Persoonlijkheidsstoornis stemmingswisseling en agressiviteit

Door een onverwerkt verleden of gebeurtenissen kan de geestelijke gesteldheid van een mens zo veranderen, dat er een persoonlijkheidsstoornis ontstaat. Daardoor kan men zomaar van gedrag of stemming veranderen, waardoor men vreemd uit de hoek kan komen. Schelden, agressiviteit of het plegen van een misdrijf kunnen daarbij van toepassing zijn. Circa tien procent van de bevolking heeft het, echter een groot deel heeft er geen last van. Wat houdt een persoonlijkheidsstoornis in en wat voor sociale impact heeft het thuis of op het werk?

Persoonlijkheidsstoornis

• Als een duveltje uit een doosje
• Mate van voorkomen
• Sociale omgang
• Geschreeuw en agressiviteit
• Invloed van verslavende middelen
• Gespleten persoonlijkheid
• Hoe persoonlijkheidsstoornis herkennen?
• Wat te doen?

Als een duveltje uit een doosje

Iemand met een persoonlijkheidsstoornis kan van het ene op het andere moment zomaar vreemd uit de hoek komen. Vreemde opmerkingen en apart gedrag zorgen ervoor dat de stemming compleet kan veranderen. De sfeer wordt als het ware er direct mee beïnvloed. Men komt als een duveltje uit een doosje, waarbij men spreekwoordelijk kan ontploffen. Zeker als men met de partner alleen is, kan het tot heftige woordenwisselingen komen danwel is er sprake van spontaan fysiek geweld. Wat houdt een persoonlijkheidsstoornis in en welke complicaties kan het geven?

Mate van voorkomen

Alle mensen verschillen van elkaar, zowel qua uiterlijk, fysiek en geestelijk. Hoe de geest is samengesteld, hangt voor een groot deel samen met wat men tijdens het opgroeien allemaal heeft meegemaakt. Hoe is de opvoeding geweest en hoe hebben de ouders de voorbeeldfunctie ingevuld? Het komt geregeld voor dat men als kind iets heeft gezien of meegemaakt en het niet goed is verwerkt. De hersenen geven het als het ware een eigen hoekje, alwaar het wordt weggedrukt. Die ervaring kan op een later moment in het leven weer boven komen drijven, waardoor persoonlijkheidsproblemen worden veroorzaakt. Ook onbewust kan het invloed uitoefenen. Er wordt verondersteld dat circa één op de tien personen een geestelijke stoornis heeft. In het overgrote deel van die gevallen leidt het niet tot problemen, echter soms kan het wel kwalijke gevolgen hebben.

Sociale omgang

In de normale omgang met anderen kunnen mensen met een persoonlijkheidsstoornis zichzelf tot op zekere hoogte in bedwang houden. Dit heeft ook te maken met hoe anderen over ons denken, maar ook om een baan te behouden. Aan de buitenkant lijkt men gewoon normaal, echter van binnen borrelt het continu. Soms kan men zichzelf niet onder controle houden en kan men spontaan heftig tegen anderen uitvallen. Die situatie kan tot spanningen op de werkvloer leiden, waarbij men frictie krijgt met collega’s of de baas. Men moet dus bewust zijn van het feit dat men afwijkend gedrag kan vertonen, zodat men op de hoede blijft. Het voorkomt dat men bijvoorbeeld ontslagen wordt.

Geschreeuw en agressiviteit

Een uitbarsting vindt meestal plaats binnen de privésfeer. Oftewel de partner en of kinderen krijgen de wind van voren. Het minste of geringste kan aanleiding zijn voor hard geschreeuw en bedreigingen. Dit kan leiden tot fysiek geweld en andere vormen van agressiviteit. Binnen de huiselijke kring kan dit tot het slaan van de partner of kinderen leiden. De gezinsleden worden daarbij onder druk gezet, waardoor men continu bang is. Het kan langdurig tot problemen binnen het gezin leiden. Heeft die persoon een leidende functie dan kan men als het ware als een psychotische baas optreden.

Invloed van verslavende middelen

Omdat de persoon een minder stabiele geest heeft, is de kans ook groter dat men eerder verslavende of verdovende middelen gebruikt. Voornamelijk alcohol zal binnen die sfeer volop worden genuttigd. Dit heeft twee gevolgen. Drinkt men relatief weinig dan heeft het een rustgevend gevoel. Neemt men meer dan gemiddeld in dan kan de agressiviteit veel sneller weer boven komen drijven. Alcohol kan dan als brandstof op het vuur fungeren. Het uit zich in heftige aanhoudende stemverheffingen, stevig vastpakken van de partner en soms ander fysiek gedrag. Het is voor mensen met een persoonlijkheidsstoornis altijd van belang om de fles te laten staan.

Gespleten persoonlijkheid

In het verlengde van een persoonlijkheidsstoornis ligt de gespleten persoonlijkheid. Het houdt in dat men compleet van persoonlijkheid wisselt, zodra een zekere omstandigheid voordoet. Persoon A neemt dan plaats in voor persoon B. Is men rustig dan blijft men de eerste persoon, echter als de condities juist zijn kan de tweede persoon tevoorschijn komen. In dat geval weten de twee persoonlijkheden niets van elkaar af, omdat deze elkaar buitensluiten. Oftewel is men agressief dan worden er acties of handelingen verricht door de ene persoon, terwijl de andere het niet weet. Dit kan potentieel ook tot voor anderen gevaarlijke situaties leiden, zeker als de agressieve persoonlijkheid voornamelijk aanwezig is.

Hoe persoonlijkheidsstoornis herkennen?

Iedere mens heeft zo zijn eigenaardigheden en dus kan niet zomaar worden vastgesteld of men een persoonlijkheidsstoornis heeft. Indien men geen overlast voor anderen veroorzaakt, zal de aandoening mogelijk nooit worden herkend. Dat is anders wanneer er wel sprake is van overlast, verbaal of fysiek geweld jegens anderen. Denk aan onvoorspelbaar gedrag en een hoge mate van egoïsme. Dit kan altijd van toepassing zijn. Wat men denkt is de waarheid en daar kan men niet van afwijken. Daarnaast kan er sprake zijn van apathisch gedrag of totaal geen belangstelling voor anderen hebben. Het geeft sociale problemen thuis en ook op het werk. De persoon is snel agressief en handelt op basis van ad-hoc beslissingen. Daarnaast heeft men veel emoties, waarbij de stemming snel omslaat zonder dat er aanleiding voor hoeft te zijn. Men heeft veel conflicten, waarbij het leven ontregeld kan zijn. Omdat men snel sociale problemen heeft, wordt men door anderen eerder genegeerd. Zeker in het geval van een gespleten persoonlijkheid kan het tot gevaarlijke omstandigheden leiden. Denk aan het begaan van een ernstig misdrijf of het hebben van een verslaving. Hoeveel last men van een persoonlijkheidsstoornis heeft, hangt per geval af. Soms heeft men er geen last van en soms moet men er simpelweg bewust van zijn. In het overgrote deel kan men er goed mee leven. Toch kan het ook ineens problemen veroorzaken, doordat weggedrukte gevoelens zomaar komen bovendrijven. De persoon zal dan acuut of geleidelijk qua karakter veranderen, waardoor sociale problemen worden veroorzaakt.

Wat te doen?

Herkent u bij uzelf of juist bij uw partner excessief gedrag, verbaal en/ of fysiek geweld, dan kan het door een persoonlijkheidsstoornis worden veroorzaakt. Men moet er bewust van worden dat er een geestelijk probleem van toepassing is, waardoor het gedrag wordt beïnvloed. Om dit aan te pakken dient de oorspronkelijke veroorzaker te worden geïdentificeerd en dat kan soms via regressietherapie worden bereikt. Ook psychische hulp zal soms noodzakelijk zijn, zodat het een plekje wordt gegeven. Daarnaast dient men zoveel als mogelijk van alcohol en andere verslavende middelen af te blijven. Mogelijk zal men naar een afkickcentrum of anonieme alcoholisten moeten om van een eventuele verslaving af te komen. Regelmaat, ontspanning en rust in het leven is daarnaast van belang.

Lees verder

• Hepatische encefalopathie: stoornissen door leverziekten
• Posttraumatische stress stoornis (PTSS) na bevalling kind