Visuele handicap: Stemmen met bijstand in België

Visuele handicap: Stemmen met bijstand in België Als het stemmen moeilijk is voor iemand met een visuele handicap, dan mag hij of zij zich laten begeleiden of bijstaan door een persoon die hij zelf gekozen heeft. Hierbij dient de visueel gehandicapte persoon wel ter plaatse de voorzitter van het stembureau te verwittigen. Een weigering van de begeleider van de visueel gehandicapte persoon mag alleen als de voorzitter, een bijzitter of een getuige de ernst van de handicap in twijfel trekt. Daarover beslist het bureau en de gemotiveerde beslissing wordt neergeschreven in het proces-verbaal.

Bewijsstuk handicap meenemen

Na elke verkiezingsslag zijn er enkele kiezers met een visuele handicap waarbij de begeleider geweigerd werd. Zij zijn dan verplicht geweest om met de voorzitter te gaan stemmen. Hierdoor waren sommigen de kluts kwijt of voelden zich zelfs beïnvloed bij het stemmen. Om dit probleem te voorkomen, neemt de blinde of slechtziende persoon best één van de volgende bewijsstukken mee:
  • attest van de Directiegeneraal Personen met een Handicap;
  • attest van erkenning van invaliditeit, afgeleverd door de verzekeraar of door het RIZIV.
  • attest van het Fonds voor Arbeidsongevallen, het Fonds voor Beroepsziekten of een andere bevoegde medische dienst;
  • attest van inkomensvervangende of integratietegemoetkoming;
  • gerechtelijke beslissing dat de visueel gehandicapte persoon als slachtoffer van een ongeval voor minstens 66% werkonbekwaam is;
  • inschrijving bij het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH);

De persoon met een visuele beperking is niet verplicht om zo’n bewijsstuk mee te brengen en voor te leggen, maar bij betwisting van de handicap, is dit bewijsstuk wel nuttig.

Wetgeving in België

Soms is de voorzitter van het stembureau niet op de hoogte van het recht om een begeleider mee te nemen. De blinde of slechtziende persoon kan daarom op een vriendelijke maar duidelijke manier wel laten weten dat hierover informatie staat in het Kieswetboek en dat hij de wetgeving hierover kent. Informatie over het meenemen van een begeleider staat in artikel 143 van het Kieswetboek en in artikel 042 (bij traditionele stemming) of 044 (bij elektronische stemming) van de ‘onderrichtingen aan de voorzitters’, over ‘bijstand aan een kiezer’. Daar staat: “Als de kiezer, wegens een lichamelijke, verstandelijke of sensoriële handicap, niet in staat is om zich alleen naar het stemhokje te begeven of om zelf zijn stem uit te brengen, staat de voorzitter hem toe zich door iemand te laten begeleiden of bij te staan. De naam van beiden wordt in het proces-verbaal vermeld.”

Bij elektronische stemming mogen ook mensen die geen handicap hebben, maar toch manipulatiemoeilijkheden ondervinden bij het stemmen, zich laten helpen. Denk aan senioren die zich geen raad weten met de stemcomputer. Die mensen mogen echter alleen hulp krijgen van de voorzitter of een door hem aangewezen bijzitter.

Maar als de stemproblemen te wijten zijn aan een visuele handicap, dan mag de visueel gehandicapte persoon dus zelf in volle vrijheid een begeleider kiezen. Het is dan niet aan de voorzitter om mee te gaan, tenzij de blinde of slechtziende persoon dat zelf uitdrukkelijk vraagt.

Volmacht geven

Stemmen bij volmacht mag als de blinde of slechtziende persoon door zijn handicap niet in staat is om naar het stembureau te gaan of er naartoe gevoerd te worden. Dit moet hij bewijzen met een medisch attest. Hij dient dit te vragen aan een arts die zelf geen kandidaat is, want hij mag dergelijk attest niet meegeven.

Het volmachtformulier is veelal verkrijgbaar in het gemeentehuis en bij een verkiezingsstrijd meestal ook digitaal te vinden. Zowel de volmachtgever als de gemachtigde moeten dit formulier ondertekenen. De persoon met een visuele beperking mag om het even welke kiezer als gemachtigde aanwijzen, maar elke gemachtigde mag maar één volmacht hebben.

De gemachtigde moet de volmacht en het attest aan de voorzitter van het stembureau overhandigen, samen met de oproepingsbrief van de visueel gehandicapte persoon en zijn eigen identiteitskaart en oproepingsbrief.

Studenten kunnen om studieredenen volmacht geven als ze een attest voorleggen van de directie van de instelling waar ze studeren.

De visueel gehandicapte persoon mag ook volmacht geven als hij in het buitenland verblijft. Dan moet hij bij de volmacht een attest van de burgemeester voegen. Hij moet dat attest uiterlijk de dag vóór de verkiezingen afhalen, tijdens de openingsuren van zijn gemeentehuis. Hij kan zijn aanvraag staven met bewijsstukken, zoals de reservatie bij het reisbureau, een kopie van een hotelvoucher of vliegtuigticket, een bewijs van boeking of reservatie van een hotel of kampplaats via het internet,... Als iemand geen bewijzen kan voorleggen, omdat hij bv. met een eigen wagen op reis gaat en bij vrienden verblijft, moet hij een verklaring op eer afleggen.

Tips voor noodgevallen

Wat als een visueel gehandicapte persoon om medische redenen niet kan gaan stemmen, maar geen volmacht wil geven of te laat is om dat nog te regelen? In dat geval kan hij aan een familielid of vriend vragen om naar zijn stembureau te gaan. Die persoon geeft daar dan het medisch attest af en een ondertekende brief waarin de visueel gehandicapte persoon de reden uiteenzet waarom hij niet kan komen stemmen. Is hij daarvoor te laat, dan kan hij een brief (laten) schrijven naar de vrederechter in zijn streek, met de uitleg waarom hij niet is gaan stemmen. De visueels gehandicapte persoon noteert best zijn persoonsgegevens en in welk kiesbureau hij moest gaan stemmen. Uiteraard voegt hij er een medisch attest bij.

(On)toegankelijkheid stemsysteem

Informatie krijgen over de verkiezingen en het stemmen zelf is veelal lastig. Niet alle partijen lanceren een toegankelijk verkiezingsprogramma. Sommigen vormen daarop wel een uitzondering. Op de verkiezingsdag zelf is het stemmen op papier voor veel mensen met een visuele handicap niet mogelijk zonder begeleider. Bij elektronisch stemmen zou in principe een inclusief systeem ingevoerd kunnen worden, dat mensen met een beperking toelaat om zoals de andere kiezers volledig zelfstandig te stemmen. Maar het blijft wachten op zo’n systeem. In sommige verkiezingsbureaus ligt een vergrootglas, maar daar houdt het voorlopig bij op. Velen zullen dus ook een begeleider moeten meenemen.
© 2015 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Zitting nemen in een stembureauZitting nemen in een stembureauBij elke verkiezingen zijn er ook weer mensen nodig die zitting willen nemen in het stembureau. De gemeente is verantwoo…
Het stembureau, hoe werkt het daar?Het stembureau, hoe werkt het daar?Tijdens de verkiezingen brengen we met zijn allen een stem uit in het stembureau. Maar wat gebeurd er daarna met onze st…
Niet stemmen en blanco stemmenNiet stemmen en blanco stemmenNiet stemmen en blanco stemmen: er is een groot verschil tussen deze twee. Beiden tellen niet mee voor de verkiezingen,…
Wat is een spookstem?Wat is een spookstem?Rondom verkiezingen is de term vaak veelvuldig in het nieuws: de spookstem. Deze spookstemmen kunnen zelfs leiden tot ee…

Verzoeken tot een referendum: De procedureVerzoeken tot een referendum: De procedureSinds juli 2015 is het voor de Nederlandse burgers mogelijk om een referendum aan te vragen. Als mensen het niet eens zi…
Wat is een waterschap?Wat is een waterschap?Nederland is een land dat is gevormd door water en menskracht. Zonder menselijke inspanningen om het water letterlijk in…
Bronnen en referenties
  • TIBSZ magazine, Jaargang 2, nr. 3 – mei/juni 2014, Jan Dewitte
  • Eigen ervaring
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 14-08-2019
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Politiek
Bronnen en referenties: 2
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.