COA - Centraal Orgaan opvang asielzoekers en ketenpartners

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) is de organisatie die mensen opvangt die in Nederland asiel hebben aangevraagd. Het COA beheert asielzoekerscentra in het hele land. De opvangorganisatie is niet verantwoordelijk voor de procedure en geeft niet het verlossende woord over een verblijfsvergunning: het COA biedt onderdak en begeleiding, een opvang die sober doch humaan is. Het COA is een zelfstandig bestuursorgaan dat valt onder het ministerie van Veiligheid en Justitie.

De organisatie die de opvangen vluchtelingen in Nederland regelt

• Opvangorganisatie COA
• Zelfstandig bestuursorgaan (ZBO)
• Opvangorganisatie voor asielzoekers
• Ketenpartners
• Vreemdelingenketen
• Gemeenten
• In het nieuws
• Syrië
• Hoofdkantoor
• Instroom en capaciteit

Opvangorganisatie COA

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers is een organisatie die verantwoordelijk is voor de opvang, begeleiding en uitstroom van mensen die asiel hebben aangevraagd. Die mensen worden onder één noemer asielzoekers genoemd. Asielzoekers zijn mensen die uit heel veel verschillende landen om heel veel verschillende redenen naar een veilig land als Nederland komen om hun onveilige situatie te ontvluchten en een nieuw bestaan op te bouwen. Eerst moet er een zorgvuldige procedure doorlopen worden om te bepalen of de asielzoeker recht heeft op een verblijfsvergunning.

Werkveld in het middelpunt van de belangstelling

Het COA staat regelmatig in de belangstelling omdat het zich in een werkveld bevindt waar met mensen gewerkt en over mensen beslist wordt. Ook al is het niet het COA dat bepaalt of een asielzoeker mag blijven of niet, toch kleeft de uitspraak van een procedure en de schrijnende voorbeelden van mensen die het land worden uitgezet aan de opvangorganisatie. Het COA doet geen uitspraak of een asielzoeker recht heeft op een status.

Onderdak, begeleiding en verhuizing

Het COA zorgt voor onderdak in asielzoekerscentra of aanverwante accommodaties, het COA begeleidt de mensen zodat ze hun weg kunnen vinden naar school, medische zorg, Nederlandse les en om hun verblijf zo aangenaam en zinvol mogelijk te maken. Het COA is ook verantwoordelijk voor de uitstroom uit de opvangcentra en zorgt dat elke verhuizing zo soepel mogelijk verloopt. Het COA is niet verantwoordelijk voor de uitstroom uit het land.

Zelfstandig bestuursorgaan (ZBO)

Het COA is een zelfstandig bestuursorgaan (zbo). Een zbo voert overheidstaken uit maar valt niet direct onder het gezag van de minister. Het zbo heeft een zelfstandig bestuur. Het COA valt onder de politieke verantwoordelijkheid van de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie. In 2013 is dat Fred Teeven, in 2017 is dat Stef blok, met als staatssecretaris Klaas Dijkhoff. Het COA moet verantwoording af leggen aan dit ministerie en een politieke opdracht uitvoeren.

Wet Centraal Orgaan opvang asielzoekers

De taken zijn vastgelegd in een eigen wet: Wet Centraal Orgaan opvang asielzoekers. Het COA werkt met haar expertise binnen de kaders van deze opdracht. Bij elke wisseling van het kabinet waait er een andere wind door Nederland en dat merkt het COA. Het is dan ook een organisatie die steeds moet schakelen omdat het beleid ten opzichte van asielzoekers en opvang wisselt.

Opvangorganisatie voor asielzoekers

Er zijn in Nederland verschillende organisaties die zich inzetten voor asielzoekers. Er zijn organisaties van rijkswege, zoals de organisatie die oordeelt over al dan geen verblijfsvergunning. Dit is de Immigratie en Naturalisatie Dienst, de IND. Er zijn ook zelfstandige organisaties zoals Vluchtelingenwerk die zich het lot van asielzoekers aantrekken. De organisaties overleggen met elkaar en noemen zich partners in de vreemdelingenketen: ketenpartners.

Huisvesting

Binnen de keten is het COA de opvangorganisatie die zorgt voor veilige huisvesting, verstrekking van middelen van bestaan en gerichte programma's. De huisvesting en begeleiding wordt op een professionele manier gedaan, waarbij er wordt uitgegaan dat de mensen die zich in een kwetsbare positie bevinden op humane wijze worden opgevangen en begeleid op een manier die voor de politiek en samenleving beheersbaar blijft en verantwoord kan worden.

Ketenpartners

Asielzoekers die naar Nederland komen krijgen met verschillende organisaties te maken. Elk van die organisaties heeft zijn eigen specifieke rol om de procedure zo zorgvuldig en eerlijk mogelijk uit te kunnen voeren. Je kunt bijvoorbeeld niet én zorgdragen voor de opvang én oordelen over de status. Als opvangmedewerker raak je betrokken bij de mensen, die je leuk gaat vinden of juist heel vervelend. Dat zou een objectief oordeel over het al dan niet mogen blijven in de weg kunnen staan. Die rollen zijn daarom strikt gescheiden. Het COA heeft tot taak om asielzoekers te laten weten waarvoor ze bij wie of welke organisatie moeten zijn. Dat is een onderdeel van de begeleidende taak. De verschillende ketenpartners weten van elkaar waar ze mee bezig zijn en hoe ze werken.

Vreemdelingenketen

Het COA werkt nauw samen met verschillende andere organisaties die onderdeel maken van de vreemdelingenketen. Dat zijn:

• Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND);
• Vreemdelingenpolitie;
• Koninklijke Marechaussee;
• Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V).

Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND)

De IND richt zich op de uitvoering van het toelatingsbeleid in Nederland. Dat betekent dat de IND alle aanvragen van vreemdelingen die in Nederland willen verblijven of Nederlander willen worden onder ogen krijgt en beoordeelt. Lang niet iedereen die Nederlander wil worden komt positief uit deze procedure. De IND is ook verantwoordelijk voor naturalisatie en grensbewaking. De IND is een uitvoeringsorganisatie van het Ministerie van Veiligheid en Justitie. De Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie is verantwoordelijk voor de uitvoering van de Vreemdelingenwet en voor de uitvoering van de Rijkswet op het Nederlanderschap.

Vreemdelingenpolitie (VP)

De VP is de dienst waar de asielzoekers zich geregeld moeten melden. Daartoe zijn ze verplicht zolang de asielaanvraag loopt. Samen met de Koninklijke Marechaussee houdt de VP toezicht op vreemdelingen. De VP is aanwezig bij het feestelijke moment van uitreiking van het verblijfsdocument. Die overhandiging is een van haar taken. De VP is ook actief bij de tegenhanger van dit vreugdevolle moment, bij de uitzetting uit Nederland als een asielaanvraag definitief is afgewezen.

Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V)

Keten partner DT&V regisseert het vertrek voor vreemdelingen die niet in Nederland mogen blijven. De vreemdeling is zelf verantwoordelijk voor zijn vertrek uit het land. DT&V voert gesprekken met de vreemdeling om hem te motiveren tot terugkeer. Bij weigering om het land zelfstandig te verlaten wordt er per individu bekeken wat er moet gebeuren om tot gedwongen vertrek over te gaan.

VluchtelingenWerk Nederland (VWN)

VWN is een onafhankelijke vereniging die zich inzet voor de belangen van vluchtelingen en asielzoekers. VWN is tot steun bij bijvoorbeeld de asielprocedure en helpt ook mensen die een verblijfsvergunning hebben gekregen om een bestaan in Nederland op te bouwen. VWN is op elke opvanglocatie aanwezig en organiseert daar spreekuren. VWN werkt nauw samen met Stichting Rechtsbijstand Asiel.

Stichting Nidos

Soms komen er minderjarigen zonder familie naar Nederland die asiel aanvragen. Voor de minderjarigen moet de voogdij geregeld worden, omdat volgens de Nederlandse wet een minderjarige vertegenwoordigd moet worden door een meerderjarige. Stichting Nidos wordt dan ingeschakeld als de voogdij-instelling voor die alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv). Het COA regelt de opvang. Zij komen, als ze jonger zijn dan 15 jaar, in een gespecialiseerde kleinschalige opvanglocatie of in een pleeggezin.

Internationale Organisatie voor Migratie (IOM)

De IOM houdt zich bezig met vervoer en hervestiging van migranten over de hele wereld. Het IOM heeft daarvoor een wereldwijd netwerk. De mensen die naar hun eigen land terug willen keren of willen doormigreren naar een ander land worden bijgestaan door het IOM. De organisatie begeleidt ook bij gezinshereniging. Het IOM kan onder bepaalde voorwaarden financiële ondersteuning bij vertrek bieden, de vertrekregeling. Op de azc’s zijn regelmatig medewerkers van het IOM aanwezig om gesprekken te voeren met de mensen die daar verblijven.

Gemeenten

Het COA heeft regelmatig contact met de gemeente waar een azc is gevestigd. Aan de opening van een azc binnen de gemeentegrenzen gaat een lang traject van overleg vooraf. Het COA heeft ook regelmatig contact met de omwonenden van een azc. Gemeenten hebben tevens een taak in de huisvesting van mensen met een verblijfsvergunning, definitief dan wel tijdelijk.

In het nieuws

Het COA is regelmatig in het nieuws en lang niet altijd positief. De organisatie werkt binnen een werkveld waar zeer verschillend over wordt gedacht in Nederland. Aan de ene kant willen Nederlanders mensen in nood helpen en aan de andere kant vinden velen dat de asielzoekersopvang te veel geld kost en te veel vreemdelingen in het land brengt. Het COA wordt vaak ook misplaatst vereenzelvigd met een organisaties die maar vreemden naar dit land haalt. Soms is het de organisatie zelf die voor ophef zorgt, wanneer een voormalige directeur van de organisatie wordt beticht van schrikbewind en misbruik van middelen.

Spanningsveld

Binnen dat spanningsveld moet de organisatie haar opdracht uitvoeren, een opdracht die telkens weer verandert omdat de stroom asielzoekers onvoorspelbaar is. Als er weer ergens in de wereld een conflict oplaait, kan de opvangorganisatie op scherp gaan staan om wellicht meer locaties te openen en meer bedden beschikbaar te stellen. In november 2013 zijn er 32 asielzoekerscentra verspreid over het hele land. Dit zijn er wel eens minder geweest, maar in de tijd van het Irak-conflict en de Bosnische oorlog waren dat er veel en veel meer. Met deze groei en krimp van de organisatie staat het COA voor een bijna continue reorganisatie. De ene reorganisatie is nog niet ingevoerd of de volgende aanpassing moet alweer worden doorgevoerd. Daar doorheen spelen verplichte bezuinigingen.

Groei en krimp

In 2012/ 2013, na het debacle rond voormalig directeur Nurten Albayrak, werd er weer een reorganisatie doorgevoerd. Er werden 14 azc’s gesloten, bijna de helft van de stafmedewerkers werd ontslagen en van het hoofdkantoor in Rijswijk werden drie etages leeggemanaged. Er werd in een jaar tijd 51 miljoen euro bezuinigd. Na de bezuinigingen en krimp volgt weer groei, want in 2013 komt het aantal asielzoekers op 17.000. Ze komen vooral uit Syrië en Eritrea. Het COA beweegt mee met de gebeurtenissen in de wereld. In 2001 zaten er meer dan 80.000 mensen in de opvang, topscore van het COA, in 2013 zijn dat er 15.000. Daar komt de verwachte nieuw instroom van mensen uit Syrië en Eritrea nog bij. Sinds 2002 was de groei van asielzoekers niet zo groot.

Syrië

Het conflict in Syrië is in 2013 zo’n twee jaar aan de gang. Vluchtelingen uit die streek belanden allereerst in de regio, in de buurlanden. Syriërs komen bijvoorbeeld in de Turkse bergen terecht en trekken van daaruit langzaam verder Europa in. De meeste Syriërs die in Nederland aankomen krijgen een tijdelijke verblijfsvergunning, zoals die destijds ook aan de Bosnische vluchtelingen werd gegeven. De terreur van IS zorgt voor een nog grotere stroom vluchtelingen. De meesten blijven in de regio, maar een deel reist door naar het westen, waaronder naar Nederland. Gemeenten moeten voor een woning zorgen en als dat niet zo snel lukt, blijven de mensen met een tijdelijke verblijfsvergunning toch in een azc wonen. Ook daardoor groeit het aantal mensen in de opvang.

Duinrell

Begin november 2013 maakt het COA bekend dat er vanaf 15 november 600 asielzoekers in park Duinrell gehuisvest worden. Dit soort noodsprongen maakt de opvangorganisatie wanneer er op korte termijn geen plaats is in azc’s. Het COA sluit dan een overeenkomst met de gemeente en een accommodatie eigenaar. In het geval van Duinrell is er een overeenkomst gesloten tot en met 28 maart 2014. In Duinrell woonden eerder ook al eens asielzoekers. Het COA maakte in de periode 1997 tot 2011 zeven keer eerder gebruik van de accommodaties.

Hoofdkantoor

Het hoofdkantoor van het COA staat in Rijswijk.

Centraal Orgaan opvang asielzoekers

Postbus 3002
2280 ME Rijswijk
T 088-7157000

Bezoekadres Centraal Bureau

Sir Winston Churchilllaan 366a
2285 SJ Rijswijk
W www.coa.nl

Lees verder

• Marianne Vaatstra – Eiergooiers van Kollum
• Kinderpardon - generaal pardon voor kinderen en familie
• Asielzoekers - de instroom in Nederland en AZC
• Better Shelter - Vluchtelingenhuisje van Ikea