Tehilliem: Psalm 64 – een Joodse uitleg

De meesters in de homiletiek interpreteren Psalm 64 als een verwijzing naar Daniël die in de leeuwenkuil werd gegooid. Met goddelijke inspiratie voorzag David de gebeurtenis en bad hij voor hem. Daniël was een afstammeling van David, zoals kan worden afgeleid uit G'ds verklaring aan Hizkia (zelf van de afstammingslijn van David): “En van uw kinderen, die uit u zullen voortkomen, zullen zij nemen, en zij (verwijzend naar, onder andere, Daniël) zullen dienaren zijn in het paleis van de koning van Babylon.”

• Tekst Psalm 64
• Hebreeuwse tekst van Psalm 64 - תהילים סד
• Luister naar Psalm 64
• Toelichting op Psalm 64 van Rabbi Yitzchok Rubin
• Commentaar van Rashi op Psalm 64
• Nadere toelichting op bovenstaande Joodse commentaren
• Psalm 1 tot en met 92

Tekst Psalm 64

Voor de dirigent, een psalm van David. Hoor mijn stem, o G'd, als ik [mijn ellende] vertel; mijn leven beschermen tegen de angst van de vijand. Bescherm mij tegen de plannen van de goddelozen, tegen de samenzwering van boosdoeners, die hun tong hebben geslepen als het zwaard, hun pijl richtten – een bitter woord – om te schieten op de onschuldige van verborgen plaatsen; ineens schieten ze op hem, ze zijn niet bang. Ze moedigen zichzelf aan in een slechte zaak, ze spreken over valstrikken; ze zeggen: "Wie zal hen zien?" Ze zochten naar voorwendsels; [en toen] ze een ijverige zoektocht voltooiden, hield elk mens [het complot] verborgen, diep in het hart. Maar G'd schoot op hen een pijl; onverhoeds worden ze zwaar verwond. Hun eigen tongen zorgden ervoor dat ze struikelden; iedereen die ze ziet, schudt [spottend] hun hoofd. Toen vreesden allen, en verhaalden het werk G'ds; zij hebben zijn daad waargenomen. Laat de rechtvaardige zich verheugen in de Heer en een toevlucht bij Hem zoeken, en laat hen trots zijn – allen oprecht van hart.

Hebreeuwse tekst van Psalm 64 - תהילים סד

א לַמְנַצֵּחַ מִזְמוֹר לְדָוִד. ב שְׁמַע-אֱלֹהִים קוֹלִי בְשִׂיחִי מִפַּחַד אוֹיֵב תִּצֹּר חַיָּי. ג תַּסְתִּירֵנִי מִסּוֹד מְרֵעִים מֵרִגְשַׁת פֹּעֲלֵי אָוֶן. ד אֲשֶׁר שָׁנְנוּ כַחֶרֶב לְשׁוֹנָם דָּרְכוּ חִצָּם דָּבָר מָר. ה לִירֹת בַּמִּסְתָּרִים תָּם פִּתְאֹם יֹרֻהוּ וְלֹא יִירָאוּ. ו יְחַזְּקוּ-לָמוֹ דָּבָר רָע יְסַפְּרוּ לִטְמוֹן מוֹקְשִׁיםאָמְרוּ מִי יִרְאֶה-לָּמוֹ. ז יַחְפְּשׂוּ עוֹלֹת תַּמְנוּ חֵפֶשׂ מְחֻפָּשׂוְקֶרֶב אִישׁ וְלֵב עָמֹק. ח וַיֹּרֵם אֱלֹהִים חֵץ פִּתְאוֹם הָיוּ מַכּוֹתָם. ט וַיַּכְשִׁילוּהוּ עָלֵימוֹ לְשׁוֹנָם יִתְנֹדְדוּ כָּל-רֹאֵה בָם. י וַיִּירְאוּ כָּל-אָדָם וַיַּגִּידוּ פֹּעַל אֱלֹהִים וּמַעֲשֵׂהוּ הִשְׂכִּילוּ. יא יִשְׂמַח צַדִּיק בַּיהוָה וְחָסָה בוֹ וְיִתְהַלְלוּ כָּל-יִשְׁרֵי-לֵב.

Luister naar Psalm 64

Luister naar Psalm 64 in het Hebreeuws.

Toelichting op Psalm 64 van Rabbi Yitzchok Rubin

Daniël in de leeuwenkuil
Deze Psalm schreef David oorspronkelijk voor Daniël in de leeuwenkuil. Wanneer deze Psalm op het huidige leven wordt toegepast dan zien we dat het leven vol gevaren is. Er zijn vele krachten die ons omringen met bedreigende acties, niet alleen als een volk maar ook als individuen. Iemands leven is in gevaar bij emotionele angst. Woorden van anderen kunnen mentale littekens veroorzaken. Net zoals Daniël G'd vraagt om zijn leven te redden, vragen de Joden dat ook. Want zonder een gevoel van zelfvertrouwen zijn ze verloren.

Veilige plek
Joden hebben een veilige plek nodig. Ze moeten Hashem vragen om wijsheid om te onderscheiden welke zaken echt zijn en welke zaken worden aangezwengeld door gemene motivaties. Er is niets meer doordringend dan een bitter woord gericht op het hart van een kwetsbare ziel. Dit is pesten en de resultaten zijn verwoestend. Bij zelfingenomen verontwaardiging zien we niet meer het verschil tussen goed en kwaad. We kunnen niet zien dat we op een lelijke manier handelen, noch dat wat we doen onschuldige zielen zal vernietigen.

Zwakheden
Daders kennen geen angst, want al hun gevoeligheden worden overschreven door de adrenaline van hun eigen ego. De betrokkenen worden meer en meer aangemoedigd. Mensen bouwen een web waarvan ze denken dat het hun eigen zwakheden zal ondersteunen.

Kwade neiging
De grootste zwakte van de mens is zijn vermogen om zichzelf ergens in te praten. Wat de mens ook doet, hij rechtvaardigt zijn daden voor zichzelf. Dus de yetzer hara (kwade neiging) geeft hem duizend redenen om slecht te doen, en stelt hem in staat om dit zo diep in zijn hart te verankeren dat hij de dingen niet langer ziet zoals ze zijn. Het is allemaal gewoon rook en damp. Met één snelle slag kan alles veranderen. Hashem verandert het script dat we leven noemen en degenen die probeerden het kwaad te doen, bleken uiteindelijk hun eigen woorden te ontdekken. Aan de ene kant G'd belijden en tegelijkertijd liegen kan niet samengaan. De mens moet gewoon zijn focus behouden en nooit zijn eigen weg verliezen.

Commentaar van Rashi op Psalm 64

Per vers het commentaar van Rashi, de Joodse Bijbelcommentator die leefde van 1040-1105. Rashi wordt beschouwd als de leraar van de leraren. Door alle traditionele Joden wordt Rashi als autoriteit op het gebied van de Joodse Bijbel en de Talmoed beschouwd. Vandaar dat het belangrijk is om zijn commentaar op de Psalmen weer te geven. Rashi gebruikt nieuw Hebreeuws aangevuld met Oud Franse woorden. Zijn taalgebruik is soms wat orakelachtig kort. Voor nadere verklaring is het verstandig een orthodox Joodse rabbijn te raadplegen.

Vers 2
Hoor mijn stem, o G'd, als ik [mijn ellende] vertel; mijn leven beschermen tegen de angst van de vijand.

Hoor mijn stem, o G'd: De auteurs van Aggadoth Tehllim interpreteerden deze psalm als verwijzend naar Daniël die in het hol van de leeuw was geworpen. De taal van de psalm past heel goed bij de Aggadah. David voorzag met de heilige geest alles wat er met hem zou gebeuren [Daniël] en bad voor hem, omdat Daniël zijn afstammeling was. Zoals tegen Hizkia gezegd werd (Jesaja 39:7): "En zij zullen [enige] van uw zonen enz. nemen, die u zult verwekken, en zij zullen officieren zijn in het paleis van de koning van Babylon." Daniël, Hananja, Misael en Azarja.

tegen de angst van de vijand: Dit zijn de satrapen, die tegen hem hebben geplot, zoals wordt beweerd (Daniël 6:5): "Toen probeerden de viziers en de satrapen een voorwendsel tegen Daniël te vinden."

Vers 3
Bescherm mij tegen de plannen van de goddelozen, tegen de samenzwering van boosdoeners

tegen de samenzwering van boosdoeners: Want zij verzamelen tegen hem een voorwendsel van de dood, zoals geschreven staat (Dan.6:7): "... verzameld over de koning, etc."

Vers 4
die hun tong hebben geslepen als het zwaard, hun pijl richtten - een bitter woord

hun pijl richtten: Dat is hun laster.

Vers 5
om te schieten op de onschuldige van verborgen plaatsen; ineens schieten ze op hem, ze zijn niet bang

om te schieten op de onschuldige van verborgen plaatsen: Ze schieten hem neer met hun pijlen.

Vers 6
Ze moedigen zichzelf aan in een slechte zaak, ze spreken over valstrikken; ze zeggen: "Wie zal hen zien?"

ze spreken over valstrikken: Ze spreken sluw over de geheime woorden van de koning, want zelfs de koning wist niet waarom ze dit deden. Maar zij waren van plan om valstrikken te verbergen om Daniël te vangen, want zij zeiden tegen Darius: "Alle viziers van het koninkrijk, enz., hebben toestemming gegeven om de wet van de koning vast te stellen, enz." [Verklarend] dat niemand een gebed zou moeten aanbieden aan een god behalve jij tot dertig dagen [zijn verstreken].

Vers 7
Ze zochten naar voorwendsels; [en toen] ze een ijverige zoektocht voltooiden, hield elk mens [het complot] verborgen, diep in het hart.

Ze zochten naar voorwendsels: Hebreeuws עולות. Ze zoeken naar voorwendsels (עלילות), zoals staat (Daniël 6:5): "zochten een voorwendsel tegen Daniël."

zij verstopten: Hebreeuws טמנו. Ze verborgen hun gedachten in hun hart en onthulden niet de zoektocht naar een voorwendsel, dat door hen werd uitgezocht, en in het midden van hun gedachten en de diepte van hun hart.

hield elk mens [het complot] verborgen: elke mens. Iedereen verborg zijn gedachte.

Vers 8
Maar G'd schoot op hen een pijl; onverhoeds worden ze waar verwond.

Maar G'd schoot op hen een pijl: Hij wierp ze in de leeuwenkuil, zoals geschreven staat (Daniël 6:25): "En de koning gebood en zij brachten deze mannen die Daniël hadden belasterd, en wierpen ze in de leeuwenkuil enz."

Vers 9
Hun eigen tongen zorgden ervoor dat ze struikelden; iedereen die ze ziet, schudt [spottend] hun hoofd.

Hun eigen tongen zorgden ervoor dat ze struikelden: Het struikelblok dat ze van plan waren om hem toe te brengen, hun tong overhandigde hen.
iedereen die ze ziet, schudt [spottend] hun hoofd.: Hebreeuws יתנודדו, zal hun hoofd schudden; iedereen die ze ziet, knikt en lacht om hen.

Vers 11
Laat de rechtvaardige zich verheugen in de Heer en een toevlucht bij Hem zoeken, en laat hen trots zijn - allen oprecht van hart.

Laat de rechtvaardige zich verheugen in de Heer: Dit is Daniël.

en laat hen trots zijn - allen oprecht van hart: Ze zullen opscheppen over de oprechtheid van hun hart, en ze zullen zichzelf prijzen omdat ze erop vertrouwen dat de Heilige, gezegend zij hij, hen zal helpen.

Nadere toelichting op bovenstaande Joodse commentaren

Wie is Daniël?
Daniël leefde ca. 400 voor het begin van de gewone jaartelling. Samen met Hananja, Misael en Azarja, werd hij verbannen naar Babylon en getraind om kamerheer te worden in het koninklijke hof. Na het met succes interpreteren van de droom van Nebukadnezar, werd hij benoemd tot een hoge regeringsfunctie. Tijdens de regering van Belsazar ontcijferde Daniël het schrift dat op mysterieuze wijze verscheen, voorspellende de val van Babylon. Hij werd tijdens het bewind van Darius in een leeuwenkuil gegooid omdat hij tot G'd bad; op wonderbaarlijke wijze werd hij niet geschaad.

Daniël in de leeuwenkuil
Het was belangrijk voor Darius om snel de controle over het enorme koninkrijk Babylon te vestigen, dus stelde hij 120 functionarissen aan om de aangelegenheden van de vele landen onder zijn heerschappij te leiden. Een raad van toezicht van drie, van wie er één Daniël was, zou alle activiteiten van de functionarissen voorzitten. Met de tijd werd het steeds duidelijker dat Daniël veel wijzer was dan zijn collega's, wat Darius ertoe aanzette hem te benoemen over het hele koninkrijk. Toen zijn collega's zich hiervan bewust werden, spanden ze samen om Daniël schuldig te maken aan verraad.

Bewerend te handelen in het belang van de koning om de controle over het rijk te verstevigen, stelden zij een decreet voor dat geen enkele burger van het koninkrijk toestemming mag krijgen om enig verzoek aan een god of mens buiten de koning aan te pakken gedurende 30 dagen. Het niet gehoorzamen van dit bevel zou bestraft kunnen worden door in het hol van een leeuw te worden gegooid. Het decreet werd goedgekeurd door de koning, die de proclamatie ondertekende en het verbod uitvaardigde.

Daniël bidt tot G'd
Daniël was niet onder de indruk van het verbod. Hij klom vervolgens naar het bovenste gedeelte van zijn huis waar zijn ramen richting Jeruzalem stonden, om drie keer per dag te bidden zoals hij altijd had gedaan (een bewijs dat de Joden sinds mensenheugenis drie keer per dag hebben gebeden). Zijn vijanden verloren geen tijd door zijn illegale gebeden aan de koning te melden. Darius, die Daniël had leren waarderen en respecteren, was diep verontrust door deze ontwikkeling, omdat hij inzag dat hij nu gedwongen zou worden om zijn besluit uit te voeren. Na eerst geprobeerd te hebben de opdracht uit te stellen, gaf Darius Daniël de opdracht om naar de leeuwen te worden gegooid, hem wensend: "Moge je G'd, die je voortdurend aanbidt, je redden!"

Bij het aanbreken van de dag snelde Darius naar de leeuwenkuil en riep: 'Daniël, was de G'd die je voortdurend aanbad aanwezig om je te kunnen redden?' Wonderbaarlijk genoeg werd Daniël niet geschaad. “Mijn G'd,” zei Daniël, "stuurde zijn engel die de monden van de leeuwen sloot zodat ze me geen kwaad zouden doen!"

Nadat hij getuige was geweest van dit wonderbaarlijke voorval, beval Darius diegenen die Daniël, samen met hun families, belasterd hadden om veroordeeld te worden tot het hol van de leeuw.

De Talmoed legt uit dat Daniël werd gebracht om deze beproeving te doorstaan omdat hij koning Nebukadnezar van advies had voorzien om liefdadigheid te verlenen aan de Joodse armen om G'ddelijke vergelding te voorkomen. De Midrash neemt echter het standpunt in dat dit incident plaatsvond om de naam van G'd te heiligen.

Het is interessant op te merken dat gedeelten van Daniëls gebeden zijn opgenomen in de dagelijkse liturgie als onderdeel van het boetvaardige Tachanun-gebed.

De Talmoed vermeldt ook dat Joodse mensen in latere generaties op Shabbat aanzienlijke afstanden zouden lopen om samen te komen en te bidden op de locatie waar Daniël bad, die drie mijl van de stad Barnish lag.

Psalm 1 tot en met 92

Wilt u meer Psalmen lezen met een Joodse uitleg? Ga naar: Psalmen 1 tot en met 92.