Tehilliem: Psalm 81 – een Joodse uitleg

Psalm 81 - enkele verzen - werd gezongen in de Heilige Tempel op Rosh Hashana (Joods Nieuwjaar), een dag waarop veel wonderen voor Israël werden verricht. Op deze dag verschijnen de Joden voor Hashem zoals ze werkelijk zijn. Er kan geen valsheid zijn wanneer ze voor hun Schepper staan op de verjaardag van die Schepping. In het dagelijkse leven staan vele dingen in de weg, zoals het ego, zelfhaat en misleide indrukken die de Joden tegenwerken. Maar het tegengif heet nederigheid. Ondanks dat dit een klein iets is, kan het de barrière doorbreken. Tehilliem worden ook anno 2024 door Joodse mensen collectief en individueel gereciteerd, omdat het verlangen ontstaat om G-d te prijzen en te danken; of als alternatief, in tijden van crisis en nood, als een vorm van smeekbede, en zelfs als een plek om spijt te betuigen over zonde.

• Tekst Psalm 81
• Hebreeuwse tekst van Psalm 81 - תהילים פא
• Luister naar Psalm 81
• Toelichting op Psalm 81 van Rabbi Yitzchok Rubin
• Commentaar van Rashi op Psalm 81
• Psalm 1 tot en met 92

Tekst Psalm 81

Voor de dirigent, op de Gittith, van Asaph. Zing lof voor de G'd Die onze macht is, klink de sjofar voor de G'd van Jacob. Verhef [uw stem in] lied en geef [met] een tamboerijn, een aangename harp met een lier. Klink de sjofar op de Nieuwe Maan, op de afgesproken tijd voor de dag van ons festival.
…..
…..
Als slechts Mijn volk naar Mij zou luisteren, als Israël in Mijn wegen zou gaan. Binnen korte tijd zou Ik hun vijanden onderwerpen en op hun vijanden zou Ik Mijn hand teruggeven. De vijanden van de Heer zouden tegen Hem liegen en hun tijd zou voor altijd zijn. Dan zou Hij ze voeden met het vet van tarwe en ik zou je verzadigen met honing van een rots.

Hebreeuwse tekst van Psalm 81 - תהילים פא

{א} לַמְנַצֵּחַ עַל הַגִּתִּית לְאָסָף:
{ב} הַרְנִינוּ לֵאלֹהִים עוּזֵּנוּ הָרִיעוּ לֵאלֹהֵי יַעֲקֹב:
{ג} שְׂאוּ זִמְרָה וּתְנוּ תֹף כִּנּוֹר נָעִים עִם נָבֶל:
{ד} תִּקְעוּ בַחֹדֶשׁ שׁוֹפָר בַּכֵּסֶה לְיוֹם חַגֵּנוּ:
{ה} כִּי חֹק לְיִשְׂרָאֵל הוּא מִשְׁפָּט לֵאלֹהֵי יַעֲקֹב:
{ו} עֵדוּת בִּיהוֹסֵף שָׂמוֹ בְּצֵאתוֹ עַל אֶרֶץ מִצְרָיִם שְׂפַת לֹא יָדַעְתִּי אֶשְׁמָע:
{ז} הֲסִירוֹתִי מִסֵּבֶל שִׁכְמוֹ כַּפָּיו מִדּוּד תַּעֲבֹרְנָה:
{ח} בַּצָּרָה קָרָאתָ וָאֲחַלְּצֶךָּ אֶעֶנְךָ בְּסֵתֶר רַעַם אֶבְחָנְךָ עַל מֵי מְרִיבָה סֶלָה:
{ט} שְׁמַע עַמִּי וְאָעִידָה בָּךְ יִשְׂרָאֵל אִם תִּשְׁמַע לִי:
{י} לֹא יִהְיֶה בְךָ אֵל זָר וְלֹא תִשְׁתַּחֲוֶה לְאֵל נֵכָר:
{יא} אָנֹכִי יְהוָה אֱלֹהֶיךָ הַמַּעַלְךָ מֵאֶרֶץ מִצְרָיִם הַרְחֶב פִּיךָ וַאֲמַלְאֵהוּ:
{יב} וְלֹא שָׁמַע עַמִּי לְקוֹלִי וְיִשְׂרָאֵל לֹא אָבָה לִי:
{יג} וָאֲשַׁלְּחֵהוּ בִּשְׁרִירוּת לִבָּם יֵלְכוּ בְּמוֹעֲצוֹתֵיהֶם:
{יד} לוּ עַמִּי שֹׁמֵעַ לִי יִשְׂרָאֵל בִּדְרָכַי יְהַלֵּכוּ:
{טו} כִּמְעַט אוֹיְבֵיהֶם אַכְנִיעַ וְעַל צָרֵיהֶם אָשִׁיב יָדִי:
{טז} מְשַׂנְאֵי יְהוָה יְכַחֲשׁוּ לוֹ וִיהִי עִתָּם לְעוֹלָם:
{יז} וַיַּאֲכִילֵהוּ מֵחֵלֶב חִטָּה וּמִצּוּר דְּבַשׁ אַשְׂבִּיעֶךָ:

Luister naar Psalm 81

Luister naar Psalm 81 in het Hebreeuws.

Toelichting op Psalm 81 van Rabbi Yitzchok Rubin

Psalm 81 begint met vreugdegezang. Omdat alles in de Schepping verbonden is met de Bron, HaShem, realiseren Tora Joden zich dat ook de vreugde afkomstig is van G'd. Ze zijn niets als ze dit niet innerlijk voelen. Deze Psalm is bedoeld voor het Joods nieuwjaar (Rosh Hashana). Op die dag kan veel gerealiseerd worden omdat het de dag van de Schepping is en Joden voor G'd verschijnen zoals ze daadwerkelijk zijn.

G'd vertelt de Joden dat hij ze bevrijd heeft uit de Egyptische slavernij, niet alleen van het werk op het veld maar ook van keukentaken. Dit laatste werd door Joden ook als vernedering ervaren en bracht hen schade toe. Elk individu kreeg zijn specifieke vrijheid ten tijde van de Exodus.

De Joden werden getest door de wateren van bitterheid na de Uittocht uit Egypte. Ze schreeuwden het uit van pijn, soms in stilte. Er zijn momenten dat zelfs het innerlijk niet accepteerde hoeveel het G'd nodig heeft. Toch gaf HaShem antwoord, en dat op zich is al helend omdat Joden nooit begrepen hoe groot hun behoefte was. De test in Egypte vervolgt zich in de loop der geschiedenis. G'd blijft de Joden uitdagen maar Hij zal er altijd voor hen zijn, ook al falen de Joden soms. Het is aan de Joden om naar G'd te luisteren. Ze zijn hun ergste vijanden wanneer ze zoveel dingen tussen hen en G'd laten komen, zoals afgoderij. Het enige antwoord daarop is nederigheid. De Joden moeten accepteren dat God Eén is, anders staan ze tussen de afgodenaanbidders. Alleen met G'd kunnen de Joden ontsnappen aan de slavernij die binnen hun eigen waarneming ligt. G'd zal altijd luisteren en antwoorden. De wil van HaShem zal alleen gehoord worden als de Joden hun gedachten concentreren op wat echt is.

Commentaar van Rashi op Psalm 81

Per vers het commentaar van Rashi, de Joodse Bijbelcommentator die leefde van 1040-1105. Rashi wordt beschouwd als de leraar van de leraren. Door alle traditionele Joden wordt Rashi als autoriteit op het gebied van de Joodse Bijbel en de Talmoed beschouwd. Vandaar dat het belangrijk is om zijn commentaar op de Psalmen weer te geven. Rashi gebruikt nieuw Hebreeuws aangevuld met Oud Franse woorden. Zijn taalgebruik is soms wat orakelachtig kort. Voor nadere verklaring is het verstandig een orthodox Joodse rabbijn te raadplegen.

Vers 1
Voor de dirigent, op de Gittith, van Asaph.

op de Gittith: Een muziekinstrument dat afkomstig is van Gath.

Vers 2
Zing lof voor de G'd Die onze macht is, klink de sjofar voor de G'd van Jacob.

klink de sjofar: op Rosh Hashanah.

Vers 3
Verhef [uw stem in] lied en geef [met] een tamboerijn, een aangename harp met een lier.

een aangename harp met een lier: Rabbi Chiyya bar Abba zegt: De "kinnor" en de "nevel" zijn hetzelfde. Rabbi Simon zegt: Het [aantal] snaren onderscheidt de een van de ander. Waarom wordt het "nevel" genoemd? Omdat het alle andere soorten muziek te schande maakt.

Vers 4
Klink de sjofar op de Nieuwe Maan, op de afgesproken tijd voor de dag van ons festival.

op de Nieuwe Maan: Wanneer de maan zichzelf vernieuwt.

op de afgesproken tijd: De aangewezen dag ervoor, en zo (Spreuken 7:20): "op de aangewezen dag (בכסה) zal hij thuiskomen"; naar de afgesproken tijd die was vastgesteld.

Vers 5
Want het is een statuut voor Israël, het oordeel van de G'd van Jacob.

Want het is een statuut: want Israël van de Heilige, gezegend zij Hij, om de sjofar te laten klinken op die dag, de dag van het oordeel van de Heilige, gezegend zij Hij.

Vers 6
Als getuigenis voor Jozef heeft hij het verordineerd toen hij over het land Egypte trok, [toen] ik een taal begreep die ik niet kende.

Als getuigenis voor Jozef heeft hij het verordineerd: Op Rosh Hashanah verliet Joseph de gevangenis.

[toen] ik een taal begreep die ik niet kende: In traktaat Sotah (36b) wordt uitgelegd dat [de engel] Gabriel hem zeventig talen onderwees.

Vers 7
Ik verwijderde zijn schouder van de lasten; zijn handen werden verwijderd uit de pot.

uit de pot: Van slavenarbeid tot het koken van de potten op de manier van andere slaven.

uit de pot: Hebreeuws מדוד, een pot, als (I Samuël 2:14): "En hij zou in de vuurpot of in de pot stoten (הדוד)."

Vers 8
In nood riep je en ik liet je vrij; Ik antwoordde je - [hoewel je riep] in het geheim - met donder; Ik heb je voor altijd beproefd bij de wateren van Meriba.

In nood riep je: voor Mij, jullie allemaal. U riep uit de nood van de arbeid van de lasten van Egypte en Ik liet u vrij.

Ik antwoordde je - [hoewel je riep] in het geheim - met donder: U riep in het geheim tussen Mij en u, maar Ik antwoordde u met een stem van donder; Ik maakte Mijn macht en Mijn geweldige daden kenbaar in het openbaar.

Ik heb je voor altijd beproefd bij de wateren van Meriba.: Hoewel het werd geopenbaard en voor Mij werd beproefd dat je voorbestemd was Mij te provoceren bij de wateren van Meriba. Dus het werd onderwezen in Mechilta (Exodus 19:2).

Vers 9
Hoor, Mijn volk, en Ik zal u vermanen, Israël, als u naar Mij luistert.

Hoor, Mijn volk: Omdat Ik dit alles voor je heb gedaan, is het passend dat je naar Mij luistert.

Vers 11
Ik ben de Heer, uw G'd, die u uit het land Egypte heeft opgevoerd; doe je mond wijd open en Ik zal het vullen.

doe je mond wijd open: om van Mij te vragen wat je hartje begeert.

en Ik zal het vullen: Afhankelijk van wat je vraagt, zal Ik het invullen.

Vers 13
Dus liet ik ze achter de fantasieën van hun hart aan gaan; laat hen gaan in hun raadgevingen.

achter de fantasieën van hun hart: Hebreeuws בשרירותלבם, naar de zienswijzen van hun hart, als (boven 5:9): "vanwege degenen die op mij wachten (שוררי)."

Vers 14
Als slechts Mijn volk naar Mij zou luisteren, als Israël in Mijn wegen zou gaan.

Als slechts Mijn volk naar Mij zou luisteren: Maar toch, als zij naar Mij wilden terugkeren en naar Mij wilden luisteren ...

Vers 15
Binnen korte tijd zou Ik hun vijanden onderwerpen en op hun vijanden zou Ik Mijn hand teruggeven.

Binnen korte tijd zou Ik hun vijanden onderwerpen: In korte tijd zou Ik hun vijanden onderwerpen.

zou Ik Mijn hand teruggeven: Ik zou mijn slag van je teruggeven om het op hen te leggen, en dan ...

Vers 16
De vijanden van de Heer zouden tegen Hem liegen en hun tijd zou voor altijd zijn.

De vijanden van de Heer zouden tegen Hem liegen en hun tijd zou voor altijd zijn: [De tijd van] hun vergelding [zou] voor altijd zijn.

Vers 17
Dan zou Hij ze voeden met het vet van tarwe en ik zou je verzadigen met honing van een rots.

Dan zou Hij ze voeden: Israël.

en...van een rots: Hij verzadigde hen met honing toen zij Zijn wegen ingingen, zoals wordt gezegd (Deuteronomium 32:13): "Hij zoog hen met honing uit de rots."

Psalm 1 tot en met 92

Wilt u meer Psalmen lezen met een Joodse uitleg? Ga naar: Psalmen 1 tot en met 92.