Griekse filosofen: de Sofisten

Rond de vijfde eeuw waren de sofisten de nieuwe denkers in de stadstaat Athene. Hun kritiek ging uit naar de wetenschap en traditie. De wetenschapper was op zoek naar de universele waarheden van mens, natuur en cijfers, een gruwel in de ogen van de Sofisten.

De Waarheid

Betere waarheden zouden te vinden zijn in de oude zowel gesproken als geschreven verhalen en mythen. De Sofisten weerlegden deze waarheden en verklaarden dat de aangenomen waarheid alleen een uitvloeisel was van overtuigingskracht en afspraak. Zij beweerden dat de waarheid zoals die in de aloude wetenschap gezien werd en de daarmee overeenstemmende normen en waarden geen voeling hadden met de werkelijke en zichtbare wereld. Elke kennis zou van mensen afkomstig zijn. Om het nog sterke uit te drukken, de mens creeert niet alleen zijn eigen waarheid maar creeert ook zichzelf. Sociaal Constructivisme avant la lettre.

Onderwijs

De Sofisten beseften dat er kritisch moest gekeken worden naar opvoeding en onderwijs, immers deze werd nog altijd verzorgd in de voor hun zo verfoeide traditie. Zij benadrukten dat het in het onderwijs het niet gaat over het hebben van de kennis omtrent de waarheid uit natuur, cijfers enz... maar vooral om de kennis van de mens in zijn doen en laten. Wat mensen geloven en vinden, retoriek of spreekvaardigheid stond bij de sofisten hoog in aanzien, het was de weg om macht en aanzien te veroveren.

Onderwijs moet volgens de sofisten toegespitst worden op het persoonlijke succes, opleiden tot een invloedrijk burger, niet zozeer de stad en de staat moet gediend worden, vooral de cultus van de persoon kreeg aanzien.

In het alsmaar democratischer wordende Athene bleek ook dat de fijnbesnaarde en welsprekende burger die blijk gaf te weten wat onder het volk leefde meer macht en invloed verkreeg. Een vergelijking met ons politieke bestel van heden ten dage dringt zich op, toch zullen wij ons hier niet aan bezondigen.

Inderdaad zijn er enige vergelijkingen te treffen met wat in het onderwijs het Competentie gerichte onderwijs wordt genoemd. De personen cultus in de zin van de eigen competenties, de spreekvaardigheid en het verkrijgen van invloed in een samen werkingsverband zijn ook hierin belangrijker dan het verwerven van kennis Ten behoefte van de maatschappelijke en culturele ideeen.

Democratie

De sofisten warm in trek, maar bijna uitsluitend in de welgestelde kringen maar niet iedereen stelde veel prijs op de nieuwlichterij van deze sofisten. Men mag niet vergeten dat aloude waarden en normen die eeuwen lang gestand hielden werden in een minimum van tijd te grabbel gegooid. Het tijdperk van alle sofisten duurde dan ook niet lang. De stadstaat Athene bleef uiteindelijk geloven, uit eerbied voor de Traditie, in hun oude waarden, normen en deugden.

Tot op heden ten dage houden de Grieken van “de wil van het volk”, gebaseerd op de aloude traditie van de democratie. Geen volk ter wereld is zo stakingsbereid als het Griekse volk, geen volk ter wereld vertrouwt en wantrouwt zijn overheid tegelijkertijd als het Griekse volk.

Hun oude traditie en overlevering heeft hen, ondanks de Sofistische beweging, geleerd dat niet het individu maar het volk de democratie in stand houdt