De Eerste Kamer

De Eerste Kamer vormt, samen met de Tweede Kamer, de Staten Generaal van het Koninkrijk der Nederlanden, ofwel de volksvertegenwoordiging van ons land. Deze kamer heeft 75 zetels. Wat doet de Eerste Kamer en hoe wordt deze gevormd?

Gekozen door Statenleden

De Eerste Kamerleden worden niet door het volk gekozen. Ze worden eens in de vier jaar gekozen door de leden van de Provinciale Staten. Dit gebeurt altijd na de Provinciale Statenverkiezingen. Alle Statenleden stemmen op één van de kandidaten voor de Eerste Kamer. Niet elk Statenlid heeft een even zware stem. Om een stemming eerlijk en democratisch te laten verlopen, wordt er een weging uitgevoerd waarbij er een relatie wordt gelegd met het inwoneraantal van de provincie. Het inwoneraantal wordt dan weer gedeeld door het honderdvoud van het aantal Statenleden van de provincie. Deze uitkomst wordt ook wel stemwaarde genoemd. De uitgebrachte stemmen worden dan weer vermenigvuldigd met de stemwaarde. De uitkomst hiervan heet stemcijfer. De zetelverdeling gebeurt dan weer met behulp van de kiesdeler. Deze wordt dan berekend door de som van de stemcijfers van alle provincies te delen door het aantal beschikbare zetels. Bij iedere partij wordt er weer gekeken naar het aantal behaalde stemcijfers. Dat totaal wordt dan gedeeld door de kiesdeler. De uitkomst levert het aantal zetels per partij op. Er komt niet altijd een rond getal uit en er blijven dan ook reststemmen over. Deze leiden tot aanwijzing van een restzetels. Bij de verdelen hiervan wordt er weer gekeken naar de grootste gemiddelden.

Wetsontwerpen bespreken

Vergeleken met de Tweede Kamer heeft de Eerste Kamer minder rechten en bevoegdheden. Er werken hier parttime politici. Zij komen slecht één dag in de week, meestal op dinsdag, bijeen om de wetsontwerpen die al door de Tweede Kamer zijn aangenomen nog eens te bespreken. Hierbij letten de leden vooral op de technische kant van het voorstel. Dit komt neer op de deugdelijkheid van de wet en de samenhang met andere wetten. De belangrijkste taak van de Eerste Kamer is dus een goedkeuren of verwerpen van wetsvoorstellen. De Eerste Kamer kan zelf geen wijzigingen aanbrengen in een wetsvoorstel.

Een wet goed- of afkeuren

De Eerste Kamer heeft geen recht van amendement. Dit betekent dat ze de wetten, die door de Tweede Kamer zijn goedgekeurd, niet meer mag wijzigen. Ze kan enkel een wet goed- of afkeuren. De argumenten van de Kamerleden over bijvoorbeeld de afkeuring van een wet kunnen wel weer worden gebruikt in rechtszaken over een wet.

Een novelle

De Eerste Kamer kan de minister ook dwingen om een novelle, aanvulling of wijziging op het wetsvoorstel in te dienen bij de Tweede Kamer. Een novelle is een voorstel tot wijziging van het wetsvoorstel. Vervolgens stelt de Eerste Kamer de stemming over de wet dan uit tot de Tweede Kamer de novelle heeft goedgekeurd en de Eerste Kamer erover kan stemmen. Eigenlijk is dit in de praktijk dus een wijziging van het wetsvoorstel, hoewel het aan de Tweede Kamer blijft om die novelle in te dienen. Ook kan de Eerste Kamer, in tegenstelling tot de Tweede Kamer, geen initiatiefwetsvoorstel indienen. Dit is het initiatief tot het doen van een voorstel van de wet.

Het recht op informatie

Wel heeft de Eerste Kamer, net als de Tweede Kamer, het recht op informatie. Dit komt erop neer dat de leden Kamervragen mogen stellen en een debat met de minister mogen aanvragen en hierbij moties kunnen indienen. Ook mag de Kamer een parlementaire enquête opstarten en het budget van de regering goedkeuren. Dit laatste kan een dwangmiddel zijn om de Tweede Kamer te dwingen om te luisteren naar het parlement. Verder kan de Eerste Kamer ook een motie van afkeuring of wantrouwen aannemen.