Tehilliem: Psalm 62 – een Joodse uitleg

David bidt voor de ondergang van zijn vijanden. Hij spoort zijn generatie ook aan hun geloof niet te laten rusten in rijkdom, door hen te vertellen dat de accumulatie van rijkdom volkomen nutteloos is. Toch zegent G'd veel mensen met rijkdom. Hoe moet daar dan mee omgesprongen worden? Belangrijk is dat het geld wordt besteed op de manier zoals G'd dit zou willen. Dat wil zeggen veel geld (tien tot twintig procent van de inkomsten) uitgeven aan liefdadigheid. Tehilliem worden ook anno 2024 door Joodse mensen collectief en individueel gereciteerd, omdat het verlangen ontstaat om G-d te prijzen en te danken; of als alternatief, in tijden van crisis en nood, als een vorm van smeekbede, en zelfs als een plek om spijt te betuigen over zonde.

• Tekst Psalm 62
• Hebreeuwse tekst van Psalm 62 - תהילים סב
• Luister naar Psalm 62
• Toelichting op Psalm 62 van Rabbi Yitzchok Rubin
• Commentaar van Rashi op Psalm 62
• Psalm 1 tot en met 92

Tekst Psalm 62

Voor de koorleider. Op-de-wijs van Jedoetoen. Een psalm van David. Alleen bij G'd vindt mijn ziel haar rust, van Hem komt mijn redding. Hij alleen is mijn rots, en mijn redding, mijn burcht, nooit zal ik wankelen. Hoe lang nog vallen jullie aan op één man en bedreigen jullie hem met de dood? Hij is als een muur die omvalt, als een wal die op instorten staat. Zij willen hem van zijn hoogte storten, de leugen is hun lust en hun leven, een zegenwens ligt op hun lippen, maar in hun hart verbergt zich een vloek. Sela. Zoek rust, mijn ziel, bij G'd alleen, van hem blijf ik alles verwachten. Hij alleen is mijn rots en mijn redding, mijn burcht, ik zal niet wankelen. Bij G'd is mijn redding en eer, mijn machtige rots, mijn schuilplaats is G'd. Vertrouw op Hem, mijn volk, te allen tijde, open voor Hem uw hart, G'd is onze schuilplaats. Sela. Niets dan lucht zijn de kinderen van Adam, niets dan een leugen de mensenkinderen, in de weegschaal gaan zij omhoog, samen zijn zij lichter dan lucht. Vertrouw niet op geweld, op iets vluchtigs als geroofd bezit, ook al groeien geld en goed, houd je hart ervan vrij. Eenmaal heeft G'd gesproken, tweemaal heb ik het gehoord: 'De macht is aan G'd'. Bij U, Heer, is ontferming, U beloont ieder mens naar zijn daden.

Hebreeuwse tekst van Psalm 62 - תהילים סב

א לַמְנַצֵּחַ עַל-יְדוּתוּן מִזְמוֹר לְדָוִד. ב אַךְ אֶל-אֱלֹהִים דּוּמִיָּה נַפְשִׁי מִמֶּנּוּ יְשׁוּעָתִי. ג אַךְ-הוּא צוּרִי וִישׁוּעָתִי מִשְׂגַּבִּי לֹא-אֶמּוֹט רַבָּה. ד עַד-אָנָה תְּהוֹתְתוּ עַל-אִישׁ תְּרָצְּחוּ כֻלְּכֶםכְּקִיר נָטוּי גָּדֵר הַדְּחוּיָה. ה אַךְ מִשְּׂאֵתוֹ יָעֲצוּ לְהַדִּיחַ יִרְצוּ כָזָבבְּפִיו יְבָרֵכוּ וּבְקִרְבָּם יְקַלְלוּ-סֶלָה. ו אַךְ לֵאלֹהִים דּוֹמִּי נַפְשִׁי כִּי-מִמֶּנּוּ תִּקְוָתִי. ז אַךְ-הוּא צוּרִי וִישׁוּעָתִי מִשְׂגַּבִּי לֹא אֶמּוֹט. ח עַל-אֱלֹהִים יִשְׁעִי וּכְבוֹדִי צוּר-עֻזִּי מַחְסִי בֵּאלֹהִים. ט בִּטְחוּ בוֹ בְכָל-עֵת עָם שִׁפְכוּ-לְפָנָיו לְבַבְכֶםאֱלֹהִים מַחֲסֶה-לָּנוּ סֶלָה. י אַךְ הֶבֶל בְּנֵי-אָדָם כָּזָב בְּנֵי-אִישׁבְּמֹאזְנַיִם לַעֲלוֹת הֵמָּה מֵהֶבֶל יָחַד. יא אַל-תִּבְטְחוּ בְעֹשֶׁק וּבְגָזֵל אַל-תֶּהְבָּלוּחַיִל כִּי-יָנוּב אַל-תָּשִׁיתוּ לֵב. יב אַחַת דִּבֶּר אֱלֹהִים שְׁתַּיִם-זוּ שָׁמָעְתִּי כִּי עֹז לֵאלֹהִים. יג וּלְךָ-אֲדֹנָי חָסֶד כִּי-אַתָּה תְשַׁלֵּם לְאִישׁ כְּמַעֲשֵׂהוּ.

Luister naar Psalm 62

Luister naar Psalm 62 in het Hebreeuws.

Toelichting op Psalm 62 van Rabbi Yitzchok Rubin

Koning David begint deze psalm met de constatering dat alleen G'd redding kan bieden, zo schrijft Rabbijn Rubin. Degenen die daar anders over denken hebben geen rust en vrede in hun geest. Het geeft een gevoel van bevrijding te weten dat HaShem jouw “Rots” is ondanks dat de wereld probeert kwaad aan te richten. Veel Jodenhaters proberen Joden die belangrijke maatschappelijke posities bekleden omver te halen, constateert Rubin. Bij iemand die Joods is wordt dit altijd in de media extra gemeld, zodat hij vervolgens onderuit kan worden gehaald. Joden moeten zich volgens Rubin daarom richten op de enige echte eer, namelijk gehechtheid met HaShem; niet alleen af en toe, maar voor altijd. Bij HaShem kun je je twijfels en angsten uitstorten. Hij geeft je kracht en een schuilplaats. Alle pracht en praal is slechts een façade; het is damp en verdwijnt snel. Het bereiken van een hoge functie zonder nederigheid leidt tot een val.

David gaat ook in op de vele leugens in de wereld. Het is niet makkelijk om eerlijk en trouw te blijven, meldt David. Maar hij vertelt je dat je jezelf niet moet verliezen, ook al zijn de rijken allemaal oneerlijk tegenover je. Je moet op het juiste pas blijven om je plek in de maatschappij en vóór HaShem niet te verliezen.

Commentaar van Rashi op Psalm 62

Per vers het commentaar van Rashi, de Joodse Bijbelcommentator die leefde van 1040-1105. Rashi wordt beschouwd als de leraar van de leraren. Door alle traditionele Joden wordt Rashi als autoriteit op het gebied van de Joodse Bijbel en de Talmoed beschouwd. Vandaar dat het belangrijk is om zijn commentaar op de Psalmen weer te geven. Rashi gebruikt nieuw Hebreeuws aangevuld met Oud Franse woorden. Zijn taalgebruik is soms wat orakelachtig kort. Voor nadere verklaring is het verstandig een orthodox Joodse rabbijn te raadplegen.

Vers 1
Voor de koorleider. Op-de-wijs van Jedoetoen. Een psalm van David.

Op-de-wijs van Jedoetoen: De naam van een muziekinstrument. De Midrash Aggadah betekent echter: over de verordeningen (דתות) en wetten die door hun vijanden over Israël zijn verordend.

Vers 2
Alleen bij G'd vindt mijn ziel haar rust, van Hem komt mijn redding.

vindt mijn ziel haar rust: Hebreeuws דומיה. Mijn ziel hoopt, zoals (Psalm 37:7): "Wacht (דום) voor de Heer en hoop op Hem."

Vers 3
Hij alleen is mijn rots, en mijn redding, mijn burcht, nooit zal ik wankelen.

nooit zal ik wankelen: Grote hapering. Volgens de Midrash Aggadah (Midden Psalm 62:2) verwijst "sterk" naar Gehinnom (hel).

Vers 4
Hoe lang nog vallen jullie aan op één man en bedreigen jullie hem met de dood? Hij is als een muur die omvalt, als een wal die op instorten staat.

Hoe lang nog vallen jullie aan: Hebr. תהותתו. Menachem (p.69) legde het uit als afgeleid van (Jeremia 12:9): "kom (התיו) te eten"; (Deuteronomium 33:21), "Hij kwam (ויתא) naar het hoofd van het volk." Hoe lang zult u zich verzamelen tegen een man? Maar het komt mij voor dat het moet worden geïnterpreteerd als een uitdrukking van הַוּוֹת-vernietiging, en de "hey" en "tav" zijn de radicaal. Zoals iemand zegt uit מֵת, מוֹת, zo zullen we zeggen van de wortel הֵת, הוֹת, en het meervoud is הוּוֹת. Het is een uitdrukking van een destructieve en bedrieglijke plot. Anderen leggen תְּהוֹתֲתוּ uit als 'je breidt uit', d.w.z. je breidt je tong uit over de zonen van mensen met kwaad, en ze vergeleken het met het Arabisch, wanneer je te veel spreekt.

als een muur die omvalt: die gereed is om op de mensenzonen te vallen.

Vers 5
Zij willen hem van zijn hoogte storten, de leugen is hun lust en hun leven, een zegenwens ligt op hun lippen, maar in hun hart verbergt zich een vloek.

Zij willen hem van zijn hoogte storten: Omdat u bang bent voor mensen (sic), zal hij misschien regeren en u uw beloning terugbetalen en uw raad is om schade aan hem toe te brengen.

op hun lippen: van elk van hen zegenen zij.

maar in hun hart: Maar in hun gedachten vloeken ze voor altijd.

Vers 10
Niets dan lucht zijn de kinderen van Adam, niets dan een leugen de mensenkinderen, in de weegschaal gaan zij omhoog, samen zijn zij lichter dan lucht.

Niets dan lucht zijn de kinderen van Adam: Wees niet bang voor hen, want God is altijd onze schuilplaats in tijden van nood.

in de weegschaal gaan zij omhoog: Als ze op een schaal zouden stijgen, zouden zij en hun ijdelheden gelijk zijn. Dit is de eenvoudige betekenis, maar volgens de Midrash wordt het geïnterpreteerd als betreffende paren (Lev. Rabbah 29: 8).

Vers 11
Vertrouw niet op geweld, op iets vluchtigs als geroofd bezit, ook al groeien geld en goed, houd je hart ervan vrij.

ook al groeien geld en goed: Als je slechte mannen ziet wiens geld bloeit en groeit, moet je er geen acht op slaan. חיל is geld.

groeien: Hebreeuws ינוב, groeit, een uitdrukking van producten (תנובה).

Vers 12
Eenmaal heeft G'd gesproken, tweemaal heb ik het gehoord: 'De macht is aan G'd'.

Eenmaal heeft G'd gesproken: Ik heb er twee dingen van gehoord en wat zijn de twee dingen? Ten eerste, dat G'd de kracht heeft om een man terug te betalen volgens zijn daad. Ten tweede, dat U, o Heer, goedheid hebt. Welnu, uit welke verklaring leiden we dit af? Van het tweede gebod van de decaloog. We leiden hieruit af dat de Heilige, gezegend zij Hij, ongerechtigheid straft en vriendelijkheid bewaart, zoals daarin staat: "Ik bezoek de ongerechtigheid van de vaderen over de kinderen, enz." Daarom vertrouw ik erop dat Hij een prijs zal betalen goede beloning voor de rechtvaardigen en straf voor de goddelozen. Ik leerde van het werk van Rabbi Moshe Hadarshan, maar onze wijzen interpreteerden het als verwijzend naar [de stelregel dat] "Onthouden" en "Houden" in één enkele uitspraak werden vermeld.

Vers 13
Bij U, Heer, is ontferming, U beloont ieder mens naar zijn daden.

Bij U, Heer, is ontferming: En wat is de vriendelijkheid? Dat u een man terugbetaalt volgens zijn daad; niet echt zijn daad maar een deel ervan, als de zaak die wordt vermeld (Ezra 9:13): "voor U, onze God, hebben ons minder gestraft dan onze ongerechtigheden [verdienen]." Op deze manier wordt het geïnterpreteerd in Aggadath Tehillim (Midden Psalm 62:4). Het kan ook worden geïnterpreteerd: En U, o Heer, heb vriendelijkheid omdat U de macht hebt om een man terug te betalen volgens zijn daad.

Psalm 1 tot en met 92

Wilt u meer Psalmen lezen met een Joodse uitleg? Ga naar: Psalmen 1 tot en met 92.