Het Frégoli syndroom

Tegenwoordig zijn er dankzij onze wetenschap (psychologische) syndromen onderzocht, beschreven en gecategoriseerd. Eén van die syndromen is het Fregoli syndroom, in het Engels ook wel Frégoli delusion genoemd. Het syndroom wordt ook wel eens “delusion of doubles” genoemd en zo wordt het niet voor niks genoemd.. Inhoudsopgave:

• Wat is het Frégoli syndroom (+ symptomen)?
• Geschiedenis van het syndroom
• Oorzaken
• Behandeling
• Gerelateerde syndromen

Wat is het Frégoli syndroom (+ symptomen)?

Het Frégoli syndroom is een zeldzame stoornis waarin een persoon het bizarre waanidee heeft dat verschillende personen eigenlijk één en dezelfde persoon is die vermomd is en/of snel van uiterlijk kan veranderen. Dit is dan ook het kernsymptoom van deze stoornis. Vaak gaat dit waanidee gepaard met het paranoïde idee dat zij (de personen met de stoornis) gevolgd worden door de persoon waarvan zij denken dat diegene in vermomming is. Tevens zijn vijandigheid en agressiviteit tegenover de verkeerd geïdentificeerde veelvoorkomende symptomen. Deze agressiviteit kan zich verbaal uiten, maar ook tot fysieke verwondingen leiden. Het is een reactie van wantrouwen dat zich in de vroegere jaren al gevormd kan hebben. Daarnaast kan de persoon met het Frégoli syndroom niet juist plaatsen, objecten en gebeurtenissen herhalen. Het syndroom is geclassificeerd als zowel een monothematische delusie (er is sprake van slechts één onderwerp bij het waanidee), als een waan-misidentificatie syndroom (een klasse met betrekking tot het misidentificeren van personen, plaatsen, objecten en gebeurtenissen. Op het plaatje hiernaast is een voorbeeld van wat een persoon met het Frégoli syndroom zou kunnen zien: een mix van oud-president George Bush en de huidige president Obama (Alsof George Bush vermomd is als Obama).

Naast het hebben van het specifieke waanidee, kan een persoon met het Frégoli syndroom nog meer symptomen hebben zoals:

• Een tekort in het visuele geheugen
• Een tekort in zelfmonitoring
• Een tekort in het zelfbewustzijn
• Een tekort in executieve functies
• Een tekort in cognitieve flexibiliteit
• Hallucionaties
• Een geschiedenis van epileptische toevallen
• Epileptogene activiteit

Depersonalisatie (het vreemd staan ten opzichte van zichzelf) en derealisatie (het buiten de werkelijkheid staan) kunnen ook symptomen zijn van dit syndroom, meestal wanneer er sprake is van meerdere misidentificatie-wanen.

Geschiedenis van het syndroom

Het syndroom is vernoemd naar de Italiaanse acteur Leopoldo Frégoli die bekend stond om zijn snelle veranderingen van uiterlijk tijdens zijn optredens waarbij hij bekende mensen nadeed. De stoornis werd voor het eerst beschreven door P. Courbon en G. Fail in 1927 (Syndrome d'illusion de Frégoli et schizophrénie). De omschrijving gaat over een 27-jarige vrouw, wonende in London, die geloofde dat ze werd vervolgd door twee acteurs die zij vaak zag in het theater. Ze geloofde er heilig in dat deze twee acteurs haar te voet volgde in de vorm van mensen die zij kende.

Oorzaken

Het syndroom is gerelateerd aan een hersenlesie (hersenbeschadiging) waarbij de normale gezichtsperceptie (waarneming van gezichten) is beschadigd. Het symptoom dat personen met deze stoornis niet goed plaatsen, objecten en gebeurtenissen kunnen oproepen en het feit dat zij meerdere personen zien in één persoon komt waarschijnlijk door een neurologisch defect in de “associatieve knopen”. Deze knopen hebben de functie om informatie met elkaar te linken, bijvoorbeeld: wanneer je aan “fruit” denkt, dan komt er “appel” in je op. “Appel” doet je weer denken aan “sneeuwwitje”, “sneeuwwitje” weer aan een ander sprookje enzovoorts. Bij dit syndroom is het dus het geval dat de associatieve knopen informatie over gezichten van bekenden linkt aan andere informatie. Dit betekent dat elk persoon met een gezicht die een beetje op het gezicht van een bekende lijkt, wordt herinnerd door de patiënt als een bekend persoon. Ditzelfde gebeurt dus met plaatsen, objecten en gebeurtenissen. Er kan dus gezegd worden dat er een storing is in de informatieverwerking van bekendheden.

Ook kan een beschadiging aan beide frontale kwabben, de rechter hemisfeer (hersenhelft) en/of aan de linker temporale-pariëtale kwab een oorzaak zijn voor het syndroom. De beschadigingen in deze hersendelen beïnvloeden vooral de executieve functies (mentale flexibiliteit, sociaal redeneren en zelfmonitoring) en het (oproepen van informatie uit het) geheugen van de patiënten. Het generaliseren van bekendheden kan vier oorzaken hebben:

1. verminderde zelfmonitoring: passieve acceptatie van onjuiste conclusies.
2. gebrekkig filteren: de neiging op opvallende associaties te kiezen, in plaats van relevante associaties.
3. associaties met ezelsbruggetjes van routinematige gedachten.
4. perseveratie: het niet in staat zijn om alternatieve hypothesen te vormen.

Deze hebben allemaal met executieve functies te maken.

Daarnaast resulteerde uit onderzoek met MRI-scans dat personen met Frégoli symptomen beschadigingen hadden aan de fusiform gyrus die verantwoordelijk is voor het onthouden van gezichten in het lange termijn geheugen. Deze beschadigingen zijn aanleiding tot het misidentificeren van gezichten.

Tevens blijkt er uit onderzoek dat een overvloed van dopamine zorgt voor de hallucinaties: hoe meer dopamine, hoe sterker en frequenter de wanen. Anti-Parkinson medicatie wordt dan ook gezien als één van de grootste veroorzakers van het Frégoli syndroom, omdat deze medicatie een dopamine-agonist is (het verhoogt het dopamineniveau).

Behandeling

Het Frégoli syndroom is te genezen als de patiënt goed reageert op de (therapeutische) behandelingen. Sommige cognitieve (gedrags)therapieën blijken effectief te zijn. Het behouden van gezonde relaties met familie en vrienden en het vermijden van zeer stressvolle situaties zijn zeer belangrijk bij het herstel en bij het voorkomen van het syndroom. Tevens is er bij dit syndroom sprake van dopamine hyperactiviteit in de hersenen. Om dit onder bedwang te houden worden er vaak anti-psychotische medicijnen gegeven. Dit kan voor een vermindering zorgen van de intensiteit van het waanidee. Ook anti-epileptica kan aan de patiënt worden gegeven wanneer de patiënt last heeft van epilepsie. Tevens wordt er anti-depressiva gegeven wanneer de stoornis co-morbide is met een depressieve stoornis. Wat erg belangrijk is bij de behandeling is om het risico dat de patiënt fysiek agressief wordt door wantrouwen te verkleinen. Volgens Garber kan dit door het toepassen van twee taken:
1) het vermijden van verdere achterdocht en 2) moedig altijd de patiënt aan om agressiviteit verbaal te uiten in plaats van fysiek.

Gerelateerde syndromen

Ten eerste komt het Frégoli syndroom zeer overeen met het Capgras syndroom. Dit syndroom houdt in dat een bekende (vriend, familielid etc.) vervangen is door een bedriegende dubbelganger. Daarnaast bestaat er ook het subjectief dubbelgangersyndroom. Dit syndroom houdt in de persoon met dit syndroom het waanidee heeft dat er een dubbelganger van hem of haar bestaat: iemand met hetzelfde uiterlijk en met een eigen leven en eigen persoonlijkheidstrekken. Dan bestaat er ook intermetamorfosis: deze personen hebben het waanidee dat bekende mensen hun identiteiten hebben verwisseld, zowel fysiek als psychologisch. Dit verschilt dus met het Frégoli syndroom in dat het Frégoli syndroom slechts het fysieke aspect is dat is veranderd.

Van deze syndromen komt het Frégoli syndroom het minst vaak voor, gevolgd door het Capgras syndroom. Een ander gerelateerde stoornis is schizofrenie (het paranoïde type) waarvan de hoofdsymptomen bizarre waanideeën en hallucionaties zijn.

Het Frégoli syndroom kan co-morbide zijn met andere stoornissen zoals schizofrenie, bipolaire stoornissen en andere stemmingsstoornissen. Tevens zijn er een aantal gevallen bekend waarbij dit waanidee co-morbide is met erotomania. Erotomania is het hebben van een waanidee dat iemand (vaak een beroemd persoon of iemand met een hogere sociale status) zeer verliefd op jou is (terwijl dit niet het geval is en/of de ander je geen eens kent).

Lees verder

• Alles over tic-stoornissen
• Alles over stoornissen in de impulsbeheersing
• Alles over stemmingsstoornissen