Opvoeden - problemen oplossen

Opvoeden is een zware taak, er is geen precieze handleiding voor. Er zijn al vele boeken over opvoeding geschreven en tv-programma's over gemaakt. Iedere ouder heeft zijn eigen manier van opvoeden. Maar er zijn wel een aantal basisregels die het wat gemakkelijker maken, en die problemen met het opvoeden kunnen verhelpen.

Dagindeling en structuur aanbrengen

Het is belangrijk om een duidelijke dagindeling te maken. Dat kan met behulp van een pictogrammenbord, maar ook met een groot vel papier. Schrijf daarop de dingen die elke dag of week gebeuren: eten, slapen, naar school, sporten, etc. Een pictogrammenbord is heel handig, dan kun je met de plaatjes wisselen, want niet alle activiteiten gebeuren elke dag.
U hoeft niet alle dingen tot op de minuut vast te leggen. Het kan per (half) uur, of per dagdeel.

Als ouder kunt u een dagindeling voor u zelf maken, waarop u steeds even kunt spieken. Plan de indeling niet te vol, niet elke minuut hoeft volgepland te zijn, laat ruimte over voor spontane dingen. Probeer wel elke dag een kwartiertje of halfuurtje in te plannen voor elk kind en voor u zelf en eventuele partner. Ga echt even zitten en doe een spelletje met het kind, lees het voor of vraag hoe zijn dag is geweest.

Voor de activiteiten die elke dag gebeuren neemt u een vast tijdstip. Op dezelfde tijden eten, slapen, tandenpoetsen, steeds in dezelfde volgorde. Er mag best eens worden afgeweken van de routine, maar doe dit niet te vaak. In de vakanties of op een verjaardag kan er best met de eten- en slaaptijden geschoven worden.
Een opgeruimd huis geeft meer rust in een gezin. Breng structuur aan in het opruimen en schoonmaken.

Regels vaststellen

Elk gezin heeft regels waar iedereen zich aan moet houden. Teveel regels is niet goed, maar te weinig ook niet. Er zijn een aantal punten waar u aan moet denken bij de regels vaststellen.

• Trek een lijn met de eventuele partner, bespreek de regels en doelen waar u zich beiden in kunt vinden.
• Voer de regels consequent uit, nee is nee en blijft nee.
• Een kind moet duidelijk weten wat wel en niet kan.
• Hou op een strenge en rechtvaardige manier toezicht.
• Blijf kalm, schreeuwen helpt niks, laat u niet opjutten door het kind.
• Leg een kind duidelijk en eenvoudig uit welk gedrag u verwacht.
• Maak een paar belangrijke regels waar iedereen zich aan moet houden, ook de ouders!
• Geef zelf het goede voorbeeld: ruim zelf de spullen die u gebruikt op, niet vloeken, schreeuwen of slaan, etc.
• Niet op alle slakken zout leggen, helemaal niet als u een moeilijk opvoedbaar kind heeft, dan moppert u de hele dag door, stel dan een paar belangrijke basisregels op: niet slaan, schreeuwen, gooien, dingen stukmaken, etc.
• Ruim het huis op, alle rotzooi sorteren of weggooien, dat geeft meer rust in huis en in het gezin.
• Maak gebruik van een strafplek (dat wordt verderop in dit artikel uitgebreider besproken)

Strafplek bepalen

Bij het overtreden van de huisregels moeten er consequenties zijn. Dat kan door middel van een strafplek. Een kind slaan of op een andere manier pijn doen om te straffen mag niet, en helpt niks, het lost niks op.

• Bepaal een plaats waar het kind rustig en veilig kan zitten, en geen afleiding heeft, of ergens mee kan spelen (dit kan de onderste traptrede zijn, de gang, een stoeltje in de hoek of een matje op de grond).
• Stuur het kind niet naar zijn eigen slaapkamer, dat is een plek om te spelen en te slapen.
• Voor oudere kinderen is een logeerkamer een goede plek.
• Heeft u meerdere kinderen, maak dat voor elk kind een strafplekje, en niet naast elkaar, want ze zullen ook wel eens tegelijk straf krijgen.
• Waarschuw een keer, ga op uw hurken zitten (bij kleine kinderen) en kijk het kind recht in de ogen, praat met een duidelijke strenge toon.
• De tweede keer dat een kind de regels overtreed, moet het naar het strafplekje.
• Per leeftijdsjaar 1 minuut op de strafplek, niet langer.
• Met een kookwekker kunt u de tijd bijhouden.
• Ga niet in op gezeur, gejengel en andere aandachttrekkerij.
• Gaat het kind van de strafplek af, zet het weer terug, desnoods tien keer.
• Nadat de minuten om zijn kunt u het kind van de plek halen, het kind moet dan zijn exuses aanbieden voor de regel die het overtreden heeft.

Eigen verantwoordelijkheid

Laat het kind veel zelf doen en proberen, binnen een veilig kader. Een kind van 3 of 4 jaar alleen buiten laten spelen is niet veilig, maar een kind van 8 jaar kan dat wel. Pas de activiteit aan op de leeftijd.

• Zichzelf aan- en uitkleden.
• Zelf brood smeren.
• Zijn eigen jas ophangen en spullen opruimen.
• Meehelpen met klusjes in huis: afwassen, opruimen, wasgoed in de wasmand, etc.
• Geef vanaf 6 jaar zakgeld en vanaf 12 jaar kleedgeld, zo leert het kind zelf de waarde van geld te ontdekken.

Als het kind meer zelf doet, is het meer betrokken en zal het minder gaan zitten klieren en tegendraads zijn. Ze voelen zich groot en krijgen daardoor meer zelfvertrouwen. Ook worden er op deze manier nieuwe vaardigheden aangeleerd.

Voorbereiden

Bereid het kind voor op de activiteiten die volgen.

• Vertel vijf minuten voor het naar bed gaan: 'Over 5 minuten ga je naar bed.'
• 'Na het eten mag je nog 10 minuten spelen, daarna moet je weer naar school'

Zo weet je kind waar het aan toe is en zal het minder protesteren als jullie wat anders gaan doen. Het kind kan zichzelf op die manier voorbereiden op de volgende activiteit.

Spelen of klieren

Broertjes en zusjes kunnen elkaar erg dwars zitten en pesten. De kinderen moeten leren om samen te spelen. Natuurlijk leren kinderen op school al 'samen delen, samen spelen'. Maar thuis moeten de kinderen ook leren om goed met elkaar om te gaan. Alleen waarschuwen en straffen helpt niet genoeg. Als ouder kunt u samen met uw kinderen spelen en ze leren lief met elkaar om te gaan. Leer ze te vragen als ze het speelgoed willen wat de ander heeft, in plaats van af te pakken. Leer ze dankjewel te zeggen. Samen spelen is heel belangrijk. Geef zelf ook het goede voorbeeld: 'kinderen doen niet wat je zegt, kinderen doen wat je doet.'
Blijf er eerst bij en leg uit wat er van ze verwacht wordt, daarna kunt u de kinderen alleen laten spelen. U kunt wel van een afstandje de boel in de gaten houden.

Winkelen met kinderen

Winkelen met kinderen geeft vaak problemen, ze zeuren of ze iets lekkers mogen, zitten overal aan, rennen door de winkel en krijgen driftbuien als ze iets niet mogen. Met de volgende tips kan het wat makkelijker worden.

• Geef elk kind duidelijk instructies wat er van hem wordt verwacht.
• Geef elk kind een eigen boodschappenlijstje met een paar boodschappen er op, verspreid door de winkel.
• Laat het kind de artikelen pakken en in de kar leggen.
• Laat het kind zelf met een klein karretje rijden.
• Blijf tegen het kind praten om de aandacht er bij te houden.
• Zet kleine kinderen in het daarvoor bestemde zitje in de winkelwagen.
• Betrek ze bij het boodschappen doen.
• Werkt het op geen één manier, dan kunt u proberen zonder kinderen boodschappen te doen

In het openbaar u kinderen bij u houden

Kinderen rennen alle kanten op, vooral als er geen duidelijk regels zijn.

• Kinderen tot drie jaar kunnen in de kinderwagen of wandelwagen.
• Luistert het kind niet, dan moet het voor een paar minuten aan uw hand lopen of de buggy vasthouden.
• Daarna mag het kind opnieuw los lopen en krijgt het een nieuwe kans.
• Luistert het kind goed, prijs het dan.

Bedproblemen

Kinderen kunnen het soms erg moeilijk vinden om in bed te blijven en gewoon te gaan slapen. Ouders kunnen de hele avond (en soms ook nacht) met hun kinderen bezig zijn. Dan is iedereen moe en geïrriteerd en die sfeer gaat de hele dag doorwerken. De ouder die het kind instopt moet de rest van de avond of nacht weer naar het kind toe. U kunt de dagen afwisselen als u een partner heeft.

Baby's

• Luister naar het huilen, leer het herkennen: heeft het kind pijn, honger, is het moe? Als het geluid hoog is en continu doorgaat, heeft het kind pijn. Dan gaat u naar het kind toe en kijkt u wat er aan de hand is.
• Is het geluid steeds onderbroken? Dan is er niks aan de hand, het kind vraagt om aandacht (huilen-stop-huilen-stop)
• Blijft het kind huilen: ga er heen, stop het kind weer lekker in, maak daarbij geen oogcontact, maar kijk naar de neus of de buik.
• Praat niet tegen de baby, maar maak geruststellende geluidjes (shhhh), wrijf het even zachtjes over het buikje.
• Maak de pauzes tussen de keren dat u heen gaat steeds een beetje langer, want de baby moet leren uit zichzelf te gaan slapen.

Kinderen

• Het licht op de slaapkamer moet uit, u kunt eventueel de deur naar de gang open laten voor een beetje licht, of een nachtlampje in de kamer aandoen.
• Wees alle smoesjes voor; geef het kind water, laat het plassen, etc.
• Het kind mag niet meer bij de ouders in bed, maar slaapt in zijn eigen bed.
• De eerste en tweede keer stopt u het kind weer in bed en zegt; 'het is bedtijd.'
• De derde (en volgende keren) zegt u niks, u stopt alleen het kind in.

Gescheiden slapen

Slaapt het kind altijd bij u in bed, of u bij hem? Dan wordt het tijd om het kind te leren om alleen te slapen. Dit zal zeker in het begin best wel wat moeite kosten, maar het is noodzakelijk. Het kind moet leren om zich veilig te voelen in zijn eigen bed. En voor de ouder is het belangrijk om weer samen met de partner in bed te kunnen liggen.

• Breng het kind rustig naar bed, lees een verhaaltje voor en knuffel het kind.
• Ga naast het bedje zitten en kijk het kind niet aan.
• Negeer gehuil, geroep en andere manieren van aandacht trekken.
• Als het kind uit bed komt, stopt u het weer in bed, maar zegt u niks.
• Dit kan zich wel 20 keer herhalen, maar uiteindelijk zal het kind gaan slapen.
• De volgende dag gaat u een stukje verder van het bed zitten, elke avond weer, tot u buiten de kamer zit.

Nachtmerries

Op jonge leeftijd kunnen kinderen last hebben van nachtmerries. Daarbij zijn een aantal dingen belangrijk;

• Neem uw kind altijd serieus.
• Een nachtlampje kan helpen.
• Laat het licht op de gang aan en de deur op een kier.
• Zorg dat de lievelingsknuffel bij de hand is.
• Ga pas weg bij het kind als het weer gekalmeerd is.
• Leg uit dat de droom niet echt gebeurd is.
• Stop uw kind weer lekker in, knuffel en een kus, en lekker slapen in zijn eigen bed.

Goed eten

Veel kinderen hebben moeite met eten. Soms lust het kind iets echt niet, maar vaak is het een manier om controle over de ouders te hebben, een machtstrijd.

• Vertel het kind wat het moet eten, een heel bord vol is niet realistisch, een paar hapjes wel.
• Blijf de opdracht herhalen, vertel steeds hoeveel hapjes het kind nog moet nemen.
• Doe voor hoe het moet eten.
• Lust een kind iets niet, bied het later nog eens aan, of in een andere vorm.
• Neem tegelijk een hapje, ' één, twee, drie!!!'
• Als het kind snel klaar is met eten, is er nog tijd om te spelen, dat kan stimuleren.
• Prijs het kind als het een hapje neemt, spreek dan met een hoge stem, overdrijven is niet erg, klap in uw handen.

Kinderen die van tafel weglopen kunt u de na de eerste waarschuwing op de strafplek zetten. Een kind moet aan tafel blijven zitten en eten. Tot 5 jaar is 15 minuten aan tafel zitten lang genoeg.

Aan- en uitkleden

Aankleden en uitkleden gaat niet altijd even gemakkelijk. Hier volgen enkele tips om het wat te vergemakkelijken.

• Leg de kleren de avond er voor al klaar.
• Laat het kind uit twee of drie kledingstukken kiezen (die u heeft uitgezocht) bij hele kieskeurige kinderen bied u geen keuze aan, maar beslist u.
• Zorg dat u 's morgens voldoende tijd vrijmaakt voor het aankleden, en 's avonds voor het uitkleden.
• Laat uw kind het zelf proberen, stimuleer het om zichzelf aan- en uit te kleden.
• Geef complimentjes als het kind zelf meehelpt.
• Geef haalbare opdrachtjes die bij de leeftijd passen.
• Blijf positief.
• Maak er een spelletje van.
• Gebruik de strafplek als het verkeerd gaat.

Autoritten

• Maak de rit interessant: speel spelletjes onderweg (wie het eerste tien rode auto's heeft gezien heeft gewonnen).
• Neem speelgoed mee, voor de kleintjes kunt u dit vastmaken met een touwtje, zodat het kind het speelgoed niet steeds op de grond gooit.
• Zet een leuke kinder-cd aan, of een luisterboek.
• Een dvd speler is ook erg handig, maar wel duur.
• Plak speelgoeddieren op het raam.

Beloningen

De beste beloningen zijn aandacht, liefde en complimenten. Het is niet nodig om snoep of cadeautjes te geven. Stickers of stempels kunnen helpen bij het aan- of afleren van gedrag.

Waar hij staat, kunt u natuurlijk ook zij lezen.
Dit artikel is een samenvatting van verschillende tips uit de boeken van The Nanny, zie bronnen.

Lees verder

• Opvoeden - belangrijke regels
• Straffen, belonen en negeren
• Structuur bieden, voor kinderen met gedragsproblemen