Lullus en Sturmi: strijd om de heilige botten van Bonifatius

Sint Lullus en Sint Sturmius kenden elkaar waarschijnlijk heel goed. Beide lieten ze zich leiden door Bonifatius en hielden ze van hem. Sint Lullus was zeker als een goede vriend van Bonifatius te beschouwen, ze kwamen beiden uit Engeland en waren familie van elkaar. Sint Sturmi kwam oorspronkelijk uit Oostenrijk maar was jarenlang voor Bonifatius op zoek geweest naar een geschikte plek om een klooster te stichten. Door goddelijke inspiratie werd de plek Fulda aangewezen als ideale plek voor het klooster. Lullus was de beoogde opvolger van Bonifatius en ook zijn vertrouwenspersoon. Na de dood van Bonifatius kregen de heren het met elkaar aan de stok over de heilige botten van hun leermeester. Een ordinaire hoog oplopende ruzie tussen twee heiligen.

• Vita Sturmi
• Dood Bonifatius
• De overblijfselen gaan naar Mainz
• De diaken heeft een visioen
• Sturmi wint het gevecht
• De wraak van Lullus
• Fulda onder de vleugels van Lulusl
• Sturmi wordt in ere hersteld
• Sturmi in diplomatieke dienst bij Karel de Grote
• Conclusie

Vita Sturmi

Eigil het neefje van Sint Sturmius ook wel Sturmi genoemd, heeft het leven van deze heilige uitgebreid beschreven in een hagiografie, vita Sturmi, geheten. Hoe de strijd om de botten van Bonifatius afgelopen is, is uitgebreid beschreven in het heiligenleven van Eigil. We moeten ons wel realiseren dat het verhaal in het voordeel van Sturmi is geschreven en bedoeld is om het vrome karakter van Sturmi te benadrukken. Dit gezegd hebbende geeft het verhaal toch een interessante kijk op de gebeurtenissen. Bij het lezen van dit verhaal dient ook beseft te worden dat heilige botten, relikwieën, erg gewild waren in de middeleeuwen en dat men ook bereid was om te liegen en te bedriegen om ze in handen te krijgen.

Dood Bonifatius

Nadat Bonifatius en 52 van zijn volgelingen waren afgeslacht in de buurt van Dokkum werden hun stoffelijke overschotten naar een kerkje bij Dokkum in de buurt gebracht. Dit zou de Sint Salvatorkerk in Utrecht zijn geweest. De resten van de andere martelaren werden daar begraven. De lokalen hoopten dat de overblijfselen van de martelaar daar zouden blijven om hen te beschermen. In hoeverre dit werkelijk het hoofdmotief was weten we niet. We weten wel dat de overblijfselen veel pelgrims naar het gebied zouden brengen. Volgens de legende wilde de heilige niet dat zijn botten daar zouden blijven. Toen ze de lijkbaar niet konden verplaatsten begrepen de aanwezigen dat de heilige daar niet wilde blijven.

De overblijfselen gaan naar Mainz

De geestelijken besloten dat de overblijfselen naar Mainz gebracht moesten worden en meteen was het geen probleem meer om de lijkbaar op te tillen en de overblijfselen per boot over de rivier de Rijn te vervoeren. Toen Sturmi het nieuws kreeg dat de stoffelijke resten onderweg waren naar Mainz, haastte hij zich om de groep tegemoet te reizen. In Mainz aangekomen vonden de geestelijken en de koning dat de botten daar moesten blijven voor zover de heilige dat zelf wilde.

De diaken heeft een visioen

Sturmi en de zijnen stonden erop dat de heilige meerdere keren had aangegeven in Fulda begraven te willen worden. Lullus de bisschop van de stad Mainz, Lullus, geloofde daar niets van en gaf een verbod om het lichaam te verplaatsen. Wonder boven wonder ging de heilige (dode) bisschop zich er zelf mee bemoeien. In een droom van een naamloze diaken verscheen hij en gaf hij te kennen naar de wildernis (Fulda lag nog in de wildernis) verplaatst te willen worden. De diaken vertelde zijn visioen aan Sturmi en daarna aan alle edelen. Ze raakten allen vervuld met angst en durfden niet meer tegen de wens van de heilige bisschop in te gaan. Lullus geloofde er niets van en eiste dat de diaken met de hand op het altaar zou zweren dat hij de waarheid verteld had. Het verhaal geeft hier verder geen informatie over maar blijkbaar heeft de diaken dit gedaan want Lullus gaf toestemming om de stoffelijke resten naar Fulda te verplaatsen. Sturmi won de strijd om de botten.

Sturmi wint het gevecht

De overblijfselen van Bonifatius werden naar Fulda gebracht en zouden daar in een nieuw graf worden bijgezet. Sturmi dankte god voor de grote eer die hem ten deel was gevallen nu Fulda de heilige martelaar had gekregen. Na de komst van de martelaar begon Fulda te groeien, veel edelen kwamen daar om zichzelf en hun goederen aan de kerk aan te bieden. Zoals hieruit blijkt was het belang van het bezit van de overblijfselen van de heilige dus groot.

De wraak van Lullus

Volgens de biograaf van Sturmi was Lullus jaloers op Sturmi omdat deze overal geliefd en graag gezien was. Lullus zou drie broeders ertoe hebben aangezet om vals tegen Sturmi te getuigen tegen koning Pepijn. In de vita Sturmi wordt Lullus er van beschuldigd onder invloed van de duivel een complot tegen Sturmi te hebben gesmeed. Deze beschuldiging heeft de heiligverklaring van Lullus overigens niet in de weg gestaan. De mannen beschuldigde Sturmi ervan dat hij de vijand van de koning zou zijn. Sturmi werd door koning Pepijn verbannen naar de abdij van Jumièges. In het klooster van Fulda ontstond onrust omdat de roddel de ronde deed dat Lullus ervoor gezorgd had dat hun geliefde abt Sturmi van Fulda van zijn post verwijderd was. De kloosterlingen namen dat niet licht op.

Fulda onder de vleugels van Lulusl

De biograaf van Sturmi merkt verder op dat Lullus de koning had omgekocht om zo de beschikking over Fulda te krijgen. Lullus stelde daar zijn eigen abt aan maar de kloosterlingen weigerde medewerking te verlenen aan deze nieuwe abt. Om hem gunstig te stemmen liet hij hen daarom zelf maar een abt kiezen. Ze kozen een monnik genaamd Prezzold. De naam betekende een ware dienaar. Deze monnik was getraind en opgevoed door Sturmi vanaf dat hij een kleine jongen was. Prezzold probeerde middels een charme offensief ten gunste van Sturm om koning Pepijn te overtuigen hem in zijn oude positie te herstellen.

Sturmi wordt in ere hersteld

Op een gegeven moment liet Pepijn Sturmi naar het hof halen en toen Pepijn wilde bidden in het kapel kwam hij Sturmi daar tegen. Hij zei hem dat hij zich niet meer kon herinneren wat hem kwaad gemaakt had. Sturmi antwoordde hem dat hij wel degelijk zondig was maar dat hij nooit enige misdaad tegen de koning had begaan. De koning zei hem dat hij hem vergaf met heel zijn hart of hij hem nu wel of niet iets had gedaan, zoals God hem ook vergeven zou. Voor de toekomst zou hij kunnen genieten van de vriendschap en gunsten van Pepijn. Om deze woorden te bekrachtigen trok hij een draad uit zijn kleed en liet die op de grond vallen. Sturmi werd weer in ere hersteld als abt van Fulda en Fulda zou niet langer onder bisschop Lullus vallen.

Sturmi in diplomatieke dienst bij Karel de Grote

Na het overlijden van Pepijn in 768 zou hij ook bij Karel de Grote in de smaak vallen. Sturmi ging naar de provincie Norica, waar hij vandaan kwam, om daar te bemiddelen tussen Karel de Grote en Thasilo, de leider van Norica. Karel de Grote ging met zijn leger in het gebied waar Sturmi werkte op pad om de laatste Saksen voor het geloof te winnen. Dat gebeurde op allerlei manieren zelfs door middel van omkopingen of geweld. Ook Sturmi had in dat gebied herhaaldelijk gepredikt, kerken gesticht, tempels vernietigd. Als tegenreactie besloten de Saksen de abdij aan te vallen om alle dienaren Gods af te slachten en de abdij plat te branden. Toen Sturmi dat ter ore kwam vluchtte hij en zijn medestanders met het lijk van Bonifatius de wildernis in. Na drie nachten konden ze terug keren naar hun abdij.

Conclusie

Het valt te betwijfelen of de motieven van Sturmi om de botten van Bonifatius naar Fulda te halen helemaal zuiver waren. Zoals de bewering van Eigil dat de mannen die slecht over Sturmi spraken daartoe waren aangezet door de duivel zou ook hetzelfde gedacht kunnen worden van de onbekende diaken die een boodschap van de heilige Bonifatius via zijn droom had door gekregen. Zeker is dat beide mannen een sterke band met Bonifatius hadden en dat ze beiden misschien om die reden hun grote leermeester dicht bij zich wilden houden. Zeker is ook dat de botten in Fulda terecht zijn gekomen en dat ze daar nog steeds zijn. Sint Sturmius lijkt in de vergetelheid te zijn geraakt. Lullus daarentegen, niet bekend bij ons, heeft in Duitsland om preciezer te zijn Hersfeld een feest dat ieder jaar ter ere van hem gehouden wordt, het Lullusfeest.