Realisme binnen de Internationale Betrekkingen

Binnen de leer van internationale betrekkingen worden een paar stromingen onderscheiden. De meest belangrijke zijn Realisme en Liberalisme, maar ook Constructivisme, Marxisme en Post-Positivisme zijn invloedrijke stromingen. In dit artikel wordt de visie van het realisme op de internationale betrekkingen beschreven.

Theorie

Realisme is een theorie die wordt gebruikt om sociale fenomenen in de maatschappij beter te kunnen begrijpen. Het is een versimpeling van de werkelijkheid en komt voort uit logica en/of empirische observaties en is daar ook aan te toetsen, en aan de hand van de theorie valt bijvoorbeeld het fenomeen conflict uit te leggen. De term Realisme is ontstaan vanuit het Duitse 'Realpolitik' en de stroming vindt haar oorsprong in de jaren '30 van de twintigste eeuw, als reactie op de idealistische internationale politiek van de jaren '20.

Belangrijkste punten

• De internationale politiek is een systeem van anarchie omdat er geen centrale handhavende autoriteit is zoals bij de binnenlandse politiek. Dit dwingt staten tot het streven naar macht en veiligheid.
• De staat is de belangrijkste actor. Andere actoren (individuelen, internationale organisaties, transnationale actoren etc.) hebben volgens het Realisme nauwelijks invloed op de internationale betrekkingen.
• De belangrijkste instrumenten voor het verwerven van macht zijn militaire macht en alliantievorming.
• De nationale veiligheid en het nationale belang zijn doorslaggevend voor het buitenlands beleid.
• Samenwerking tussen staten is moeilijk, het is een zero-sum game.
• Het belang van iedere staat is hetzelfde: veiligheid en voortbestaan. Andere belangen, zoals milieu en welvaart, zijn ondergeschikt.

Stromingen binnen Realisme

• Klassiek Realisme: theorie die beschrijft dat de oorzaak van geweld in de aard van de mens ligt. Het werd vertegenwoordigd door Hans Morgenthau en was vooral populair in de jaren '30 en tijdens de Tweede Wereldoorlog.
• Structureel Realisme (Neorealisme): houdt in dat alle staten naar veiligheid zoeken maar wel verschillen in hun capaciteiten daarvoor. Ontstond als reactie op het Neoliberalisme en werd voorgestaan door Kenneth Waltz.
• Offensief Realisme: theorie van John Mearsheimer die inhoudt dat alle staten macht zoeken en dat dit voor frequent conflict zorgt.

Kritiek

Hoewel het Realisme erg lang een dominante stroming is geweest in de internationale politiek en het fenomeen conflict goed te verklaren is vanuit deze theorie, is er geen aandacht voor niet-statelijke actoren. In de hoogtijdagen van de stroming, begin '20ste eeuw, was dit geen probleem omdat staten nog niet veel samenwerkte. Ondertussen is de wereld echter sterk geglobaliseerd en bestaan er veel niet-statelijke actoren zoals de EU, de VN, maar ook Greenpeace en de WTO. Een stroming die dit beter kan verklaren is het Liberalisme.