Tehilliem: Psalm 74 – een Joodse uitleg

De psalmist treurt en huilt in Psalm 74 over alle verbrande synagogen en studiezalen: de Filistijnen vernietigden de Tabernakel van Silo; Nebukadnezar vernietigde de Eerste Tempel. Joden zijn al zo lang in ballingschap, zonder enige tekenen van verlossing te zien! Wanneer komt eindelijk de verlossing? Tehilliem worden ook anno 2024 door Joodse mensen collectief en individueel gereciteerd, omdat het verlangen ontstaat om G-d te prijzen en te danken; of als alternatief, in tijden van crisis en nood, als een vorm van smeekbede, en zelfs als een plek om spijt te betuigen over zonde.

• Tekst Psalm 74
• Hebreeuwse tekst van Psalm 74 - תהילים עד
• Luister naar Psalm 74
• Toelichting op Psalm 74 van Rabbi Ya'akov Trump
• Commentaar van Rashi op Psalm 74
• Psalm 1 tot en met 92

Tekst Psalm 74

Een maskil van Asaph. Waarom, o G'd, hebt U voor altijd verlaten? [Waarom] is Uw toorn ontstoken tegen de kudde van Uw weide? Denk aan Uw gemeente, die U sinds onheuglijke tijden hebt verworven; U verloste de stam van Uw erfenis, de berg Sion waarop U woonde. Hef Uw slagen op om eeuwige ondergang te veroorzaken, voor al het kwaad dat de vijand in het Heiligdom heeft gedaan. Uw tegenstanders brulden te midden van Uw ontmoetingsplaats; zij maakten hun tekenen voor tekenen.
…..
…..
Bezorg de ziel van Uw tortelduif niet aan het wilde dier; vergeet nooit de ziel van Uw armen. Kijk naar het verbond, want de donkere plaatsen van de aarde zijn gevuld met woningen van geweld. Laat de armen niet in schande terugkeren; de armen en behoeftigen zullen Uw naam prijzen. Sta op, o G'd, pleit voor Uw eigen zaak; herinner Uw schande van een slechterik al die dagen. Vergeet niet de stem van Uw tegenstanders, het tumult van degenen die tegen U opstaan, die voortdurend stijgt.

Hebreeuwse tekst van Psalm 74 - תהילים עד

א מַשְׂכִּיל לְאָסָףלָמָה אֱלֹהִים זָנַחְתָּ לָנֶצַח יֶעְשַׁן אַפְּךָ בְּצֹאן מַרְעִיתֶךָ. ב זְכֹר עֲדָתְךָ קָנִיתָ קֶּדֶם גָּאַלְתָּ שֵׁבֶט נַחֲלָתֶךָהַר-צִיּוֹן זֶה שָׁכַנְתָּ בּוֹ. ג הָרִימָה פְעָמֶיךָ לְמַשֻּׁאוֹת נֶצַח כָּל-הֵרַע אוֹיֵב בַּקֹּדֶשׁ. ד שָׁאֲגוּ צֹרְרֶיךָ בְּקֶרֶב מוֹעֲדֶךָ שָׂמוּ אוֹתֹתָם אֹתוֹת. ה יִוָּדַע כְּמֵבִיא לְמָעְלָה בִּסְבָךְ-עֵץ קַרְדֻּמּוֹת. ו ועת (וְעַתָּה) פִּתּוּחֶיהָ יָּחַד בְּכַשִּׁיל וְכֵילַפּוֹת יַהֲלֹמוּן. ז שִׁלְחוּ בָאֵשׁ מִקְדָּשֶׁךָ לָאָרֶץ חִלְּלוּ מִשְׁכַּן-שְׁמֶךָ. ח אָמְרוּ בְלִבָּם נִינָם יָחַד שָׂרְפוּ כָל-מוֹעֲדֵי-אֵל בָּאָרֶץ. ט אוֹתֹתֵינוּ לֹא רָאִינוּ אֵין-עוֹד נָבִיא וְלֹא-אִתָּנוּ יֹדֵעַ עַד-מָה. י עַד-מָתַי אֱלֹהִים יְחָרֶף צָר יְנָאֵץ אוֹיֵב שִׁמְךָ לָנֶצַח. יא לָמָּה תָשִׁיב יָדְךָ וִימִינֶךָ מִקֶּרֶב חוקך (חֵיקְךָ) כַלֵּה. יב וֵאלֹהִים מַלְכִּי מִקֶּדֶם פֹּעֵל יְשׁוּעוֹת בְּקֶרֶב הָאָרֶץ. יג אַתָּה פוֹרַרְתָּ בְעָזְּךָ יָם שִׁבַּרְתָּ רָאשֵׁי תַנִּינִים עַל-הַמָּיִם. יד אַתָּה רִצַּצְתָּ רָאשֵׁי לִוְיָתָן תִּתְּנֶנּוּ מַאֲכָל לְעָם לְצִיִּים. טו אַתָּה בָקַעְתָּ מַעְיָן וָנָחַל אַתָּה הוֹבַשְׁתָּ נַהֲרוֹת אֵיתָן. טז לְךָ יוֹם אַף-לְךָ לָיְלָה אַתָּה הֲכִינוֹתָ מָאוֹר וָשָׁמֶשׁ. יז אַתָּה הִצַּבְתָּ כָּל-גְּבוּלוֹת אָרֶץ קַיִץ וָחֹרֶף אַתָּה יְצַרְתָּם. יח זְכָר-זֹאת אוֹיֵב חֵרֵף יְהוָה וְעַם נָבָל נִאֲצוּ שְׁמֶךָ. יט אַל-תִּתֵּן לְחַיַּת נֶפֶשׁ תּוֹרֶךָ חַיַּת עֲנִיֶּיךָ אַל-תִּשְׁכַּח לָנֶצַח. כ הַבֵּט לַבְּרִית כִּי מָלְאוּ מַחֲשַׁכֵּי-אֶרֶץ נְאוֹת חָמָס. כא אַל-יָשֹׁב דַּךְ נִכְלָם עָנִי וְאֶבְיוֹן יְהַלְלוּ שְׁמֶךָ. כב קוּמָה אֱלֹהִים רִיבָה רִיבֶךָ זְכֹר חֶרְפָּתְךָ מִנִּי-נָבָל כָּל-הַיּוֹם. כג אַל-תִּשְׁכַּח קוֹל צֹרְרֶיךָ שְׁאוֹן קָמֶיךָ עֹלֶה תָמִיד.

Luister naar Psalm 74

Luister naar Psalm 74 in het Hebreeuws.

Toelichting op Psalm 74 van Rabbi Ya'akov Trump

Dit hoofdstuk is een profetisch gebed samengesteld door Asaf. Het Joodse volk smeekt G'd om hen te verlossen van de schijnbaar eindeloze ballingschap. Joden vragen G'd om Zijn eer te verdedigen tegen de godslasterende woorden van andere naties, bewerend dat G'd niet in staat is om de Joodse natie te redden.

Bovendien is er rouw om de synagogen en studiehallen die zijn verbrand. De Filistijnen vernietigden de tabernakel in Silo; Nebukadnezar vernietigde de eerste tempel. Joden zijn al zo lang in ballingschap zonder tekenen van verlossing! Wanneer komt de verlossing?

Psalm 74 heeft hetzelfde donkere thema als Psalm 73. Psalm 73 gaat echter over het individueel lijden, terwijl in Psalm 74 de vijanden van Israël HaShems naam ontheiligen.

Volgens Rabbijn Ya'akov Trump kan Psalm 74 verdeeld worden in drie basissecties. De eerste sectie betreft vers 1 tot en met vers 11 en gaat over de publieke ontheiliging van de naam van HaShem. De tweede sectie betreft vers 12 tot en met vers 17 waarin de kracht van de acties van G'd worden geprezen. In de laatste sectie van vers 18 tot en met 23 wordt HaShem om genade gesmeekt.

Commentaar van Rashi op Psalm 74

Per vers het commentaar van Rashi, de Joodse Bijbelcommentator die leefde van 1040-1105. Rashi wordt beschouwd als de leraar van de leraren. Door alle traditionele Joden wordt Rashi als autoriteit op het gebied van de Joodse Bijbel en de Talmoed beschouwd. Vandaar dat het belangrijk is om zijn commentaar op de Psalmen weer te geven. Rashi gebruikt nieuw Hebreeuws aangevuld met Oud Franse woorden. Zijn taalgebruik is soms wat orakelachtig kort. Voor nadere verklaring is het verstandig een orthodox Joodse rabbijn te raadplegen.

Vers 1
Een maskil van Asaph. Waarom, o G'd, hebt U voor altijd verlaten? [Waarom] is Uw toorn ontstoken tegen de kudde van Uw weide?

is Uw toorn ontstoken: Wanneer iemand boos is, stoten de neusgaten rook uit.

Vers 2
Denk aan Uw gemeente, die U sinds onheuglijke tijden hebt verworven; U verloste de stam van Uw erfenis, de berg Sion waarop U woonde.

die U sinds onheuglijke tijden hebt verworven: Voor de schepping van de wereld, zoals gezegd (onder 90:1,2): "U was een woonplaats voor ons, enz., Voordat bergen werden gevormd."

waarop U woonde: Hebreeuws זה שכנתבו, dit waarop U woonde. Dit is een verbetering van de taal, zoals (Jesaja 42:24): "tegen wie (זו) wij hebben gezondigd." Het is als אשר שכנתבו, waarop U woonde.

Vers 3
Hef Uw slagen op om eeuwige ondergang te veroorzaken, voor al het kwaad dat de vijand in het Heiligdom heeft gedaan.

Hef Uw slagen op om eeuwige ondergang te veroorzaken: Verhef Uw slagen en Uw verschrikkingen die Uw vijanden zullen ervaren als eeuwige ondergang voor elk kwaad ding dat de vijand in de tempel deed. Op deze manier associeert Menachem (p. 144) het met (Gen. 41:8): "dat zijn geest verontrust was (ותפעם)."

te...veroorzaken: Hebreeuws למשאות, een uitdrukking van vernietiging, zoals (Jesaja 24: 12): "door verlatenheid (שאיה)"; (Jesaja 6:11), "en de grond ligt woest (למשאות) en verlaten."

Vers 4
Uw tegenstanders brulden te midden van Uw ontmoetingsplaats; zij maakten hun tekenen voor tekenen.

Uw ontmoetingsplaats: Dat is de tempel waarover gezegd wordt (Exodus 25:22): וְנוֹעַדְתִּי לְ שָׁם: "Daar zal ik u op afgesproken tijden ontmoeten."

zij maakten hun tekenen voor tekenen: Toen ze krachtig genoeg werden om het te vernietigen, aanvaardden ze zelf dat de tekenen van hun waarzeggerij echte tekenen waren. Wat waren hun waarnemingen? "Hij schudde de pijlen, hij raadpleegde de terafim."

Vers 5
Moge hij bekend worden alsof hij [hun slagen] omhoog brengt; de bijlen zaten in het struikgewas van de bomen.

Moge hij bekend worden alsof hij [hun slagen] omhoog brengt; de bijlen zaten in het struikgewas van de bomen.: De vijand weet dat wanneer hij de poorten van de ingangen van het Heiligdom raakt, het was alsof hij zijn slagen hoog ophief, zelfs in de lucht. Hoe wist hij het nu? Want hij zou zien dat de bomen de bijlen zouden verstrengelen, vastgrijpen en inslikken, zoals onze rabbijnen zeiden (Sanh. 96b): een poort van Jeruzalem heeft ze allemaal verzwolgen.

de bijlen zaten in het struikgewas van de bomen: Hebreeuws בסבך-עץ, een uitdrukking van (Genesis 22:13): "gevangen in het struikgewas (בסבך)." De boom verstrikt hen en zij raken erin verstrikt.

Vers 6
En nu zijn het de ingangen samen, met bijlen en hamers slaan ze.

En nu: hoewel hij zag dat dit de Heilige verontrustte, gezegend zij Hij, onthield hij zich niet van het slaan van al zijn ingangen en al zijn poorten samen.

met bijlen en hamers: Het zijn vernietigingswerktuigen die door timmerlieden worden gebruikt (Jeremia 46:22): "en zullen tegen haar komen met bijlen (ובקרדמות)." Jonathan geeft terug: בּכשיליא. כֵּילַפּוֹת is Arabisch. Dit is hoe Dunash (p. 34) het heeft uitgelegd, en het is een van de hulpmiddelen van de timmerlieden.

slaan ze: De vijanden [slaan].

Vers 8
Ze zeiden in hun hart, hun heersers samen; ze verbrandden alle ontmoetingsplaatsen van G'd in het land.

Ze zeiden in hun hart, hun heersers samen: Hebreeuws נינם, hun heersers, en op dezelfde manier (boven 72:17): “zijn naam zal worden vergroot (ינון); (Spreuken 29:21)” , zal hij uiteindelijk een heerser zijn (מנון). Al hun heersers bedenken één complot, het eerste als het laatste: namelijk om eerst bij de beschermer van Israël te komen en daarna zouden ze bij hen komen [Israël], Je moet dit weten door het feit dat ze alle ontmoetingsplaatsen van G'd in het land, al Zijn ontmoetingshuizen verbrandden. De Filistijnen vernietigden Silo; Nebukadnezar vernietigde de Eerste Tempel; Titus vernietigde de Tweede Tempel.

Vers 9
We hebben onze tekenen niet gezien; er is geen profeet meer en niemand bij ons weet hoe lang.

onze tekenen: die U ons beloofde door Uw profeten, we hebben ze niet gezien in de vele dagen dat we in ballingschap zijn geweest. Asaf profeteerde over de dagen van de (laatste) ballingschap.

hoe lang: Hoe lang zullen we in deze problemen zitten.

Vers 11
Waarom trekt U Uw hand terug, zelfs Uw rechterhand? Trek het uit vanuit Uw boezem.

Trek het uit vanuit Uw boezem: Werp het uit en trek het uit Uw schoot en vecht met Uw vijanden. כַּלֵה is een uitdrukking van verdrijven, zoals (Exodus 11:1): "hij zal je volledig verdrijven (כלה)."

Vers 12
Maar G'd is mijn Koning sinds onheuglijke tijden, Die reddingen doet in het midden van de aarde.

Maar G'd is mijn Koning sinds onheuglijke tijden: Zie, U was ons heil sinds onheuglijke tijden.

Vers 13
U hebt de zee verkruimeld met Uw macht; U verbrijzelde de hoofden van de zeemonsters op het water.

de hoofden van de zeemonsters: Het zijn de Egyptenaren, die zeemonsters worden genoemd, zoals wordt gezegd (Ezechiël 29:3): "het grote zeemonster, enz."

Vers 14
U verpletterde de hoofden van Leviathan; U geeft het als voedsel aan de mensen in dorre plaatsen.

de hoofden van Leviathan: Farao wordt [door] deze [naam] genoemd, zoals er wordt gezegd (Jesaja 27:1): "de Heer zal bezoeken met Zijn harde ... zwaard op leviathan, enz."

U geeft het als voedsel aan de mensen in dorre plaatsen: U gaf zijn geld aan het volk Israël om het te consumeren.

Vers 15
U splitst fontein en stroom; U hebt machtige rivieren opgedroogd.

U splitst: voor Israël fonteinen van de rots.

U hebt opgedroogd: de Jordaan, wat een machtige rivier is.

Vers 16
Dag is van U, zelfs nacht is van U; U hebt het licht en de zon gevestigd.

Dag is van U: De verlossing van Israël.

zelfs nacht is van U: En zij waren met U in de duisternis van de nacht.

U hebt het licht en de zon gevestigd: U hebt het licht van de Thora voor hen gevestigd.

Vers 17
U stelt alle grenzen van de aarde; zomer en winter - U hebt ze gevormd.

U stelt: voor hen alle grenzen van hun land met al het goede.

zomer en winter - U hebt ze gevormd: Dit is vergelijkbaar met (Jeremia 5:24): "de weken van de oogstwetten die Hij voor ons houdt." U veranderde voor ons de volgorde van de jaren niet.

Vers 18
Bedenk hoe de vijand de Heer beschimpte en een schurkvolk lasterde Uw naam.

Bedenk hoe de vijand, etc.: En aangezien al onze redding door U is, bedenk dan hoe de vijand U beschimpte door ons te vernietigen.

Vers 19
Bezorg de ziel van Uw tortelduif niet aan het wilde dier; vergeet nooit de ziel van Uw armen.

Bezorg niet aan het wilde dier: Aan de naties van de wereld, zoals (II Sam. 23:11): "Nu werden de Filistijnen bijeengebracht in een troep (לחיה)."

de ziel van Uw tortelduif: Hebreeuws תורך, Uw tortelduif. En Jonathan gaf dit weer als (sic) een uitdrukking van tortelduiven en jonge duiven. Deze tortelduiven, zodra het mannetje zijn partner herkent, koppelt het niet met een andere. Dus heeft Israël U niet geruild voor een andere god, hoewel U Zichzelf van hen hebt gedistantieerd en zij als een weduwe waren.

vergeet nooit de ziel van Uw armen: Hebreeuws חיתענייך, de ziel van Uw arme.

Vers 20
Kijk naar het verbond, want de donkere plaatsen van de aarde zijn gevuld met woningen van geweld.

Kijk naar het verbond: die U hebt gevormd met onze voorouders.

met woningen van geweld: Hebr. נאותחמס, een woning van geweld, een uitdrukking van een woning.

Vers 21
Laat de armen niet in schande terugkeren; de armen en behoeftigen zullen Uw naam prijzen.

Laat de armen niet in schande terugkeren: Laat de armen niet terugkeren van vóór U te schande maakte in zijn gebed.

Vers 22
Sta op, o G'd, pleit voor Uw eigen zaak; herinner Uw schande van een slechterik al die dagen.

Uw schande: Uw godslasteringen, zoals (vers 18): "Onthoud hoe de vijand beschimpt."

Psalm 1 tot en met 92

Wilt u meer Psalmen lezen met een Joodse uitleg? Ga naar: Psalmen 1 tot en met 92.