Betekenis van de titel Mensenzoon voor Jezus

De Mensenzoon is een titel die vaak voorkomt in de Bijbel. In het Oude Testament wordt er al over de Mensenzoon geschreven. Daniël beschrijft hoe hij in een visioen de Mensenzoon ziet komen op de wolken van de hemel. In een later joods geschrift Henoch wordt dit visioen nogmaals verteld en weer gaat het over de Mensenzoon. In de evangeliën wordt beschreven hoe Jezus zich meermalen de Mensenzoon noemt. De Mensenzoon is een goddelijk persoon die oordeel spreekt over de mensen.

De Mensenzoon in het Bijbelboek Daniël

De term Mensenzoon komt in het Oude Testament voor in het boek van Daniël. In dat boek staat het visioen beschreven dat Daniël te zien krijgt. In dat visioen treden de gedaanten van vier dieren naar voren. Ten eerste een leeuw met arendsvleugels, vervolgens een beer, dan een luipaard en ten slotte een naamloos monster met tien horens. Daarop volgt een gezicht op de troonzaal in de hemel. God, die voorgesteld wordt als de Oude van dagen, zit op zijn rechterstoel. Dan komt er met de wolken van de hemel Iemand als een Mensenzoon.

De Zoon des mensen in het boek Henoch

In het boek Henoch wordt het visioen uit Daniël 7 opnieuw geschetst. Dat geeft aan hoe belangrijk het visioen van de Mensenzoon was in de tijd voor Jezus. Het boek Henoch behoort tot de oud-Israëlitische literatuur. Het geschrift Henoch is niet opgenomen in de Bijbel. Ook in het boek Henoch gaat het over de Mensenzoon. Henoch tekent in hoofdstuk 46 van zijn boek de Mensenzoon als een heerser. Hij is de eerstgeborene van God. Hij wordt aangewezen om de vorst van het volk van de Heer te zijn. Hij is het licht van alle volken op aarde. Als het eindgericht er is zal de Mensenzoon rechtspreken en alle boze machten, al het kwaad dat er is, vernietigen. Daarna zal Hij als een koning eeuwig heersen in het paradijs.

De goddelijkheid van de Mensenzoon

In de geschriften van Daniël en Henoch komt de Mensenzoon niet als een gewoon mens over. De dingen die over hem worden gezegd geven hem een bijzondere positie. Hij kan als een goddelijk persoon worden aangeduid. Daarvoor zijn verschillende argumenten. Van de Mensenzoon staat geschreven dat hij op de wolken van de hemel komt. Deze beschrijving wordt in de Bijbel enkel en alleen voor God gebruikt (bijvoorbeeld Psalm 18:10, Psalm 104:3, Jesaja 19:1 en Nahum 1:3). In Daniël 7 vers 14 staat dat alle volken de Mensenzoon zullen gaan vereren. Het Aramese woord 'vereren' wordt alleen gebruikt voor het vereren van God. En de heerschappij van de Mensenzoon is een eeuwige heerschappij (Daniël 7:14,27). Een eeuwige heerschappij is iets dat bij God hoort.

Mensenzoon, de zoon van een mens

In de moedertaal van Jezus, het Aramees, is de Mensenzoon eigenlijk een heel alledaags woord, Barnasja. Dit woord bestaat uit twee woorden: bar wat zoon betekent en nasja wat mens betekent. Barnasja betekent dus gewoon mensenkind, gewoon een man, een zoon van zijn ouders. Door de oude geschriften van Israël heeft het woord een bijzondere lading gekregen.

Jezus als de Mensenzoon

De titel Mensenzoon was afkomstig uit de Israëlitische geschriften. De Mensenzoon werd genoemd in het Bijbelboek Daniël en in het buiten Bijbelse geschrift Henoch. In beide teksten wordt de Mensenzoon omschreven als een rechter. Hij zal het goede van het kwade scheiden. Deze Mensenzoon staat tussen God en de mensen in. Jezus heeft zichzelf bij meerdere gelegenheden de Mensenzoon genoemd.

Het gebruik van de titel Mensenzoon in de evangeliën

Het valt op dat in de evangeliën Jezus zichzelf Mensenzoon noemt. Deze titel krijgt Hij niet van anderen. Niemand noemt hem zo, behalve Hij zelf. In alle vier de evangeliën komt de titel Mensenzoon naar voren. In Matteüs en Lucas is deze term het meest te vinden. In de twee andere evangeliën, Marcus en Johannes, komt de Mensenzoon minder prominent naar voren. Buiten de evangeliën wordt de titel Mensenzoon amper gebruikt in het Nieuwe Testament.

Het voorkomen van de titel Mensenzoon in de evangeliën

De context waarin Jezus zichzelf Mensenzoon noemt

Op een aantal plaatsen in de evangeliën wordt verteld dat Jezus zichzelf Mensenzoon noemt. Hij doet dat bijvoorbeeld als Hij in zijn omgeving wordt afgewezen door de godsdienstige autoriteiten. Deze afwijzing zou de consequentie hebben dat hij moet lijden en sterven (Marcus 8:31, Lucas 9:22).

De Mensenzoon en het eindgericht

In Daniël en in Henoch werd de Mensenzoon al beschreven als een persoon die het oordeel over de mensen uitspreekt als het eind der tijden daar is. De leer van de laatste dingen, het oordeel en de nieuwe hemel, wordt ook wel de eschatologie genoemd. De titel Mensenzoon wordt in de evangeliën vaak eschatologisch gebruikt. Jezus is dan als Mensenzoon de persoon die bepaalt wie er goed en wie slecht was. Ook Jezus vertelt dat de Mensenzoon zal komen op de wolken van de hemel als het eind van de tijden gekomen is.

Wanneer komt de Mensenzoon op de wolken?

Wanneer is het eind der tijden daar en is de Mensenzoon voor allen te zien als Hij op de wolken van de hemel nederdaalt naar de aarde? Jezus geeft aan dat niemand weet wanneer dat precies is. De komst van de Mensenzoon op de wolken is alleen bij God de vader bekend.

Lees verder

• De mens als beeld van God in het Nieuwe Testament
• De mens als beeld van God in de theologie van de Vroege Kerk
• De schepping uit Genesis 1 verwerkt voor liturgie en preek