaande orde van macht en rijkdom doorbreekt. De stem van Maria verwoordt het verlangen dat in de onderkant van de samenleving leefde. Als ze zegt dat God machtigen van de troon heeft gestoten, dan denken haar toehoorders aan Herodes de Grote, de wrede koning van Israël, die zelfs zijn eigen familieleden had laten vermoorden. Herodes die zo wreed is dat hij de opdracht gaf tot de kindermoord in Bethlehem (Matteüs 2). Als Maria zingt dat God goede gave geeft aan hongerigen en dat Hij rijken met lege handen heeft weggezonden, dan slaat dat volgens de omstanders op Herodes die zware belastingen hief aan zijn onderdanen. In het lied van Maria klinkt kritiek door tegen de machthebbers, in het bijzonder tegen de tiran Herodes die samen heulde met de Romeinse overheersers. Bijzonder is dat Maria de omkering verkondigd als een feit en niet als een mogelijk die in de toekomst zal plaatsvinden.

De belofte aan Abraham

Maria sluit in haar loflied nauw aan bij de Hebreeuwse Schriften. Dat is het geloof dat ze van jongs af aan heeft meegekregen en dat klinkt door in haar lied. De geschiedenis van God met het Hebreeuwse volk begint met de roeping van Abraham. Hij krijgt de belofte dat door hem heel de aarde gezegend zal worden.


Maria grijpt in het Magnificat terug op de die belofte die eeuwen eerder aan Abraham is gedaan. Maria ziet in de komst van de verlosser Gods trouw aan zijn volk. Ze looft God omdat Hij trouw is aan de beloften die Hij aan Abraham heeft gedaan.

Het Magnificat van Maria en de lofzang van Hanna

Het Magnificat van Maria vertoont veel overeenkomsten met de lofzang van Hanna. Hanna is de moeder van de profeet Samuël. Ze kon lang geen kinderen krijgen. Als ze moeder wordt zingt ze een loflied voor de Heer (1 Samuël 2:1-10). Het loflied van Maria komt op bepaalde punten sterk overeen met het lied van Hanna. Ze beginnen allebei met de vreugde voor de Heer te benoemen die in hun hart of ziel is. Ook spreken ze beide nadrukkelijk over omkering die de Heer doet. God maakt armen rijk en machtigen vernedert Hij.

Het Magnificat en de andere lofzangen in het evangelie van Lucas

De lofzang van Maria is bekend geworden met de naam het Magnificat, het eerste woord van het lied in het Latijn. In het evangelie van Lucas staan nog meer lofliederen die met komst van de Messias te maken hebben. Zo staat in Lucas 1 de lofzang van Zacharias die hij uitsprak toen zijn zoon Johannes werd geboren (Lucas 1: 68-79). Dit lied wordt in het Latijn het Benedictus genoemd. Een andere lofzang is die van Simeon. Hij sprak deze uit toen hij de kleine Jezus in de tempel mocht vasthouden (Lucas 2: 29-32). Dit lied wordt in het Latijn het Nunc Dimitis genoemd, naar de eerste twee woorden van het lied.

De lofzang van Maria in de liturgie van de kerk

Het loflied van Maria wordt in de kloostertraditie het hele jaar door gezongen. Het Magnificat is een vast onderdeel van de vesperliturgie. Het wordt volgens de regel van Benedictus bij het Lauden gezongen. Elke dag klinken de woorden van het Magnificat in de kloostergemeenschappen. Het loflied van Maria is ook opgenomen in het getijdengebed van de Rooms-Katholieke Kerk. Het lied staat ook in het liturgische boek van de Anglicaanse kerk, het Book of Common Prayer. In de Reformatorische traditie hoort de lofzang van Maria bij de '12 Enige Gezangen' van 1773.

Het Magnificat in de klassieke muziek

De lofzang van Maria heeft veel componisten geïnspireerd om deze tekst op muziek te zetten. Van de Italiaanse componist Antonio Vivaldi zijn meerde versies van het Magnificat bekent (RV 610, 601a, 610b, 611). Johann Sebastian Bach heeft minstens twee versies van het Magnificat gecomponeerd (BWV 243 en 243a). De Nederlandse componist Hendrik Andriessen (1937) heeft een setting gecomponeerd waarbij de zangers begeleid worden door het orgel. De lijst van componisten die het Magnificat op muziek hebben gezet is groot. Een zoektocht op internet levert meer dan 230 verschillende namen van componisten op die zich door de woorden van Maria hebben laten inspireren.

Lees verder

• De annunciatie: de engel Gabriël bezoekt Maria (Lucas 1)
• Koning Herodes en de Herodesdynastie in de Bijbel
• De ster van Bethlehem en de wijzen of magiërs uit het Oosten