Een agressieve gedragsstoornis bij een jongere of kind

Bijna iedere puber verzet zich tegen zijn of haar ouders. Dit kan ook voor komen in de kleuter- of peutertijd. Daarbij komt oppositioneel opstandig gedrag kijken. Soms neemt dit gedrag een buitensporige omvang aan. In deze gevallen, kan dit leiden tot een agressieve gedragsstoornis. Bij een agressieve gedragsstoornis kun je onderscheid maken tussen de oppositioneel opstandige gedragsstoornis en een antisociale gedragsstoornis.

De agressieve gedragsstoornis

De agressieve gedragsstoornis is een externaliserende problematiek. Dit betekent dat dit probleem te zien is aan het gedrag van een kind of jongere. Bij deze stoornis wordt er onderscheidt gemaakt tussen de oppositioneel opstandige gedragsstoornis en de antisociale gedragsstoornis. Het grootste verschil tussen deze twee stoornissen, is dat bij de oppositioneel opstandige gedragsstoornis verzet centraal staat. Over het algemeen tonen kinderen met deze stoornis in een latere fase van het leven geen crimineel gedrag. Bij een antisociale gedragsstoornis is er geen respect voor de gevoelens en rechten van andere mensen. Agressie wordt in dit geval te extreem.

Oppositioneel opstandige gedragsstoornis

Bij een oppositioneel opstandig gedragsstoornis is er sprake van een zich steeds herhalend patroon van opstandig, ongehoorzaam en vijandig gedrag. Dit gedrag richt zich vaak op autoriteitsfiguren en heeft als gevolg dat een jongere of kind niet goed meer kan functioneren. Driftbuien, ruzie met volwassenen en regels overtreden komt vaak voor bij deze stoornis. Daarnaast geven jongeren of kinderen met deze stoornis vaak een ander de schuld van een gemaakte fout. Natuurlijk komen deze gedragingen ook voor bij een normale puber. Als deze gedragingen er zijn, betekent het niet dat een jongere of kind meteen een oppositioneel opstandige gedragsstoornis heeft.

Diagnose

De diagnose oppositioneel opstandige gedragsstoornis wordt vastgesteld door een psychiater. Deze doet dan eerst een uiterst uitgebreid onderzoek. Dit doet de psychiater aan de hand van gesprekken met ouders en leerkrachten van het kind. Daarnaast observeert de psychiater het kind zelf ook uitgebreid. Het is hierbij van groot belang dat het onderzoek voorzichtig en secuur wordt uitgevoerd. Dit omdat het agressieve gedrag ook kan horen bij de leeftijdsfase. Om vast te stellen of er een opvoedprobleem is, kan een psychiater ook gebruik maken van de criteria van Rutter. Deze criteria zijn er alleen om vast te stellen of er een probleem is. Daarnaast geven ze een overzicht van de situatie. Vanuit daar kan een psychiater een betere diagnose stellen.

Behandeling en tips

Soms krijgen kinderen met een oppositioneel opstandige gedragsstoornis medicijnen voorgeschreven. Dit wordt vaak alleen gedaan als er ook sprake is van een andere stoornis of beperking. Daarnaast krijgen ouders en andere opvoeders hulp in het omgaan met de agressiviteit. Hierbij is het van groot belang dat opvoeders goed communiceren. Er moet een duidelijk plan aanwezig zijn voor alle opvoeders, dit zorgt voor duidelijkheid en structuur. Ook moet er een goede balans zijn tussen straffen en belonen. Door de stoornis vertoont een jongere of kind vaak ongewenst gedrag. Om teveel straffen te voorkomen, moet in het plan komen te staan wanneer en hoe er gestraft wordt. Tijdens het straffen moet er zo min mogelijk emotioneel worden gereageerd. Ook belonen is belangrijk. Dit zorgt ervoor dat de jongere of het kind weet dat het goed bezig is. Doe dit met grote regelmaat.

Antisociale gedragsstoornis

Een antisociale gedragsstoornis is een constant patroon waarbij de grondrechten van anderen worden geschonden en sociale normen en regels worden overtreden. Dit uit zich in agressie naar mensen of dieren, vernieling van eigendommen, leugens of diefstal en een ernstige overtreding van regels (uit bijvoorbeeld de grondwet).

Diagnose

De diagnose antisociale gedragsstoornis wordt gesteld als er minimaal zes maanden minstens drie van de volgende gedragingen wordt waargenomen: weglopen, spijbelen, inbreken, stelen, brand stichten, dieren mishandelen, vechten met wapens, liegen, aanranding, vernieling of mishandeling. Het gaat hierbij om extreem gedrag. Daarnaast wordt er gekeken naar het IQ en de schoolprestaties. Een lager IQ en lagere schoolprestaties hangen vaak samen met deze stoornis. Ook hyperactiviteit en aandachtsproblemen hangen samen met de stoornis. Vaak is de thuissituatie van deze kinderen of jongeren ook vervelend, daarom wordt ook hier naar gekeken.

Behandeling

Voor er een bepaalde behandeling wordt gestart, wordt er eerst naar het gezin gekeken. Als het gezin de behandeling nog aankan, wordt het kind thuis behandeld. Als dat niet het geval is, of als de behandeling kan worden geschaad door het gezin, wordt het kind uit huis geplaatst. Daarna kan er gekeken worden naar de behandeling. Er zijn verschillende manieren om een kind met een antisociale gedragsstoornis te behandelen. Een aantal voorbeelden zijn gezinstherapie, cognitieve therapie of groepstherapie. Of een behandeling goed verloopt, is afhankelijk van de duur en intensiviteit van de stoornis. Snel ingrijpen kan leiden tot een beter resultaat. Hoe intensiever (erger) de stoornis is, hoe lastiger het is om deze te behandelen. Behandelen kan er in de meeste gevallen wel voor zorgen dat het gedrag afneemt en de jongere handelbaarder is voor de ouders.