Tehilliem: Psalm 86 – een Joodse uitleg

Deze psalm bevat veel gebeden over Davids problemen en zijn vijanden Doeg en Achitophel. Het bevat ook veel beschrijvingen van G'ds lof. Ieder individu kan, volgens Chabad, deze psalm in nood aanbieden. David raakt in Psalm 86 veel angsten en kwalen van de Joden aan. Hij richt zijn aandacht op de ziel, niet op het materiële. Als de ziel hoger en hoger stijgt, valt de rest automatisch op zijn plek. Deze psalm wordt op weekdagen gereciteerd (wanneer Tanchnun wordt gezegd - Tachnun is het biechtgebed dat wordt toegevoegd aan de dagelijkse gebeden en tijdens de maand Nissan wordt het weggelaten omdat Joden Tachnun weglaten op speciale dagen. Er zijn ook enkele Psalmen die worden weggelaten op de dagen dat Joden Tachnun weglaten.). Tehilliem worden ook anno 2024 door Joodse mensen collectief en individueel gereciteerd, omdat het verlangen ontstaat om G-d te prijzen en te danken; of als alternatief, in tijden van crisis en nood, als een vorm van smeekbede, en zelfs als een plek om spijt te betuigen over zonde.

• Tekst Psalm 86
• Hebreeuwse tekst van Psalm 86 – תהילים פו
• Luister naar Psalm 86
• Toelichting op Psalm 86 van Rabbi Yitzchok Rubin
• Commentaar van Rashi op Psalm 86
• Psalm 1 tot en met 92

Tekst Psalm 86

Een gebed van David. O Heer, neig Uw oor; antwoord mij, want ik ben arm en behoeftig. Let op mijn ziel, want ik ben een vrome man; red Uw dienstknecht - U, mijn G'd - die op U vertrouwt. Wees mij genadig, o Heer, want ik roep U alle dagen. Laat de ziel van Uw dienstknecht zich verheugen, want voor U, Heer, verhef ik mijn ziel.
…..
…..
O G'd, opzettelijke overtreders zijn tegen mij opgestaan en een gezelschap van machtigen heeft mijn leven gezocht en zij hebben U niet voor zichzelf geplaatst. Maar U, o Heer, bent een meedogende en genadige G'd, langzaam tot woede en met veel vriendelijkheid en waarheid. Wend u tot mij en wees mij genadig; schenk Uw macht aan Uw knecht en red de zoon van Uw dienstmaagd. Geef mij een teken ten goede, en laat mijn vijanden het zien en mij schamen, want U, Heer, hebt mij geholpen en getroost.

Hebreeuwse tekst van Psalm 86 – תהילים פו

תְּפִלָּה לְדָוִד הַטֵּה יְהוָה אָזְנְךָ עֲנֵנִי כִּי עָנִי וְאֶבְיוֹן אָני:
{ב} שָׁמְרָה נַפְשִׁי כִּי חָסִיד אָנִי הוֹשַׁע עַבְדְּךָ אַתָּה אֱלֹהַי הַבּוֹטֵחַ אֵלֶיךָ:
{ג} חָנֵּנִי אֲדֹנָי כִּי אֵלֶיךָ אֶקְרָא כָּל הַיּוֹם:
{ד} שַׂמֵּחַ נֶפֶשׁ עַבְדֶּךָ כִּי אֵלֶיךָ אֲדֹנָי נַפְשִׁי אֶשָּׂא:
{ה} כִּי אַתָּה אֲדֹנָי טוֹב וְסַלָּח וְרַב חֶסֶד לְכָל קֹרְאֶיךָ:
{ו} הַאֲזִינָה יְהוָה תְּפִלָּתִי וְהַקְשִׁיבָה בְּקוֹל תַּחֲנוּנוֹתָי:
{ז} בְּיוֹם צָרָתִי אֶקְרָאֶךָּ כִּי תַעֲנֵנִי:
{ח} אֵין כָּמוֹךָ בָאֱלֹהִים אֲדֹנָי וְאֵין כְּמַעֲשֶׂיךָ:
{ט} כָּל גּוֹיִם אֲשֶׁר עָשִׂיתָ יָבוֹאוּ וְיִשְׁתַּחֲווּ לְפָנֶיךָ אֲדֹנָי וִיכַבְּדוּ לִשְׁמֶךָ:
{י} כִּי גָדוֹל אַתָּה וְעֹשֵׂה נִפְלָאוֹת אַתָּה אֱלֹהִים לְבַדֶּךָ:
{יא} הוֹרֵנִי יְהוָה דַּרְכֶּךָ אֲהַלֵּךְ בַּאֲמִתֶּךָ יַחֵד לְבָבִי לְיִרְאָה שְׁמֶךָ:
{יב} אוֹדְךָ אֲדֹנָי אֱלֹהַי בְּכָל לְבָבִי וַאֲכַבְּדָה שִׁמְךָ לְעוֹלָם:
{יג} כִּי חַסְדְּךָ גָּדוֹל עָלָי וְהִצַּלְתָּ נַפְשִׁי מִשְּׁאוֹל תַּחְתִּיָּה:
{יד} אֱלֹהִים זֵדִים קָמוּ עָלַי וַעֲדַת עָרִיצִים בִּקְשׁוּ נַפְשִׁי וְלֹא שָׂמוּךָ לְנֶגְדָּם:
{טו} וְאַתָּה אֲדֹנָי אֵל רַחוּם וְחַנּוּן אֶרֶךְ אַפַּיִם וְרַב חֶסֶד וֶאֱמֶת:
{טז} פְּנֵה אֵלַי וְחָנֵּנִי תְּנָה עֻזְּךָ לְעַבְדֶּךָ וְהוֹשִׁיעָה לְבֶן אֲמָתֶךָ:
{יז} עֲשֵׂה עִמִּי אוֹת לְטוֹבָה וְיִרְאוּ שֹׂנְאַי וְיֵבֹשׁוּ כִּי אַתָּה יְהוָה עֲזַרְתַּנִי וְנִחַמְתָּנִי:

Luister naar Psalm 86

Luister naar Psalm 86 in het Hebreeuws.

Toelichting op Psalm 86 van Rabbi Yitzchok Rubin

Koning David noemt Psalm 86 een gebed. Hij raakt er veel angsten en kwalen van de Joden aan.

David noemt zichzelf zowel arm als behoeftig. De nood vormt een extra last bij de armoede. David vraagt G'd om hulp. Hij verzoekt HaShem hem te verlossen van de waanzin van de materiële wereld dat een luchtspiegeling is. De materiële wereld belemmert de toewijding aan G'd. David zegt verdwaald te zijn en vraagt G'd om genade, ook al beseft hij het niet te verdienen. Zijn hart is verdraaid en besmet.

David verzoekt G'd hem blijdschap te schenken zodat zijn ziel hoger en hoger stijgt. Dat is de enige ruimte die voor de ziel telt. Zo moeten alle Joden G'd om heilige blijdschap vragen. David vraagt niet om materieel gewin, maar alles voor de ziel. Als de ziel vol is van hemelse liefde, zal al het andere een plaats vinden.

De Joden hebben de vriendelijkheid van HaShem nodig. G'd luistert naar de stem van elke smeekbede. Hij lijdt met de Joden mee in tijden van nood en ballingschap.

G'ds werken zijn uniek. Hij handelt niet zoals de mens denkt dat het zal gaan. De mens kan G'd niet vertellen hoe de wereld te besturen. Joden moeten via de Tora leren wie G'd is en wie ze zelf zijn. Dat leren dient altijd door te gaan. Joden kunnen niet stoppen en denken dat ze genoeg weten. Ze moeten vragen blijven stellen.

Commentaar van Rashi op Psalm 86

Per vers het commentaar van Rashi, de Joodse Bijbelcommentator die leefde van 1040-1105. Rashi wordt beschouwd als de leraar van de leraren. Door alle traditionele Joden wordt Rashi als autoriteit op het gebied van de Joodse Bijbel en de Talmoed beschouwd. Vandaar dat het belangrijk is om zijn commentaar op de Psalmen weer te geven. Rashi gebruikt nieuw Hebreeuws aangevuld met Oud Franse woorden. Zijn taalgebruik is soms wat orakelachtig kort. Voor nadere verklaring is het verstandig een orthodox Joodse rabbijn te raadplegen.

Vers 2
Let op mijn ziel, want ik ben een vrome man; red Uw dienstknecht - U, mijn G'd - die op U vertrouwt.

want ik ben een vrome man: dat ik mijn beledigingen en mijn schande hoor, en dat ik wraak kan nemen; toch zwijg ik. Zo is het ook in Aggadath Tehillim (Midrash Psalm 86:1). Een andere verklaring: Onze Wijzen legden uit in Berachoth (4a): [David zei:] "Ben ik geen vrome man, wanneer alle koningen van het Oosten en het Westen in hun glorie zitten, en ik, mijn handen bezoedeld zijn met bloed, met de zak en met de nageboorte?”

Vers 3
Wees mij genadig, o Heer, want ik roep U alle dagen.

alle dagen: Alle dagen van de ballingschap, dat is dag voor de goddelozen en nacht voor de rechtvaardigen. Het wordt op deze manier uitgelegd in Aggadath Tehillim (Midrash Psalm 86:2).

Vers 4
Laat de ziel van Uw dienstknecht zich verheugen, want voor U, Heer, verhef ik mijn ziel.

verhef ik mijn ziel: Ik stuur mijn hart.

Vers 8
Er is niemand zoals U onder de goddelijken, o Heer, evenmin zijn er iets als Uw werken.

als Uw werken: Wie plaatst de hemelse wezens voor de aardbewoners.

Vers 10
Want U bent groot en verricht wonderen, U, o G'd, alleen.

Want U bent groot en verricht wonderen, U, o G'd, alleen: Voordat de engelen werden geschapen, werden hemel en aarde gemaakt. Daarom zullen alle naties Uw naam verheerlijken.

Vers 13
Want Uw vriendelijkheid is groot jegens mij en U hebt mijn ziel gered uit de diepste diepten van het graf.

uit de diepste diepten van het graf: Het is gebruikelijk dat overspeligen in de diepte van het graf worden geplaatst, en van daaruit redde U mij, want de profeet Nathan zei tegen mij (II Samuël 12:13): "Ook heeft de Heer uw zonde verwijderd."

Vers 14
O G'd, opzettelijke overtreders zijn tegen mij opgestaan en een gezelschap van machtigen heeft mijn leven gezocht en zij hebben U niet voor zichzelf geplaatst.

opzettelijke overtreders zijn tegen mij opgestaan: Doeg en Achithophel.

en zij hebben U niet voor zichzelf geplaatst: Ze herinnerden zich niet wat ze zagen, dat Samuël mij op Uw bevel zalfde.

Vers 16
Wend u tot mij en wees mij genadig; schenk Uw macht aan Uw knecht en red de zoon van Uw dienstmaagd.

de zoon van Uw dienstmaagd: De zoon van de dienstmaagd vernedert zich meer voor zijn meester dan de slaaf die hij met geld heeft gekocht, omdat de zoon van de dienstmaagd in het huis werd geboren en opgroeide in de schoot van zijn meester.

Vers 17
Geef mij een teken ten goede, en laat mijn vijanden het zien en mij schamen, want U, Heer, hebt mij geholpen en getroost.

Geef mij een teken ten goede: dus het kan voor anderen duidelijk zijn dat U mij hebt vergeven.

en laat mijn vijanden het zien: het teken en schaam je. Maar de Heilige, gezegend zij Hij, luisterde tijdens zijn leven niet naar hem om het teken te verlenen. In plaats daarvan [kwam het] tijdens het leven van zijn zoon Salomo toen de poorten aan elkaar vasthielden en pas open gingen toen hij zei (2 Kronieken 6:42): “Keer het aangezicht van Uw gezalfde niet terug; gedenk de vriendelijke daden van Uw dienaar David.”

Psalm 1 tot en met 92

Wilt u meer Psalmen lezen met een Joodse uitleg? Ga naar: Psalmen 1 tot en met 92.